واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: مقابله با شبکه های ماهواره ای
دکتر حسن خجسته، همان کسی است که ده سال بر مسند ریاست رادیو نشست و با درک درستی از کارکردها و مأموریتهای امروزی رادیو، سرچشمه تحولات مفیدی شد. او فعلاً معاون برنامه ریزی و نظارت سازمان صدا و سیماست؛ البته ما به عنوان یک تئوریسن رسانه با او به گفتوگو نشستیم. به گزارش «تابناک»، دکتر خجسته درباره فرایند تولید خبر در رسانههای دنیا و جهت دار بودن اخبار بر پایه خواست و اهداف متولیانش گفت: شما خبرنگار هستی و میدانی که تولید خبر در دنیا چقدر پر هزینه است. خبرهای بینالمللی را الان چهار پنج مؤسسه هستند که در غرب تولید میکنند. فرق نمیکند چه موضوعاتی باشد از بحران اقتصادی آمریکا گرفته تا انتخابات ایران و عراق و مسأله هستهای کره... همه را چند مؤسسه مثل «سی.ان.ان»، «آسوشیتدپرس»، «بی.بی.سی» و غیره تولید میکنند و به همه دنیا میدهند. این چه معنی دارد؟! یعنی درسته که دو هزار کانال بالای سر توست، ولی قدرت انتخاب نداری. در واقع دو هزار کانال پخش، بالای سر توست؛ بنابراین، تنها دسترسی تو آسان تر شده است.وی در ادامه افزود، برخی اساتید میگویند که این امپریالیسم خبری است؛ ولی من میخواهم از این هم فراتر بروم چون بر این باورم که ما وارد عصر «ژئومدیا» شدیم. میدانید که در ادبیات سیاسی اصطلاحی داریم به نام «ژئوپولتیک»؛ یعنی عناصر جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی و... در تصمیمات مهم شما اثر دارد، در عصر «ژئومدیا» هم رسانهها در تصمیمگیریهای مهم جهانی تأثیر مستقیم دارند.اتفاق ناگوار آن وقتی است که تولید کنندههای بزرگ رسانه ای، ساختار تولید کنندههای کوچکتر را هم تحت تأثیر قرار دهند، به گونهای که روش آنها را در پیش بگیرند.بله مثلاً هالیوود فیلم تولید میکند بالیوود هم فیلم تولید میکند، اما الان دیگر بالیوود مدل فرهنگی هالیوود فیلم میسازد. در آیین هندو یک نوع رقص وجود دارد که جزو آیین آنهاست. مثل موسیقی کلیسا، ولی رقص کنونی فیلمهای هندی دربرگیرنده آن آیین و فرهنگ است؟! نخیر در چهارچوب فرهنگی هالیوود است؛ یعنی درسته که بالیوود تولید میکند؛ اما ارزان تولید میکند برای ترویج آن فرهنگ. الان دیگر فیلمهای هندی تجاری صرف است. مصر هم اگر فیلم تولید میکند در همان چهارچوب فرهنگی است. پس از انتخابات دوم خرداد 76 خانم کریستین امان پور آمده بود از طریق سایت جام جم خبر مخابره کند برای «سی ان ان»، آقای مهران دوستی آمد از رادیو جوان با او مصاحبه کند، خانم امان پور زنگ زد واشنگتن به او اجازه ندادند و او مصاحبه نکردمعاون برنامه ریزی و نظارت سازمان صدا و سیما، درباره اینکه، شرق شاید به دلیل ضعف دانش رسانهای به جای مواجه با این هجمه فرهنگی غرب، خود نیز در ترویج فرهنگ غربی گام برمیدارد بیان داشت: چند وقت پیش در گزارش روابط عمومی خودمان دیدم که یک خانمی زنگ زده بود کلی بد و بیراه به صدا و سیما به خاطر پخش سریال پرستاران گفته بود، میدانید که این سریال استرالیایی است؛ این خانم میگفت؛ «تحت تأثیر این سریال که در آن خدمات پزشکی خاصی برای بیمار قایل میشوند و رسیدگی میکنند، خواهر بیمارش را برای درمان برده بود استرالیا و خوب آنجا با چیز دیگری روبهرو شده بود».تازه آنچه در این سریال به شما ارایه میکنند، یک فضای بهداشتی و استرلیزه غیرواقعی است... مگر غیر از این است که از طریق سینما شما غرب را میشناسید؟ چقدر در فیلمهایشان غرب را پاک و دوست داشتنی نشان میدهند، اصلاً در فیلمهایشان احساس میکنی سازمانها فساد مالی داشته باشند، اگر هم در یک فیلمی فساد مالی نهادی را نشان بدهند برای این است که سیستم خودش را پاکسازی کند و پاک جلوه بدهد. مگر در غرب انتقاد کم است؟ کجا میبینید و میشنوید؟ پوشش نمیدهند...دکتر خجسته ارتباط این موضوع با محدودیتهای رسانههای داخلی برای تقابل با این پدیده را اینگونه تحلیل میکند: مدلی که در غرب وجود دارد با ساختار رسانهای ما متفاوت است. ما نظام بازی داریم. الان در رسانه خود شما هم ممکن است اختلاف نظرهای جدی راجع به بعضی مسائل وجود داشته باشد. یک کتابی را آقای نژاد فخرایی ترجمه کرده از ادوارد برمن و چامسکی ایشان نام کتاب را گذاشته: «فیلترهای خبری» ولی عنوان متن اصلی کتاب «پروپاگاندا مدل» است. در این کتاب برمن و چامسکی میگویند: «در غرب - به ویژه آمریکا - 5 فیلتر وجود دارد که نظام رسانهای را به گونهای بار آورده که در چهارچوب نظام حرکت میکنند و خارج از این حیطه نمیروند.»
«یعنی در ناخودآگاه ژورنالیسم و رسانه او به گونهای تأثیر میگذارند که به بخشی از ایدئولوژی حاکم تبدیل شود؟»، مدیر سابق رادیو در پاسخ به این پرسش اضافه کرد: ساختار یعنی همین. یک خاطرهای از مرحوم حاج سیداحمد آقا یادم هست میگفت: «یکی از اطلاعیههای حج امام(ره) را که حامل پیامهای خاصی بود دادیم روزنامههای انگلیسی زبان منتشر کنند به هر روزنامهای که دادیم، منتشر نکردند. درسته که در ظاهر آزادی هست ولی ساختار به این رسانه فهمانده نباید چاپ کند، اگر منتشر کند برایش هزینه دارد. خانم دکتر ابتکار از دانشجویان پیرو خط امام کتابی در این باره نوشته به هر جا داد منتشر نکردند، فقط در کانادا به شرط ایجاد اصلاحاتی و نوشتن مقدمهای توسط ناشر قبول کردند که منتشر کنند. میتوانید از خود ایشان بپرسید.مثال سوم را بزنم؛ پس از انتخابات دوم خرداد 76 ـ من آن موقع مدیر رادیو تهران بودم ـ خانم کریستین امان پور آمده بود از طریق سایت جام جم خبر مخابره کند برای «سی ان ان»، آقای مهران دوستی آمد از رادیو جوان با او مصاحبه کند، خانم امان پور زنگ زد واشنگتن به او اجازه ندادند و او مصاحبه نکرد. تازه مهران دوستی که نمیخواست با او مصاحبه سیاسی کند... . در این سپهر رسانهای مخاطب به ظاهر فعال است، اما ذاتاً منفعل است شما از همه مردم دنیا درباره افغانستان بپرسید؛ ببینید چه میگویند؟ همه یک شکل حرف میزنند چرا؟! مگر مخاطب انتخابگر نیست؟ دکتر خجسته در ادامه به تحلیل فضای کنونی انتقال پیام از سوی رسانهها پرداخت و گفت: تئوری قدیمی رسانه معروف بود به «گلوله جادویی» یعنی شما پیام را که میفرستید صاف میآید به سمت مخاطب و او آن را جذب میکند؛ اما الان میگویند مخاطب گزینش میکند من هم قبول دارم منتها من میگویم در این سپهر رسانهای مخاطب به ظاهر فعال است، اما ذاتاً منفعل است شما از همه مردم دنیا درباره افغانستان بپرسید؛ ببینید چه میگویند؟ همه یک شکل حرف میزنند چرا؟! مگر مخاطب انتخابگر نیست؟ ولی برای او قدرت انتخاب مصنوعی درست کردند او انتخاب میکند ولی همه شبکهها یک جور حرف میزنند.ما یک پرس داریم که یک خورده خبر متفاوت دارد. پول فراون میدهیم که داخل شبکه اسلای انگلیس باشد و بماند اما دارند بهانه میآورند نمیتوانند تحمل کنند... تازه خبر ما کمی متفاوت است چون ما که توان تولید خبر بینالمللی را نداریم. در انگلیس دکتری بود که راجع به بلر و مسائل اتمی اظهار نظر کرد؛ گفتند او خودکشی کرد. سال گذشته هشت پزشک اعلام کردند که او خودکشی نکرد. خوب ما اگر قدرت تولید خبر بینالمللی را داشته باشیم باید برویم با همه این هشت نفر مصاحبه کنیم تولید خبر نیاز به سرمایه گذاری دارد.«بی بی سی» در هر جا یک لشکر صد و ده بیست نفری دارد با منابع مالی و سیاسی فراوان. سود سالانه «سی ان ان» چندین میلیون دلار است...الان بالای سرمان حدود صد کانال فارسی زبان هست، همه اینها را تحلیل گفتمانی کنید. نمیگویم تحلیل محتوایی، تحلیل گفتمانی کنید. گفتمان مربوط به زنان: ضد دین، گفتمان مربوط به حکومت: ناکارآمدی، گفتمان مربوط به مردم: اعتراض به نظام، فروپاشی و سست کردن ارکان خانواده.رئیس سابق رادیو درباره رسانهها و به ویژه شبکههای خصوصی اینگونه اظهار نظر کرد: من الان نمیخواهم بگویم بایداین اتفاق بیفتد یا نباید این اتفاق بیفتد چون ما باید تجربههای جهانی داشته باشیم که اگر بخش خصوصی هم میخواهد وارد شود دقیق و در چهارچوب باشد.«دووژه»، فیلسوف فرانسوی درباره شبکههای خصوصی میگوید: «روزی که شبکههای خصوصی را راهاندازی میکردیم منظورمان این نبود، هدف تنوع و تکثر بود» میدانید که او سوسیالیست است. ماهیت بخش خصوصی کسب سود است وقتی میبیند برهنگی، برایش کسب سود میکند به این سمت گرایش پیدا میکند. حالا شما تأثیر این را در خانواده بررسی کنید.من یک تحقیق دیدم راجع به ویدئوکلیپهای موسیقی رپ؛ 70 درصد کسانی که این تصاویر را دیده بودند اعم از زن و مرد نگاهشان به زن تغییر کرده بود؛ به نظر آنها زن، پدیدهای برای امور جنسی بود.وی درباره لزوم حاکم شدن فضای چند صدایی در عرصه رسانه ای کشورمان نیز بیان داشت: این میشود مصلحت. این کار باید بشود. این یکی از کارهایی است که باید بشود در کنار آن ده کار دیگر هم باید انجام دهیم.... الان جوانهای ما اینترنت را میشناسند؛ یعنی مهارت استفاده از آن را دارند اما فهم فلسفی از اینترنت باید پیدا کنند. شما خیلی از بچهها را میبینید که مشعوف و مرعوب این تکنولوژی هستند اما باید بدانند که ضرورت و فلسفه آن چیست. این هم یکی از کارهایی است که باید انجام دهیم. اگر دانش رسانهای ما ارتقا پیدا کند آن وقت در فضای وب یک سایت نمیتواند تأثیری داشته باشد.تنظیم از محمد نبوی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 504]