واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: تعهد هنر مند به فرم و محتوا
هنرمند، هم در باب فرم و قالب هنر و هم در باب قالب مضمون، تعهد داردبعضي ها مي گويند در هنر متعهد، کلمه اول با کلمه دوم تناقض دارد. هنرف يعني آن چيزي که مبتني بر تخيل آزاد انسان است و متعهد، يعني زنجير شده؛ اين دو چگونه با هم مي سازد! اين يک تصور است؛ البته تصور درستي نيست. بحث مسئوليت و تعهد هنرمند، قبل از هنرمند بودن او به انسان بودن او بر مي گردد.بالاخره يک هنرمند قبل از اين که يک هنرمند باشد، يک انسان؛ انسان که نمي تواند مسئول نباشد. اولين مسئوليت انسان در مقابل انسان هاست. اگر چه انسان در مقابل طبيعت و زمين و آسمان هم تعهد دارد، اما مسئوليت بزرگ او در قبال انسان هاست. در عين حال هنرمند به خاطر ويژگي بسياري ممتازش، تعهد جداگانه اي غير از آن بياني که قبلاً گفتم، دارد.هنرمند، هم در باب فرم و قالب هنر خودش و هم در قالب مضمون تعهد دارد. کسي که قريحه هنري دارد، نبايد به سطح پايين اکتفا کند؛ اين يک تعهد است. هنرمند تنبل و بي تلاش، هنرمندي که براي تعالي کار هنري خودش و ايجاد خلاقيت تلاش نمي کند، در حقيقت به مسئوليت هنري خودش در قبال قالب عمل نکرده است.هنرمند بايد دائم تلاش کند. البته ممکن است انسان يک وقت به جايي برسد که بيش از آن نمي تواند تلاش کند بحثي نيست اما تا آن جايي که مي تواند، بايد براي اعتلاي قالب هنري تلاش کند اين تعهد در قبال قالب، بدون يک احساس شور و عشق و مسئوليت – البته اين شور و عشق هم مسئوليت است؛ آن هم يک دست قوي است که انسان را وادر به کاري مي کند و نمي گذارد که احساس تنبلي و تن آساييف او را از کار باز بدارد – به دست نمي آيد. علاوه بر اينف تعهد در قبال مضمون است. ما چه مي خواهيم ارائه بدهيم؟ اگر انسان محترم و عزيز استف دل و ذهن و فکر او هم عزيز و محترم است. نمي شود هر چيزي را به مخاطب داد، فقط به صرف اين که او نشسته ودارد به حرف هاي ما گوش مي دهد، بايد ببينيم به او چه خواهيم بدهيم.البته بحث اين که ما وارد کدام دسته بندي سياسي بشويم يا نشويم اين حرف هايي که بعضي از دوستان مي زنند مسائلي است که شما بايد از اين ها عبور کرده باشيد؛ اين ها محل کلام نيست؛ محل کلام؛ اخلاق و فضيلت است. من مطلبي را به گمانم از قول رو من رولان خواندم که گفته بود در يک کار هنري، يک درصد هنر، نوده و نه درصد اخلاق يا احتياطاً اين طوري بگوييم: ده درصد هنر، نود درصد اخلاق به نظرم رسيد که اين حرف، حرف دقيقي نيست. اگر از من سؤال کنند، من مي گويم صدردصد هنر و صددرصد اخلاق؛ اين ها با هم منافات ندارند.بايد صددرصد کار را با خلاقيت هنري ارائه داد و صددرصد آن را مضمون عالي و تعالي بخش و پيش برنده و فضيلت ساز پر کرد و انباشت. آن چيزي که دغدغه برخي آدم هاي دلسوز در زمينه مسائل هنري است، اين است که ما به بهانه آزادي تخيل يا آزادي هنري، فضيلت سوزي و هتک اخلاق نکنيم؛ اين بسيار مهم است. بنابراين هنر متعهد يک واژه درست است.
هنرمند بايد خود را به حقيقتي متعهد بداند. آن حقيقت چيست؟ اين که هنرمند در چه سطحي از انديشه قرار دارد تا بتواند همه و يا بخشي از آن حقيقت را ببيند و بشناسد، بحث ديگري است. البته هر چه انديشه وفکر و درک عقلاني بالاتر باشد، مي تواند به آن درک ظريف هنري کيفيت بيشتري بدهد.حافظ شيرازي صرفاً يک هنرمند نيست؛ بلکه معارف بلندي نيز در کلمات او وجود دارد؛ اين معارف هم فقط با هنرمند بودن به دست نمي آيد؛ بلکه يک پشتوانه فلسفي و فکري لازم دارد. بايد متکا يا نقطه عزيمت و خاستگاهي از انديشه والا، اين درک هنري و سپس تبيين هنري را پشتيباني کند. البته همه در يک سطح نيستند؛ توقع هم نيست که اين چنين باشند. اين در مورد همه رشته هاي هنري صادق است. شما از معماري بگيريد تا نقاشي و طراحي و مجسمه سازي و تا کارهاي سينما و تئاتر و شعر و موسيقي و بقيه رشته هاي هنري، همين معنا در آن ها وجود دارد.يک وقت شما معماري را مي بينيد که انديشه اي دارد؛ يک وقت يک معمار از لحاظ انديشه، لخت و بي هويت است و متکي به فکري نيست؛ اين ها اگر بخواهند بنايي را ايجاد کنند، دو گونه طراحي مي کنند. اگر ساخت يک شهر را به دست دو نفر آدم اين طوري بدهند، يک نيمه آن با نيمه ديگر به کلي متفاوت خواهد بود. به هر حال اين تعهد، لازم است.هنر ملتزم و متعهد، يک حقيقت است؛ ما بايد به آن اقرار کنيم؛ نمي توان رها و يله و بي هوا و با انگيزه هاي روز به روز و احياناً پايين و پست يا ناسالم، به دنبال هنر رفت و سرافراز بودغ چون آن ابتهاجي که در – هنرمند وجود دارد- هنرمند بهجت ويژه اي دارد که با شادي هاي معمولي فرق دارد و در غير هنرمند اصلا ديده نمي شود – در صورتي حقيقتاً به وجود خواهد آمد که بداند دنبال چه چيزي دارد مي رود و چه کار مي خواهد بکند، تا با هنرمندي خودش احساس رضايت و بهجت کند که داراي آن کار را انجام مي دهد، در اين صورت بايد اخلاق انساني، فضيلت ها ومعارف والاي ديني و الهي مورد توجه باشند.(4) 4- بيانات رهبر معظم انقلاب در جمع اصحاب فرهنگ و هنر و انديشه کشور. 1/5/1380. تنظيم براي تبيان : مسعود عجمي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 338]