واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: سيره قرآني امام رضا (ع)

اشاره:قرآن کريم کتابي آسماني، وحي منزل، کلام خدا و راهنماي مؤمنان است. اين کتاب آن قدر با عظمت و ارزشمند است. که آخرين پيامبر عهده دار تفسير و تبيين آن شد و پس از وي اهلبيت:که عِدل قرآن معرفي شدهاند، عهده دار چنين امر مهمي شدند. امام رضا عليه السلام که يکي از همان مفسران واقعي قرآن بود، در طول زندگي پر برکتش عنايت بسيار ويژهاي به اين راهنماي بزرگ داشته و علاوه بر استفادهاي که در بعد شخصي و فردي از آن داشته در ابعاد ديگر نيز بهرههاي فراواني از اين کتاب گرفته و به ديگران انتقال داده است. اين نوشتار به ترسيم گوشهاي از سيماي قرآني آن بزرگوار ميپردازد.هرگاه از سوره حمد فارغ ميشد ميفرمود: الحمد لله ربّ العالمين، و اگر سوره سبّح اسم ربک الأعلي. و نيز اگر به ايه يا ايهاالذين آمنوا ميرسيد، آهسته ميفرمود: لبيک اللهم. قرآن در زندگي امام رضا عليه السلامعشق فراوان امام رضا عليه السلام به کتاب خدا او را بر آن داشت تا نخست در زندگي فردياش از آن بهره ببرد. نه زمان براي او مطرح بود و نه مکان و نه روز و شب که موارد زير بهترين گواه اين مدعا است: هر سه روز يک بار ختم قرآنابوذکوان عشق زائد الوصف امام رضا عليه السلام به قرآن کريم را اين چنين توصيف کرده است:حضرت هر سه روز يک بار قرآن را ختم ميکرد و آنگاه مي فرمود: اگر ميخواستم زودتر از سه روز آن را به پايان برسانم، ميتوانستم «اما نخواستم چنين کنم.» زيرا در موقع تلاوت به هر ايه که ميرسيدم در آن فکر و انديشه ميکردم که درباره چه چيزي و در چه زماني نازل شده است. بدين جهت در هر سه روز يک بار قرآن را به پايان مي رسانم.[1] قرآئت قرآن در بستر خوابعشق فراوان امام رضا عليه السلامبه اين کتاب آسماني او را بر آن داشت تا علاوه بر روز، در شب نيز قرآن بخواند و حتي ايات زيادي را در آستانة خواب و در رختخواب تلاوت ميکرد.رجاء بن أبي الضحّاک که گزارشي از سفر امام داده چنين گويد:امام به هنگام خواب در رختخواب خويش فراوان قرآن ميخواند و هرگاه به آيهاي ميرسيد که در آن يادي از بهشت يا جهنّم آمده بود، گريه ميکرد و از خداوند بهشت را درخواست مينموده و از آتش جهنم به او پناه ميبرد.[2] هزار ختم قرآن در يک پيراهنشيخ طوسي در کتاب امالي به سند خود از علي بن علي فرزند برادر دعبل خزاعي نقل کرده که در سال 198 ق. همراه برادرم دعبل خدمت امام رضا عليه السلام رسيديم و تا پايان سال 200 ق. در محضرش اقامت داشتيم و سپس به قم رفتيم. بعد از آن که امام رضا عليه السلام به برادرم دعبل پيراهن پشمينة سبز رنگي به همراه انگشتري که نگينش عقيق بود، هديه کرد، همچنين به او درهمهايي که نام آن حضرت بر آن نقش بسته بود، مرحمت نمود و به او فرمود: اي دعبل به قم برو که در آنجا سود و بهره خواهي يافت. و به او يادآور شد: از اين پيراهن به خوبي محافظت کن که من در اين پيراهن هزار شب هزار رکعت نماز خواندهام و هزار مرتبه قرآن را در آن ختم کردهام.[3] قرائت سُوَر گوناگون در نمازامام رضا عليه السلام در نمازهاي واجب و مستحب در شب و روز از سورههاي متنوع و گوناگوني استفاده ميفرمود و قرائت ميکرد.رجاء بن أبي الضحاک که در سفر امام از مدينه تا مرو همراه آن حضرت بوده، در گزارشي مفصل به اين مسأله اشاره کرده است:امام رضا عليه السلام در اول ظهر شش رکعت نماز مستحبي ميخواند که پس از سوره حمد سورههاي يا ايها الکافرون و قل هو الله احد ر ميخواند و در دور رکعتي که پس از نماز جعفر طيار ميخواند از سورههاي ملک و هل أتي استفاده ميکرد. و همچنين در رکعت وتر سورههاي قل أعوذ برب الفلق و قل أعوذ برب النّاس را تلاوت ميکرد.و در نمازهاي واجب خود پس از سوره حمد از سورههاي انا انزلناه في ليلة القدر و همچنين در ظهر جمعه سوره جمعه و سوره منافقين و در نماز عشاء در شب جمعه سوره سبّح و در نماز صبح روز دو شنبه و پنج شنبه در رکعت دوم پس از حمد سوره غاشيه را تلاوت ميفرمود.[4] 2. اذکار امام پس از تلاوت برخي سورههامحدّثان و راويان حديث نقل کرده اند که امام رضا عليه السلام پس از تلاوت برخي ايات قرآني و يا در پايان برخي از سورههاي قرآن به طور آهسته يا بلند جملاتي را بر زبان جاري ميکردند که بخشي از آنها را رجاء بن أبي الضحاک براي ما نقل کرده است.وي ميگويد: امام رضا عليه السلام در تمام نمازهاي خود در شبانه روز بسم الله الرحمن الرحيم را بلند ميگفت و هرگاه اية قل هو الله أحد را تلاوت ميکرد، پس از آن آهسته ميگفت: الله أحد و هر گاه سوره توحيد را به پايان ميرساند سه مرتبه ميفرمود: کذلک الله ربّنا. حضرت هر سه روز يک بار قرآن را ختم ميکرد و آنگاه مي فرمود: اگر ميخواستم زودتر از سه روز آن را به پايان برسانم، ميتوانستم «اما نخواستم چنين کنم.»زيرا در موقع تلاوت به هر ايه که ميرسيدم در آن فکر و انديشه ميکردم که درباره چه چيزي و در چه زماني نازل شده است. بدين جهت در هر سه روز يک بار قرآن را به پايان مي رسانمو اگر سوره جحد را ميخواند آهسته ميفرمود: يا ايهاالکافرون، و وقتي از تلاوت سوره فارغ ميشد ميفرمود: ربي الله و ديني الاسلام.و هرگاه سوره والتين والزيتون را تلاوت ميکرد در پايان ميفرمود: بلي و أنا علي ذلک من الشاهدين. و هرگاه سوره لااقسم بيوم القيامة را تلاوت ميکرد در پايان ميفرمود: سبحانک اللهم بلي. و به هنگام تلاوت سوره جمعه ميفرمود: قل ما عند الله خير من اللهو و من التجارة للذين اتقوا والله خير الرّازقين.و هرگاه از سوره حمد فارغ ميشد ميفرمود: الحمد لله ربّ العالمين، و اگر سوره سبّح اسم ربک الأعلي. و نيز اگر به ايه يا ايهاالذين آمنوا ميرسيد، آهسته ميفرمود: لبيک اللهم.[5] 3. تکيه گاه کلام امام رضا عليه السلامامام رضا عليه السلام در تمام زمينهها و مسائل ديني و علمي و عقيدتي و فقهي از اين کتاب آسماني و اين منبع پر فيض الهي کاملاً بهره ميبرد. و در هر سخن يا بيان به کلام الله مجيد تکيه کند. صدوق در امالي از ابوذکوان از ابراهيم بن ابيالعباس نقل کرده که ميگفت: نديدم چيزي را از امام رضا عليه السلام بپرسند که جوابش را نداند؛ بلکه جواب همه چيز را ميدانست و نيز داناتر از او به زمان خويش را هرگز مشاهده نکردم.مأمون پيوسته با پرسشهاي گوناگون خود امام را ميآزمود. اما ايشان به همه پرسشهاي وي جواب ميداد. تمام گفتههاي امام رضا عليه السلام و پاسخهاي وي برگرفته از قرآن کريم بود.[6] پينوشتها:1. امالي صدوق، ص 660؛ بحارالانوار، ج 49،ص90.2. عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 182؛ بحارالانوار، ج 49، ص 94.3. امالي شيخ طوسي، ص 359؛ بحارالانوار، ج 49، ص 238.4. بحارالانوار، ج 49، ص 94.5. عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 180؛ بحارالانوار، ج 49، ص 94.6. امالي صدوق، ص 660؛ بحارالانوار، ج 49،ص90.تنظيم براي تبيان: شکوري_کارشناس بخش قرآن
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 302]