واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: شب ستارهها براي مردم
فضا- ذوالفقار دانشي:
شعار امسال روز نجوم اين است: زمين، تنها سياره براي زيستن، در خطر است!
روز جهاني نجوم چيست؟
«ليگ نجومي» سازماني بينالمللي است كه هر سال روزي را بهنام روز نجوم برگزار ميكند. در اين روز منجمان آماتور و حرفهاي در سراسر جهان، با برگزاري برنامههايي براي عموم مردم سعي ميكنند پيشروترين علم بشر را ترويج كنند و به زبان ساده، اسرار جهان را براي آنان بازگو كنند.
علاوه بر اين، بسياري از منجمان آماتور ابزارهاي رصدي خود را به خيابانها و پاركها ميآورند تا اجرام زيباي آسمان را به مردم نشان دهند. قطعا يكي از زيباترين و آشناترين منظرههاي آسمان،« ماه» قمر زيباي زمين است.
به همين دليل، تاريخ روز جهاني نجوم با توجه به وضعيت رصدي مناسب ماه انتخاب ميشود. طبق يك سنت 35 ساله، نزديكترين آخر هفته به وضعيت ماه تربيع اول كه بين 25 فروردين تا 25 ارديبهشت (مقارن با نيمه آوريل تا نيمه ماه مي) روي ميدهد، روز نجوم اعلام ميشود.
بسياري از كشورها از تقويم ميلادي استفاده ميكنند و از آنجا كه آخر هفته آنها يكشنبه است، روز نجوم در روزهاي شنبه يا يكشنبه برگزار ميشود. اما در كشورهاي اسلامي و از جمله ايران، جمعه بهعنوان روز جهاني نجوم اعلام ميشود. هدف از انتخاب آخرين روز هفته، استفاده از ويژگي تعطيلي اين روز است تا همه اعضاي خانواده بتوانند در كنار يكديگر از طبيعت زيباي آسمان لذت ببرند.
روز نجوم امسال
در ايران، 7 سال است كه برنامههاي سراسري و هماهنگي به مناسبت روز نجوم برگزار ميشود و علاقمندان به نجوم در مركزهاي آموزشي و پاركهاي عمومي، برنامههاي متنوعي را بري عموم مردم برگزار ميكنند. امسال نيز با توجه به شرايط مناسب رصدي ماه، اغلب گروههاي نجومي كشور روز جمعه بيستم ارديبهشت ماه را بهعنوان روز نجوم معرفي كردهاند.
همچنين هفته جاري نيز كه با مراسم روز نجوم پايان مييابد، هفته نجوم نامگذاري شده است. البته گروههاي معدودي نيز وجود دارند كه ترجيح ميدهند بهجاي استفاده از مزيت تعطيلي روز جمعه، اين مراسم را هماهنگ با ديگر كشورها در روز شنبه يا يكشنبه برگزار كنند.
شعار اصلي روز نجوم اين است: نجوم را به ميان مردم ببريم. هرچند كه هر سال با توجه به شرايط موجود، به موضوعهاي ديگري نيز پرداخته ميشود. امسال، كميته برگزاري هفته نجوم در كشور تصميم گرفته است با توجه به تغييرات آبوهوايي گسترده در زمين و بخصوص تغييرات اقليمي سال گذشته، توجه عموم مردم را به اين تغييرات جلب كند؛ از اين رو، شعار روز نجوم امسال با رويكرد تغييرات اقليمي زمين انتخاب شده است: زمين، تنها سياره براي زيستن.
چه اجرامي را ميتوانيم در آسمان ببينيم؟
1 - خورشيد: ستاره منظومه شمسي، تنها منبع انرژي تمام اجرام منظومه شمسي است. با وجود آنكه از زمين بسيار درخشان ديده ميشود، اما در مقايسه با ديگر ستارگان آسمان، يك ستاره نسبتا كوچك و كاملا معمولي است. براي تماشاي خورشيد بايد از فيلترهاي محافظي مانند فيلتر جوشكاري، مايلار يا Hα استفاده كنيد، در غير اينصورت صدمات شديد و جبرانناپذيري به چشم وارد خواهد شد.
2 - ماه: اين قمر زيباي زمين قدمتي به اندازه زمين دارد. ماه، جو ندارد و از اينرو، در برابر برخورد شهابسنگها و ديگر اجرام آسماني بيدفاع است. سطح ماه مملو از گودالهاي برخوردي كوچك و بزرگ است كه ميتوانيد منظره بسيار زيبايي از آنها را در مرز روشني و تاريكي ماه ببينيد. نواحي تيرهرنگي كه روي ماه ديده ميشود و شبيه به درياهاي زمين بهنظر ميرسد، در واقع دشتهايي از گدازههاي منجمد هستند كه بهدليل شرايط خاص انجمادشان، تيرهتر از ديگر نواحي زمين بهنظر ميرسند.
3 - سياره تير (عطارد): نزديكترين سياره به خورشيد است. بسيار سريع حركت ميكند و دير به دير خود را نشان ميدهد. اما در غروب روز جمعه اين فرصت براي شما فراهم است تا هلال تربيع اين سياره گريزپا را با استفاده از يك دستگاه تلسكوپ ببينيد. اين سياره در صورتفلكي گاو قرار دارد و در سمت راست آن، ستاره دبران ديده ميشود. براي ديدن اين سياره بايد رو به افق غربي بايستيد و تقريبا 20 درجه بالاتر از محل غروب خورشيد را جستجو كنيد. درخشانترين جسم آن منطقه، سياره تير است.
4 - سياره ناهيد: خواهر زيباي زمين و دومين سياره منظومه شمسي در فاصله بسيار دوري از ما قرار دارد و تا يك ماه ديگر از پشت خورشيد عبور ميكند. اگر تلسكوپ مناسبي در اختيار داشته باشيد، ميتوانيد اين سياره را در فاصله 8 درجهاي غرب خورشيد ببينيد. درخشندگي اين سياره بهقدري زياد است كه با كمي خوششانسي و البته رعايت نكات ايمني، ميتوانيد آن را با چشم نيز تشخيص دهيد. ناهيد قبل از خورشيد غروب ميكند، بنابراين صبح يا بعدازظهر، بهترين زمان براي رصد اين سياره است.
5 - سياره بهرام (مريخ): چهارمين سياره منظومه شمسي است كه پساز غروب خورشيد، در 12 درجهاي ماه ديده ميشود. رنگ سرخ اين سياره نشانه مناسبي براي جستجوي اين سياره زنگزده در آسمان غربي است.
بهترين روش، اين است كه دو سر هلال را بهيكديگر وصل كنيد و عمود منصف اين قطر را در جهت بخش تاريك هلال بهمقدار 12 درجه امتداد دهيد تا به مريخ برسيد. متاسفانه مريخ فاصله دوري با زمين دارد و نميتوان با استفاده از تلسكوپ، جزئيات زيادي روي سطح آن ديد .
6 - سياره كيوان (زحل): زيباترين جسمي است كه ميتوانيد پساز غروب آفتاب در آسمان ببينيد. براي يافتن آن ميتوانيد پساز غروب آفتاب رو به جنوب بايستيد و سرتان را بالا بگيريد. درخشانترين جسمي كه در ارتفاع 66 درجهاي از افق ميبينيد، سياره كيوان است. رنگ زرد و درخشندگي زياد آن نشانه خوبي است.
در فاصله نزديكي از كيوان و در سمت راست، جسم سفيدرنگي را ميبينيد كه تقريبا نصف كيوان ميدرخشد. اين ستاره، قلبالاسد نام دارد و درخشانترين ستاره صورتفلكي شير است. اما تماشاي اين سياره زيبا از پشت تلسكوپ تجربهاي كاملا متفاوت است. توصيه ميكنيم اين فرصت را از دست ندهيد. كيوان، زيباترين منظرهاي است كه از پشت يك تلسكوپ ميتوان ديد.
ماهوارهها: با كمي دقت به آسمان ميتوانيد در گوشهو كنار آن، نقاط كمنور و پرنوري ببينيد كه در آسمان جابجا ميشوند. اينها، ماهوارههايي هستند كه در مدار زمين بهدور سياره مادري ميگردند و از آنجا كه ارتفاع زيادي دارند، نور خورشيد را بازتاب ميكنند و بهچشم ما ميتابانند.
ميتوانيد با مراجعه به پايگاه اينترنتي www.heavens-above.com از زمان عبور ماهوارههاي درخشان آگاه شويد و براي رصد آنها برنامهريزي كنيد.
تاريخ درج: 18 ارديبهشت 1387 ساعت 18:17 تاريخ تاييد: 18 ارديبهشت 1387 ساعت 21:15 تاريخ به روز رساني: 18 ارديبهشت 1387 ساعت 21:14
چهارشنبه 25 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 357]