واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: فراغت مدرن
فراغت ، مال این روزهاست ، نه مال آن روزهای پرمشغله ی گذشته كه نان صبحانه را می پختند و آتش غذا را می ساختند و آب آشامیدنی را از سرچشمه می آوردند . فراغت ، مال این روزهای لوله كشی شده و ماشینی و مایكروویوی است . توسعه ی تكنولوژی و جای گزینی آن به جای نیروی انسانی ، فرصتی برای انسانها ایجاد كرد تا بتوانند اوقات خود را آن جور كه دلشان می خواهد استفاده نمایند. جامعهشناسان ، اوقات فراغت را لحظههایی میدانند كه فرد ، فارغ از كار و مسئولیت ، آن را بر اساس تمایل شخصی خود تنظیم میكند ؛و برنامه آن در مورد هركس متفاوت است و به سلیقه ، نیازهای روحی، سن و توان مالی فرد بستگی دارد. ولی آنچه جای تامل دارد این است كه لحظه لحظه ی "اوقات فراغت" در جامعه ی امروز، نشان دهنده ی "فرهنگ" جامعه است. به این معنی كه چگونگی گذراندن اوقات فراغت افراد یك جامعه ، تا حد بسیاری معرف ویژگیهای فرهنگی و میزان توسعهیافتگی آن جامعه است. بنابراین اگر طرح و نقشه ی زندگی و كار جوانان با برنامههایی كه برای اوقات فراغت خود تنظیم میكنند، مغایرت داشته باشد و یا تفریحات و فعالیتهای فراغتی آنها با هنجارهای فرهنگی در تضاد باشد ، اوقات فراغت به یك مشكل اجتماعی بدل خواهد شد. تا حالا از این زاویه به وقت های بیكاری نگاه كرده بودید ؟ احتمال می دادید همین ساعت های فراغت از كار و درس ، آینه ی فرهنگ جامعه شود ؟ می بینید ! زندگی خوبه ، ولی به این راحتی ها هم نیست . ما باید در مقابل لحظه لحظه ی عمرمان جوابگو باشیم . حتی زمانی كه دلمان می خواهد آرام و بی خیال روی تخت خوابمان مقابل كولرگازی چرت بزنیم و به هیچ چیز و هیچ كس فكر نكنیم .همین می شود ساعات خواب جوانان مسلمان ایرانی ! انگار هیچ رقم نمیشود بی خیال قاعده و قانون زندگی شد . خوب زندگی یعنی همین . نفس به نفس ، عمری است كه ناجوانمردانه می رود و التماس و زاری هم موثر در برگشتش نیست .
اوقات فراغت ، یعنی لحظههایی كه مال خودمان است. مال خود خودمان. مثل یك بوم سفید نقاشی كه رنگ و تصویرش را برحسب سلیقه ی خودمان انتخاب می كنیم و می كشیم . رنگ هایی متنوع و زیبا ، به وسعت تمام زیبایی های جهان ، اما در وقتی محدود . یعنی ساعتهای زندگی مان آنقدر نیستند كه بشود به راحتی از دستشان داد .فراغت ، بخشی از ساعات ارزشمند عمر انسان است که نباید به بطالت و سردر گمی از بین رود. خداوند متعال درخطابی به پیامبر اكرم (ص) می فرماید: «فإذا فرغت فانصب؛ ای پیامبر هنگامی که از کار مهمی فارغ می شوی، به مهم دیگری بپرداز.» (1) یعنی نمی شود به بهانه ی اوقات فراغت هر كاری بكنیم ، هر جایی برویم و سر ساعتهای زندگیمان هر بلایی كه میخواهیم بیاوریم. پیامبر اعظم(ص) می فرمایند : «دو چیز است كه مایه ی فتنه ی بسیاری از مردم است؛ تندرستی و فراغت.»وقتی فراغت ، فتنه می شودپیامبر اعظم(ص) می فرمایند : «دو چیز است كه مایه ی فتنه ی بسیاری از مردم است؛ تندرستی و فراغت.»(2)فراغت ، فتنه می شود ، اگر پشت ماشین بنشینیم و صدای سیستم فوق ارتعاشی آن را تا آخر بپیچانیم . فرقی نمیكند موسیقی لس آنجلسی بگذاریم یا چیز دیگر ، مهم صدای انكرالاصواتی است كه گاهی گلدان اتاق مرا در طبقه ی سوم آپارتمانم می لرزاند . مهم خواب بعد از ظهر بیماری است كه می پرد و شاید حرفی بزند و آهی بكشد و شاید برایمان تبدیل به فتنه ای شود .
فراغت ، فتنه می شود ، اگر با یك خط تلفن همراه ، ساعتها پای پیامك زنی و بولوتوس بازی با مزاحمت های مدرن امروزی اش بنشینیم و آخر ماه ، كلی پول قبض بدهیم . فراغت ، فتنه میشود ، اگر ساعت ها با رفیقی شفیق ، خیابان گردی و پاساژگردی و پارك گردی كنیم و آخر شب ، از پادرد خوابمان نرود و مغزمان سوت بكشد از هجوم صداها و آدمهایی كه از صبح تا شب از كنارشان رد شدیم و بهشان خندیدیم ؛ كه حالا مثل اشباح سیاه نیمه شب به سراغمان بیایند و وجدانمان را غلغلك دهند و خواب شب را سلب كنند و ... . فراغت ، فتنه می شود ، اگر برای گسترش روابط اجتماعی و فقط جهت كسب تجربه ، به پارتی های شبانه رویم و مدام صدای دوبس دوبس مثل پتك بر سرمان كوبیده شود و نور فلش مدام خاموش و روشن شود و چیزی بخوریم و دلمان بخواهد از پنجره به سمت ماه پرواز كنیم و ... .
فراغت ، فتنه می شود ، اگرساعت ها پای بازی های رایانه ای و ایكس باكس و پی اس نشستن را به خانه ی مادربزرگ و دسته جمعی سینما رفتن و مسافرت یك روزه ترجیح دهیم . فتنه می شود ، چون حالا شماره عینكمان بالا رفته . چون گاهی آدم های بیرون از رایانه را هم مثل آدم های درون رایانه می بینیم و دلمان می خواهد در مقابل حرف بی ربطشان یك مشت جانانه بخوابانیم زیر چشمش و امتیاز بگیریم . فراغت ، فتنه می شود ، اگر نه برای كسب دانش افزایی ، بلكه برای شناخت بیشتر آدم های احتمالا جنس مخالف ، در كلاس هایی كه عنوانش مهم نیست مختلط بودنش مهم است شركت كنیم و نه به حرف های استاد ، به نخ ها و اداها و نگاه ها توجه كنیم و دل بدهیم و قلوه بگیریم و جگركی راه بیندازیم و آخر سر ، فتنه اش جانمان را بسوزاند و در جوانی پیرمان كند داغ دلسوزش !!!فراغت ، مزاحمت و مردمآزاری و زیر پا گذاشتن قوانین و وقتكشی و هر جور بینظمی و بیبندوباری نیست .فراغت ، مزاحمت و مردمآزاری و زیر پا گذاشتن قوانین و وقتكشی و هر جور بینظمی و بیبندوباری نیست .اینها به قول پیامبر اكرم (ص) ، مایه ی فتنه ی بسیاری مردم است.امام سجاد (ع) اینگونه برای اوقات فراغت شان دعا می كنند:«فإن قدّرت لنا فراغا من شغل فاجعله فراغ سلامة؛خداوندا! اگر بعد از مشغله، فراغتی را برای من قرار دادی، پس آن را فراغتی سالم قرار بده» و در ادامه می فرمایند: «لاتدرکنا فیه تبعة و لا تلحقنا فیه سئمة ؛خداوندا فراغتی کرم کن که تبعاتی به همراه نداشته باشد و در آن خستگی و ملامت به مانپیوندد.» (3) اوقات فراغت ، باید به ما آرامش دهد تا برای انجام كارهای جدید انرژی داشته باشیم ، نه آنكه آنقدر خسته مان كند كه لازم باشد یك روز بعد از آن را استراحت كنیم . اوقات فراغت ، باید به ما آرامش دهد تا برای انجام كارهای جدید انرژی داشته باشیم ، نه آنكه آنقدر خسته مان كند كه لازم باشد یك روز بعد از آن را استراحت كنیم . اوقات فراغت در ایرانهمان طور كه گفتیم اوقات فراغت ، فرصت مناسب و فرجه ی خوبی است برای بهتر زندگی كردن و رسیدن به هر آنچه از خود انتظار داریم . اما فكر می كنید چند درصد از ایرانی ها از اول هفته برای تعطیلی آخر هفته شان برنامه ریزی می كنند ؟ چند درصد ایرانی ها اگر روز چهارشنبه ازشان بپرسی : "آخرهفته چی كاره ای ؟ " جواب می دهند :" حالا ببینیم چی میشه " ؟ این همه بی برنامگی برای یك روز و نیم در هفته ! این همه باری به هرجهت و خود را به پیشامد ها سپردن برای 144 ساعت در هفته و 1728ساعت در سال ! گاهی یك زندگی با یك ساعت عمل مفید و فكر عمیق متحول می شود ، آن وقت چطور می شود به سادگی از 1728 ساعت آن گذشت ؟ ما در كشورمان نسبت به مقیاس جهانی ، اوقات فراغت بیشتری داریم :- "متوسط زمان اوقات فراغت در ایران ، 90روز درسال ودر جهان ، 80 روز در سال می باشد . - میانگین ساعت فراغت جهانی 5ساعت است كه در ایران 23/5ساعت می باشد ." (4)آیا لازم است ایران كه كشوری جوان است، ساعاتی بیشتر از دیگر كشورها اوقات فراغت داشته باشد ؟ آیا این همه تعطیلی فصلی و بین التعطیلی و وصل كردن وسط هفته به آخر هفته و قس علی هذه لازم است ؟ آیا نباید برنامه ریزی دقیق تر و هدفمندتری برای این اوقات انجام داد؛ تا تبدیل به اوقات مفید و مولد شود ؟ آیا به سمت فراغت های غربی پیش نمی رویم ؟ چقدر توانسته ایم فراغت بومی را ترویج دهیم ؟ این را شما بگوئید ، كاربران عزیز تبیانی ! از اوقات فراغت تان بگویید . از تجربه های جوانی و شور و حال تان بگوئید . بگوئید ، تا تجربه شود و از هم بیاموزیم و یادبگیریم . پی نوشت ها :1- سوره ی الشرح، آیه ی 72- اصول کافی ، جلد 83- صحیفه ی سجادیه، دعای 114- جلالی فراهانی ، مجید :مدیریت اوقات فراغت وورزشهای تفریحی ،تهران ،انتشارات دانشگاه تهران ،1387. گروه خانواده و زندگی تبیان -سرور حاجی سعید تنظیم :نداداودی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 294]