تور لحظه آخری
امروز : سه شنبه ، 15 آبان 1403    احادیث و روایات:  پیامبر اکرم (ص):خداى والا مى فرمايد: وقتى بنده من كار نيكى اراده كند و نكند آن را يك كار نيك براى ...
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها

تبلیغات

تبلیغات متنی

صرافی ارکی چنج

صرافی rkchange

سایبان ماشین

دزدگیر منزل

تشریفات روناک

اجاره سند در شیراز

قیمت فنس

armanekasbokar

armanetejarat

صندوق تضمین

Future Innovate Tech

پی جو مشاغل برتر شیراز

لوله بازکنی تهران

آراد برندینگ

موسسه خیریه

واردات از چین

حمية السكري النوع الثاني

ناب مووی

دانلود فیلم

بانک کتاب

دریافت دیه موتورسیکلت از بیمه

قیمت پنجره دوجداره

بازسازی ساختمان

طراحی سایت تهران سایت

irspeedy

درج اگهی ویژه

تعمیرات مک بوک

دانلود فیلم هندی

قیمت فرش

درب فریم لس

زانوبند زاپیامکس

روغن بهران بردبار ۳۲۰

قیمت سرور اچ پی

خرید بلیط هواپیما

بلیط اتوبوس پایانه

تعمیرات پکیج کرج

لیست قیمت گوشی شیائومی

خرید فالوور

پوستر آنلاین

بهترین وکیل کرج

بهترین وکیل تهران

اوزمپیک چیست

خرید اکانت تریدینگ ویو

خرید از چین

خرید از چین

تجهیزات کافی شاپ

نگهداری از سالمند شبانه روزی در منزل

بی متال زیمنس

ساختمان پزشکان

ویزای چک

محصولات فوراور

خرید سرور اچ پی ماهان شبکه

دوربین سیمکارتی چرخشی

همکاری آی نو و گزینه دو

کاشت ابرو طبیعی و‌ سریع

 






آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1826064763




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
archive  refresh

نسخه‏ شناسي يک جلد قرآن نفيس وقف بر آستانه مقدسه حضرت معصومه


واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نسخه‏ شناسي يک جلد قرآن نفيس وقف بر آستانه مقدسه حضرت معصومه
نسخه‏ شناسي يک جلد قرآن نفيس وقف بر آستانه مقدسه حضرت معصومه نويسنده: قربان عزيززاده مقدمه اين اثر نفيسِ مذهَّب، اينک به شماره 1224ـ153/م جزء اموال فرهنگي موزه آستانه حضرت معصومه (س) به ثبت رسيده و به مثابه يکي از شاخصه‏هاي کتابت، تذهيب و تجليد دوره صفوي به معرض تماشاي علاقه‏مندان گذارده شده است. اين اثر خطي، قرآني است که قطع آن را مي‏توان وزيري ناميد؛ هر ورق آن به ابعاد 19/5 ضربدر 30 سانتي‏متر و صفحات افتتاح و اختتام، تمامي اوراقش در ده سطر به خط فاخر ثلث ريحان بر کاغذ ترمه سمرقندي تحرير يافته است. کاتب اين مُصْحَف شريف، حاجي غياث‏الدين محمد بن احمد خليلي تبريزي (1) است که به سال 992هـ.ق در زمان حکومت سلطان‏محمد خدابنده (چهارمين امير خاندان صفوي) کتابت آن را به اتمام رسانيده و بر زمينه زرافشان غباري در ده سطر به طرز خاصي در سه ستون، متفاوت با کتابت متن و ساير ملحقات آن به رنگ قهوه‏اي روشن به اين ترتيب رقم زده است: الحَمْدُللّه‏ِ الَّذي أنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ/عَبْدَهُ فَوَفَّقَ کاتِبَ هذَا الجامِعِ الحَميدِ/ /المُنْزَلِ مِنْ حکيمٍ حميدٍ الّذي هُوَ/ المُصْحَفُ الثّامِنُ والخمسونَ مِنَ المَصاحِفِ/ المرقومةِ المختومةِ عَلي يَدِ/ العَبْدِ الفاني وَ هُوَ العبيدُ/ الجاني خادِمُ کلامِ‏اللّه‏ِ/ الغَنيِّ حاجي غياثُ‏الدّين/ محمّد بن أحمد الخليليّ التّبريزي/ في سَنَةِ إثْنَي وَ تِسْعينَ وَ تِسْعَمِائة/. مقايسه سال‏هاي کتابت و وقف اثر، معلوم مي‏دارد که پس از گذشت 106 سال از تاريخ کتابت آن، به هنگام سلطنت شاه‏سليمان صفوي (صفي دوم) توسط «فاطمه» مادر پادشاه به وقفيت آستانه مقدسه حضرت‏معصومه (س) سپرده شده است و وقفنامه آن در يکي از اوراق آستر کتاب در پانزده سطر به قلم تحريري به شرح ذيل ثبت شده است: متن وقف بر آستان مقدسه حضرت معصومه هُوَ الواقِفُ عَلَي الضَّمايِر بسم‏اللّه‏ الرحمن الرحيم الحَمْدُللّه‏ِ الَّذي نَزَّلَ القُرآنَ و بَيَّنَ الأحکامَ والصَّلوةُ والسَّلامُ عَلي فَخْرِ المُرْسَلينَ وَ سَيِّدِ الأنامِ الَّذي نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الأمينُ/ عَلي قَلْبِهِ لِيَکونَ نَذيرَ الأنامِ وَ لَهُ الأيِمَةُ الکِرامُ الَّذينَ هُمْ حَفَظَةُ الشَّرعِ وَ حَمَلَةُ القُرآنِ لَکَ قيامُ السّاعَةِ والسّاعةُ القيامِ، و بعد، سبب/ تبيين اين کلمات صحّت آيات شرعيّت بيّنات آنکه وقف مخلّد شرعي فرمودند وکلاء اجلاء نواب مستطاب قمر رکاب خورشيد/ احتجاب قُدسية‏الألقاب فاطمه‏سيرت مريم‏سريرت خديجه‏منزلت صفوراطينت بلقيس‏مرتبت پرده‏نشين حرم سلطنت و شهرياري/ محجوبه حجابِ عظمت و بختياري، حاکمه سراپرده دولت و کامراني، حاويه اسباب دولت دوجهاني، گرامي دُرجِ گوهرِ گرانبهاي شاهي، زيبنده/ برج مهر عالم‏افروز شاهنشاهي، عليه عاليه متعاليه، أدامَ اللّه‏ُ أيّامَ دَوْلَتِها و حِشْمَتِها لَکَ يَومُ الدّين، اين قرآن مجيد و فُرقان حميد را بر/ روضه منوره مقدسه متبرکه معصومه مطهره جليلة‏القدر والمنزلة صَلَواتُ‏اللّه‏ِ عَلَيها و عَلي آبائِهَا الطّاهرين که واقع است/ در مدينة‏المؤمنينِ قم و توليت آن را تفويض فرمودند به متولي جليل‏القدر آستانه مزبوره و بعد از او به هر کس که حَسَب‏الرقم مبارک اشرف/ متولي باشد، مشروط به آنکه از روضه مقدسه به جاي ديگر نقل ننمايند، مگر آنکه در نقل از آنجا رعايت حفظ و حراست/ آن منظور باشد و حُفّاظ و زُوّار روضه مزبوره تلاوت نمايند و ثواب آن را به روزگار فرخنده آثار نواب اشرف اقدس ارفع هُميون/ اعلي و نواب مستطاب واقفه موفّقه عايد ساخته، بعد از فراغ از تلاوت فاتحه به جهت خلود دولت ابدمدت بخوانند و/ صيغه شرعيه جريان يافت، فَمَن بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سِمِعَهُ فَانَّما إثْمُهُ عَلَي الَّذينَ يُبَدِّلونَهُ إنَّ اللّه‏َ سَميعٌ عَليمٌ و کانَ ذلِکَ في التّاسعِ/ مِن شَهْرِ جُمادَي‏الأولي ختم بالاحسن والاولي مِنْ شُهورِ سَنَةِ ثَمانٍ و تِسْعينَ وَ ألْفٍ واقف نام خود را در يک نقش مُهر مربع متضمن يک بيت شعر به اين شرح: «در حشـر [که] مادر سليمان از فاطمه دارد چشـم احسـان» به خط نستعليق با تزئينات اسليمي، در سمت چپ از پيشاني وقف‏نامه به جاي گذارده است. ذيل وقف‏نامه را مرحوم علاّمه محمدباقر بن محمدتقي مجلسي به عنوان وکيل واقف در شش سطر تحريري به شرح ذيل رقم زده و نقش مُهر خود را به جاي گذارده است. بسم‏اللّه‏ الرحمن الرحيم/ لَقَدْ أجْرَيْتُ الصّيغةَ عَلَي الشُّروطِ/ المَرْقومةِ وکالةً عَنِ الحضرةِ العليّةِ العاليةِ/ و کَتَبَ الدّاعي لِدَوامِ الدَّولَةِ القاهِرةِ/ الباهِرةِ أحْوَجُ العِبادِ إلي عَفْوِ رَبِّهِ/ الغَنيِّ محمّد باقرُ بْنُ محمّد تقيّ عُفيَ عَنْهُما/ با نقش يک مُهر با سجع «محمد باقرالعلوم» در ذيل دست‏خط ايشان، ايضا يک اثر انگشت در همين قسمت مشاهده مي‏شود (2) آن‏گونه که از مفاد وقف‏نامه مستفاد مي‏شود، مُصْحَف مورد بحث را مرحوم علامه مجلسي در تاريخ جمادي‏الاول سال 1098هـ.ق به هنگام سلطنت شاه‏سليمان صفوي وکالتا از سوي مادر پادشاه به وقفيت «روضه منوره در مدينة‏المؤمنين قم» سپرده است. حواشي اين صفحه توسط کتاب‏داران دوره صفوي تا قاجاريه به نشانه تحويل و تحول کتاب به اين شرح رقم گذاشته شده است: «به تاريخ 23 شهر جُمادَي‏الاول سنه 1125 مطابق سيچقان‏ئيل (3) ملاحظه و تحويل کتاب‏دار سرکار شد» مُهر مربع «محمدرحيم بن محمدمهدي حسيني» «به تاريخ شهر محرم سنه 1172 ملاحظه و تحويل کتاب‏دار شد» با نقش مُهر مربع «محمدخليل بن محمد الحسيني 1129» «به تاريخ 3 شهر ربيع‏الثاني سنه 1143 مطابق سنه لوي‏ئيل(4) ملاحظه و تحويل تحويل‏دار شد». با نقش مُهر «محمدخليل بن محمدمهدي الحسيني 1129». «به تاريخ 24 شهر ذي‏حجة‏الحرام سنه 1111 مطابق لوي‏ئيل در خزانه سرکار ملاحظه و عرض ديده شد» با نقش مُهر بيضوي «محمدمعصوم بن ابوطالب». «به تاريخ 13 شهر رمضان‏المبارک سنه 1102 قوي‏ئيل (5) ملاحظه شد»، با نقش مُهر بيضوي «محمدامين بن محمدمهدي الحسيني» «به تاريخ 19 شهر رمضان سنه 1104 تخاقوي‏ئيل (6) ملاحظه شد» با نقش مُهر بيضوي «لا اله الا اللّه‏ محمد امين‏اللّه‏ عليّ وليّ‏اللّه‏» «به تاريخ دهم شهر جمادي‏الاولي سنه 1125 در خزانه سرکار عرض ديده شد» با نقش مُهر «يا علي بن ابوطالب». به علاوه دو مورد تحويل و تحول کتاب‏داران در سال‏هاي 1172 و 1253 در ذيل صفحه مقابل وقف‏نامه. يادداشت‏هاي کتاب‏داران مؤيد وجود تنظيمات نظارتي در کتابخانه‏هاي صفوي است، ايضا دريافته مي‏شود که غالب متصديان از يک خانواده هستند و کتاب‏داري در مدت هفتاد سال به صورت موروثي منتقل شده است. شروع نسخه شريف، صفحات دوم و سوم پس از وقف‏نامه، در دو صفحه متقابل سراسر مذهّب و مرصّع با نقش لچک ترنج و هر ترنج با کتيبه‏اي به خط رِقاع تحرير سفيدابي شامل کلام قرآني «إنَّهُ لَقرآنٌ کريمٌ/ في کتابٍ مَکْنونٍ/ لايَمَسُّهُ إلاَّ المُطَهَّرونَ/ تَنْزيلٌ مِنْ رَبِّ العالَمين» مي‏باشد. پس از دو صفحه اخير، متن شريف آغاز مي‏گردد و دو صفحه (7) نخستين، فاتحة‏الکتاب و آغاز سوره مبارکه بقره به تحرير سفيدابي خط رِقاع و هر صفحه در شش سطر بر زمينه کلاً زرپوش مرصع با جدول ستون‏بندي و شرفه است و دو کتيبه در صدر و ذيل مشتمل بر عنوان، شماره آيات و محل نزول سوره مذکور دارد؛ تزئينات اخير نمونه‏هاي ارزشمندي از تذهيب و کتاب‏آرايي در مکتب اصفهان است. ـ مسطر عموم صفحات داخلي اين مجلد به استثناي افتتاح و اوراق اختتاميه به ابعاد 10ضربدر17 سانتي‏متر و هر صفحه در ده سطر به شيوه‏اي تنظيم يافته که شروع صفحات يک‏درميان به تحرير مشکي و سطر ديگر به قلم زر، طلاي اشرفي است و نمونه بسيار نفيسي از رنگين‏نويسي و توأمان‏نگاري در رنگ و خط را عرضه مي‏دارد. مسطر کليه صفحات با جدول‏کشي‏هاي متعدد زر، لاجورد، شنجرف و... احاطه شده و حاشيه‏هاي خارجي در عموم اوراق، زرافشان پرموري و طبعا آهار مهره شده است. سر سوره‏هاي اين مُصْحَف شريف کلاً مذهَّب و مرصّع بوده، عناوين و شماره آيات آنها به قلم سفيداب به خط رقاع تحرير يافته است؛ تذهيب سر سوره‏ها عموما در آغاز سوره اجرا گرديده بجز چند مورد استثنايي نظير سوره الانفال که تذهيب سر سوره در صفحه ماقبل از متن سوره است. در سر سوره‏ها بنا به ضرورت مکاني و موقعيت سطرها، تغييراتي در شيوه تنظيم و اجراي آنها داده شده است. در يک مورد (سوره مبارکه الصافات) عنوان سوره بدون عدد آيات و به صورت دوپاره به شکل «سورة الصّافات» قيد شده است، و يا نظير عنوان «سورة فُصّلت» فقط نام سوره تحرير يافته. ايضا محل نزول سوره نيز استثنائا ذکر مي‏گردد؛ نظير سوره مبارکه «ص»، و به‏طور کاملاً استثنايي دو صفحه شروع سوره مبارکه «کهف» و پايان سوره «الاسري» همانند افتتاح کتاب سراسر مذهّب و مرصّع اجرا شده است. در آغاز کليه سوره‏ها، وقفيت اثر به صورت عبارت‏هاي «وقف حضرت معصومه (ع)»، «وقف آستانه معصومه (ع)»، «وقف خاص» و «وقف» به قلم شنجرف افزوده شده تا علاوه بر صفحه مستقل وقف‏نامه در افتتاح نسخه، اجزاي کتاب شريف نيز به‏طور مجزا نشانه وقفيت را به همراه داشته باشند و در يک مورد کاملاً منفرد، عبارت «وقف حضرت معصومه (ع)» در گوشه سمت راست فوقاني از مسطرِ آغازِ سوره مبارکه «توبه» قيد شده است. علايم و نشانه‏ها تقسيمات معمول در مصاحف خطي در اين جلد نيز به صورت‏هاي مختلف درج و اجرا شده است و در آنها، بيان تقسيمات گوناگون با ابداعات هنري همراه شده و بويژه نشانه‏هاي پاياني آيات به صورت گل‏هاي شش‏پر مذهّب و تقسيمات پنج‏گانه و ده‏گانه آيه‏ها (خمس و عشر يا تخميس و تعشير) به شکل شمسه‏هاي مذهّب در حاشيه صفحات اجرا شده‏اند؛ در اين طرح‏ها کلمات «خمس» و «عشر» به قلم سفيداب و به خط کوفي زينتي به‏گونه‏اي تحرير يافته‏اند که در نگاه نخستين، کلمات کاملاً شبيه يکديگرند (عکس). حاشيه اين طرح‏ها را شرفه‏هاي پايه‏بلند به رنگ لاجوردي تکميل مي‏نمايد؛ اين شرفه‏ها مختص به خمس‏ها هستند و با اندکي دقت مي‏توان دريافت که شمسه‏هاي عشر بدون شرفه و يا با شرفه‏هاي بسيار کوتاه به‏گونه‏اي که طول شرفه‏ها مي‏تواند وجه تمايز تقسيمات پنج‏گانه و ده‏گانه باشد (عکس). در بسياري موارد علاوه بر شمسه‏ها، کلمات عشر نيز در جوار شمسه‏هاي مربوطه به تحرير شنجرفي افزوده شده‏اند. تقسيمات ديگر اين مجلد شريف، نظير حزب، جزو، الجزو، نصف، نصف‏القرآن، و تقسيمات کم‏استعمال، همانند «نصف‏القرآن باعتبارالحروف» و «نصف‏القرآن باعتبارالکلمات» و تعيين مواضع سجدات (8) با کلمه «سجده»، همگي به تحرير شنجرفي در حاشيه صفحات افزوده شده‏اند تا راهنماي قاريان باشند. الحاقات مزين در اختتاميه اين نسخه شريف به دنبال سوره مبارکه «ناس» آغاز مي‏گردد و بخش عمده آنها را بيش از دو صفحه اسماء جلاله شامل مي‏شود که به طرز خاصي در هر سطر سه و چهار اسم از اسماءاللّه‏ رنگين‏نويسي به تحرير زر، لاجورد و شنجرف با يک کتيبه مذهّب و عنوان «هُوَاللّه‏ُ الَّذي لا اله الا هو» به قلم سفيداب و خط رِقاع آغاز مي‏شود. پس از اسماء جلاله پنج سطر دعاي بعد از تلاوت با يک سطر عنوان «الدُّعاءُ الَّتي تُتْلي بَعْدَ خَتْمِ القرآنِ و يُسْتَحَبُّ قِرائَتُها» به تحرير شنجرفي، زر و لاجورد است و نهايتا رقم کاتب به شيوه‏اي که پيش از اين بيان شده به ملحقاتِ مزينِ اين مصحف نفيس خاتمه مي‏دهد. ـ اين مجلد جمعا شامل 305 برگ است که دو ورق آن را برگ‏هاي آستر و بدرقه تشکيل مي‏دهد و عموم صفحات آن به شيوه ايراني راده‏گذاري شده است تا قاريان، نسخه‏برداران و بويژه صحافان و مرمت‏کاران را در حفظ توالي اوراق و تسلسل کلام رباني ياري نمايد. جلد اين مجلد شريف را جلد سوخت طبله‏دار(9) از تيماج سرخ ـ قهوه‏اي با رويه زرپوش و طرح لچک ترنج با شاخه‏هاي اسليمي و حواشي واگيره‏دار پوشانيده، اندرون آن معرّق و مرصّع با نقش شاخه‏هاي اسليمي روي چهار قطعه ورق طلا با حواشي واگيره‏اي اجرا شده است؛ سرطبل مربوط، طلاپوش و نظير رويه با طرح لچک ترنج و به شيوه مرسوم داراي يک نيم‏ترنج است. رويه، عطف و سرطبل، بويژه تزئينات اندرون جلد به دليل ظرافت بسيار به‏طور جزئي مصدوم و برخي قسمت‏هاي کوچک از تزئينات آن کسر است، شيرازه اين مجلد ته‏دوخت و گسيختگي دارد، اوراق آستر و بدرقه آن شکافته و در معدودي صفحات به علت هجوم حشرات، سوراخ‏هاي ريزي پديد آمده است؛ به منظور پيش‏گيري از گسترش آسيب‏ها و تثبيت وضعيت اين نسخه نفيس، نيازمند اقدامات حفاظتي ـ مرمتي است، گرچه برخي علايم کوچک از وصّالي‏هاي ناشيانه بويژه در جلد آن وجود دارد که محتملاً از دوره قاجاريه است. اين نسخه شريف از نمونه‏هاي بسيار نفيس کتابت، جلدسازي و هنر تذهيب ايراني دوره صفويه است که هر بخش آن حاکي از احاطه هنرمندان و فن‏آوران اين مرز و بوم بر قواعد کاغذسازي، استخراج رنگ‏هاي اصيل از مواد معدني، خوش‏نويسي، تذهيب، صحافي و جلدسازي است. علي‏رغم همه جستجوهايي که به عمل آمد، متأسفانه نشاني از مذهِّب، صحاف و جلدساز اين اثر نفيس به دست نيامد، ليکن اين امر چيزي از نفاست خط و تذهيب و ظرافت جلد آن، که همچون شاه‏کاري از هنرهاي ايراني است، نمي‏کاهد. در خاتمه، نگارنده ضروري مي‏داند به خاطر مساعدت‏هايي که بويژه از سوي مقام محترم توليت آستانه حضرت معصومه (س) و مسؤولان محترم موزه قم به‏عمل آمد و دست‏يابي به بايگاني، تهيه عکس و بررسي اين مجلد کلام‏اللّه‏ را ميسّر ساخت، از آن عزيزان قدرداني نمايد. پي نوشت : 1-مؤلف کتاب راهنماي قم، چاپ تهران، 1317هـ.ش، چاپ‏خانه مجلس، ص91. نام کاتب را با افزودن الحسيني به صورت حاج غياث‏الدين محمد بن احمد الحسيني التبريزي ذکر نموده است. ايضا مرحوم محمدتقي دانش‏پژوه در فهرست نسخ خطي کتاب‏خانه آستانه مقدسه قم، ص هفدهم نام کاتب را غياث‏الدين محمد بن احمد خليلي حسيني تبريزي ثبت نموده است، دلايل مغايرت‏ها با اصل سند، بر نگارنده معلوم نشد. 2-در صورتي که اثر انگشت را متعلق به مرحوم مجلسي فرض کنيم، موضوع به لحاظ تاريخي اهميت ويژه‏اي مي‏يابد. در عين حال به احتمال ضعيف‏تر، اثر انگشت مي‏تواند به شخص واقف تعلق داشته باشد. 3-اسامي سال‏ها با منشأ اويغوري است؛ نظير سال موش، سال گاو و... 4-اسامي سال‏ها با منشأ اويغوري است؛ نظير سال موش، سال گاو و... 5-اسامي سال‏ها با منشأ اويغوري است؛ نظير سال موش، سال گاو و... 6-اسامي سال‏ها با منشأ اويغوري است؛ نظير سال موش، سال گاو و... 7-مرحوم بياني در احوال و آثار خوشنويسان، دانشگاه تهران، ج4، 1358هـ.ش، ص118 اين دو صفحه را متن و حاشيه ذکر نموده است، ليکن با همه دقتي که به عمل آمد، چنين موردي در هيچ يک از اوراق اين مجلد مشاهده نشد. 8-در تعيين مواضع سجده‏ها، ذکري از تقسيم آنان به سجده‏هاي واجب و مندوبه يا مستحب نشده است، و فقط تعيين سجده‏هاي واجب مورد نظر بوده است. 9-مرحوم دانش‏پژوه در فهرست يادشده جلد را لولادار ذکر نموده‏اند؛ احتمالاً منظور آن فقيد، طبله‏دار يا سرطبل‏دار بوده است. (فهرست نسخ خطي آستانه، ص17). منبع: ميراث جاويدانمعرفي سايت مرتبط با اين مقاله تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله





این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 352]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب







-


گوناگون

پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن