واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: ماهي خاويار سالانه پنج ميليارد دلار براي ماهيگيران درآمد ايجاد مي كند و بديهي است كه از بين رفتن ماهي خاويار سرنوشت نامعلومي را براي ماهيگيران به دنبال خواهد داشت . خزر به عنوان بزرگترين درياچه جهان از گزند خودخواهي انسان در امان نمانده و آماج حمله ناجوانمردانه قرار گرفته است .اگرچه تنوع زيستي خزر زياد نيست اما منحصر به فرد است ، بهترين نوع ماهيان خاوياري در جهان را داراست. تحقيقات نشان مي دهد به دليل گرم شدن زمين و زياد شدن آب رودخانه ولگا كه تامين كننده اصلي آب خزر است ، احتمال دارد تا 10 سال آينده ارتفاع آب خزر يك متر و 20 سانت بالا بيايد كه در اين صورت بخشي از انزلي و غازيان در استان گيلان به جزيره تبديل مي شود. *** درياي خزر درياي خزر كه در گذشته به نام هايي چون خاواينسكي، درياي هيركانيان، درياي جرجان (گرگان)، بحر مازندران ، بحر آبسكون و بحر قانيا ناميده ميشد، بزرگترين درياچه روي زمين است. اين درياي بسته كه در شمال كوه آلپ - هيماليا قرار گرفته، باقيماندهاي از درياي پاراتتيس است كه بر پايه پژوهش هاي زمين شناسان روسي، حدود11 هزار سال پيش، پس از جدايش از درياهاي سياه ومديترانه، مستقل شده است. درياي خزر يا درياي كاسپين از شمال به روسيه، از جنوب به ايران، از غرب به جمهوري آذربايجان و ازشرق به جمهوريهاي تركمنستان و قزاقستان محدود ميشود. درياي خزر، با وسعتي حدود 436000 كيلومتر مربع، 1200 كيلومتر طول و 220 تا 550 كيلومتر پهنا دارد ؛ حجم آب آن افزون بر 77000 كيلومتر مكعب است ؛ گودي اين دريا در بخش شمالي، 10 تا 12 متر و در بخش مياني تا 770 متر است و گودترين نقطه آن در بخش جنوبي، تا 1000 متر نيز مي رسد. سطح آب درياچه در حدود 26 تا 28 متر (برحسب سالهاي مختلف) از سطح آب درياهاي آزاد، پايين تر است اين دريا از طريق ولگا و همچنين كانال ولگا- دن كه مجهز به حوضچه هاي تنظيم سطح آب و برقراري هم ترازي آب است، به طور غير مستقيم با درياي بالتيك و درياي سياه ارتباط دارد. درياي خزر پنج تا شش برابر درياچه اورال و 13 برابر درياچه بايكال است و به علت وسعت زياد از ابتدا دريا ناميده مي شد. درياي خزر از نظر صيد ماهي اهميت بسيار دارد و ماهيان خاوياري آن داراي شهرت جهاني است . سالانه حدود 300 تن خاويار از صيد اين ماهي ها به دست ميآيدكه اين رقم حدود 90 درصد خاويار جهان را تشكيل مي دهد. در اين دريا حدود 100 گونه ماهي زندگي ميكند كه درحال حاضر تنها حدود 15 نوع آن مورد بهرهبرداري است. درياي خزر داراي ذخاير نفت و گاز است و كل ذخاير اثبات شده نفت در اين دريا ?? ميليارد بشكه - حدود ? درصد از كل ذخاير نفت - برآورد شده است . مشاور برنامه محيط زيست خزر(CEP) و سازمان ملل متحد درباره وضعيت ماهيگيري در درياي خزر مي گويد : اگر روند ماهيگيري در درياي خزر به همين روند ادامه يابد ، محققان معتقدند پنج تا 10 سال آينده خزر خالي از ماهي خاويار مي شود. حميد غفار زاده ادامه مي دهد : ميزان برداشت ماهيان خاويار از خزر در سال 1900 از 37 هزارتن به دو هزار تن در سال 2005 كاهش يافت. به اعتقاد وي در آينده نزديك بدون شك هرآنچه ماهي خاويار در خزر باشد دستي خواهد بود كه به صورت پرورشي وارد خزر مي شوند. وي با بيان اينكه كارشناسان و محققان معتقدند خزر در حال خالي شدن از ماهي است مي گويد: خزر ماهي هاي خود را از دست داده است و در حال تبديل شدن به يك آكواريوم بزرگ است. خزر نسبت به درياهاي مشابه خود از آلودگي كمتري برخوردار است به جز در برخي سواحل كه لكه هاي ميكروبي دارد اما مهمترين مساله خزر در حال حاضر وضعيت ماهي آن است كه به اگر به همين روال رها شوند بعد از مدتي خزر خالي از ماهي مي شود. غفار زاده با بيان اينكه علت اصلي اين امر برداشت بيش ار حد است مي گويد : در مورد برداشت ماهيان خاوياري جنايت دسته جمعي صورت مي گيرد به اين معنا كه صيادان با پهن كردن تورهاي چند كيلومتري بدون توجه به ظرفيت دريا ، ماهيان زيادي را از خزر بيرون مي كشند. *** برنامه محيط زيست خزر براي بررسي و سامان دادن وضعيت درياي خزر از سال 1998 يك برنامه بين دولت ها به نام برنامه محيط زيست خزر (CEP ) به صورت فراگير شكل گرفت كه در قالب آن پروژه هاي متعددي در مورد خزر تامين و اجرا مي شود ،CEP يك سازمان نيست بلكه يك برنامه است و اساسنامه رسمي ندارد، اين برنامه در سال 1998 در رامسر ايران تاسيس شد و از سال 2000فعاليت خود را در باكو آغاز كرد ، بعد به تهران آمد بعد از آن به قزاقستان رفت و سال آينده به روسيه منتقل مي شود و در نهايت به تركمستان مي رود. CEP با كمك دو سازمان شيلات بين المللي محيط زيست و اتحاديه اروپا شكل گرفت كه تامين كننده منابع مالي فعاليت هاي آن نيز بودند. صندوق تسهيلات جهاني زيست محيطي (GEF) تا كنون 20 ميليون دلار به پروژه هاي CEP كمك كرده است ، اتحاديه اروپا نيز حدود 15 تا 16 ميليون دلار كمك مالي كرده است. معمولا CEP را با كنوانسيون تهران اشتباه مي گيرند در حالي كه اين كنوانسيون يك سند رسمي است كه بين پنج كشور حاشيه خزر به امضا رسيده است. يكي از مشكلات CEP اين است كه دبيرخانه ثابت ندارد ، ايران بسيار علاقه مند است كه دبيرخانه دائمي در كشور ما باشد ، باكو هم بر اين مساله پافشاري دارد از اين رو هنوز دو كشور به توافق نرسيده اند بنابراين وضعيت استقرار دبيرخانه دائمي مشخص نيست. با وجود اينكه درياي خزر از نظر ماهيگيري در وضعيت بسيار بدي قرار دارد با اين حال متاسفانه هيچ پروتكلي درباره ماهيگيري در خزر نداريم با توجه به اينكه معتقديم ماهيگيري يكي از چالش هاي خزر است ، البته علت آن مخالفت روسيه است كه علاقه اي به داشتن پروتكل در زمينه ماهيگيري خزر ندارد. البته اخيرا يك توافق ضمني دراين باره صورت گرفته كه موافقت نامه اي بين دولت ها در اين خصوص به امضا رسيده است. ماهيان خاوياري كه استروژن ناميده مي شوند و از خانواده تاس ماهيان، از جمله گونه هاي آبزي كم نظيري هستند كه از قدمتي چند صد ميليون ساله كه به عصر ژوراسيك باز مي گردد بر خوردارند و از اين رو ماهيان خاويار را فسيل هاي زنده جهان مي نامند كه همراه با تكاملي فيلوژني تا به امروز باز مانده اند . از نظر تعدد گونه ها به بيست و هفت گونه و زير گونه در جهان تقسيم مي شوند كه از اين تعداد پنج گونه در درياي خزر زندگي مي كنند ، دريايي كه خود به تنهايي نود و سه درصد ذخاير ماهيان خاوياري جهان را در خود جاي داده است. پنج گونه از ماهيان خاوياري ممتاز جهان كه در درياي خزر به سر مي برند به ترتيب كيفيت عبارتند از فيل ماهي ، قره برون يا ماهي خاوياري ايران ، ماهي خاوياري گلد(چالباش) يا روس ، ماهي شيپ و ماهي ازون برون . بر اساس برآوردهاي بين المللي صورت گرفته ، ماهيان در خزر سالانه پنج ميليارد دلار درآمد ايجاد مي كنند. *** تنوع زيستي خزر در خطر انقراض درياي خزر از تنوع زيستي زيادي برخوردار نيست اما هر چه دارد منحصر به فرد است ، مانند فك خزر كه در دنيا بي نظير است . بر اساس آمار جهاني در سال 1930 حدود 450 هزار فك در خزر وجود داشت كه در سال 2009 اين تعداد به زير 100 هزار رسيده است ، 80 درصد فك ها از بين رفته اند و خزر در حال از دست دادن تنوع زيستي خود است . مشاور برنامه محيط زيست خزر CEP و سازمان ملل مي گويد : در حال حاضر يك پروژه شش ميليون دلاري در مورد خزر در دست اجرا ست و احتمال اينكه صندوق بين المللي تسهيلات زيست محيطي( GEF ) به CEP پول بدهد تقريبا صفر است زيرا كشورهاي اطراف خزر درآمد خوبي دارند و از درآمد سرانه خوبي برخوردارند علمي **9014**1544
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 418]