واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: شفق قطبي شايد در آسمان ايران!
شايد در چند دهه پيش موضوع جذاب و هيجانانگيز جابهجايي قطبهاي زمين صرفا با ترسيم فرضي شرايط زمين در آينده مورد بحث و بررسي قرار ميگرفت، اما گويا به تدريج در حال نزديک شدن به آن آينده هستيم. موضوع بسيار ساده است؛ قطبهاي مغناطيسي زمين در حال حركت و جابهجايي هستند. در اين صورت دور از ذهن نخواهد بود كه تا چند دهه آتي، شفق چشمنواز قطبي در آسمان ايران و كشورهاي اطراف هم قابل روِيت باشد! البته نبايد خيلي هم نگران بود، چون خبر از جابهجايي جغرافيايي دو قطب نيست، بلكه تنها از بعد مغناطيسي جاي خود را با يكديگر عوض ميكنند.به گزارش جام جم آنلاين، بحث جابهجايي قطبهاي مغناطيسي زمين، موضوع بحثبرانگيز چندان تازهاي نيست. نخستين نشانههاي قطعي و علمي جابهجايي قطبهاي مغناطيسي زمين به مقالهاي باز ميگردد كه سال 1872 از سوي چالز اسين براشر منتشر شد، گرچه نخستين بار در سال 1831 گروهي از محققان متوجه وجود چنين تغييري شده بودند. او با تفسير افسانههاي مكزيكي به اين نتيجه علمي رسيد كه قطبهاي مغناطيسي زمين تاكنون 4 بار از 10 هزار و 500 سال پيش از ميلاد تاكنون جابهجا شدهاند. در دهههاي گذشته تحقيقات دامنهداري در اين زمينه انجام شده و حتي در ناسا رشته مطالعات گستردهاي با تمركز بر سرعت و ديگر فاكتورهاي تعيينكننده در اين فرآيند به مرحله اجرا درآمده است؛ اما تحقيقات جديدي در اين زمينه به عمل آمده كه موجب حيرت دانشمندان علوم زمينشناسي شده است؛ فرآيند جابهجايي قطبهاي مغناطيسي زمين با سرعت خيرهكننده 64 كيلومتر در سال در حال انجام است!
آرنولد شالت، زمينشناسي است كه در انستيتو فيزيك زمين در فرانسه تحقيقات دامنهداري در اين خصوص داشته است. تازهترين تحقيقات وي نشان ميدهد يکي از دو قطب مغناطيسي زمين با سرعت 64 كيلومتر در سال به سوي روسيه در حال نزديك شدن است. نتيجه تحقيقات وي در نشريه معتبر نشنال جغرافي منتشر شده است، اما نكته جالب اين داستان از همين جا پررنگتر ميشود. دقيقا 5 سال پيش و در همين نشريه گزارشي منتشر شد كه نتيجه تحقيقات دامنهدار گروهي از زمينشناسان درباره سرعت حركت ميدان مغناطيسي شمال زمين به سوي روسيه بود. در آن گزارش آمده بود، قطب مغناطيسي زمين با سرعت 40 كيلومتر در سال به سوي روسيه نزديك ميشود. اينكه تنها در مدت كمتر از 5 سال با انجام دور تازهاي از تحقيقات مشخص شود كه سرعت حركت قطب مغناطيسي زمين بيش از 20 كيلومتر در سال افزايش يافته، موجي از حيرت و هيجان را در ميان زمينشناسان ايجاد كرده است.فرآيند جابهجايي قطبهاي مغناطيسي زمين با سرعت خيرهكننده 64 كيلومتر در سال در حال انجام است!زمينشناسان در توجيه اين فرآيند به هسته زمين اشاره ميكنند و آن را عامل اصلي بروز اين رويداد ميدانند؛ البته هسته زمين آنقدر عميق است كه دانشمندان نميتوانند مستقيم ميدان مغناطيسي سياره مادر را مورد بررسي قرار دهند، اما با تكيه بر فناوريهاي نوين اين امكان براي آنها فراهم شده است تا با دنبال كردن حركات و جابهجاييهاي ميدان مغناطيسي زمين در سطح و فضا، به گمانهزني بپردازند. تحقيقات اخير دانشمندان نشان ميدهد منطقهاي مغناطيسي در سطح هسته زمين وجود دارد كه تغييرات در آن بسيار سريع و فراتر از تصور صورت ميگيرد. آرنولد شالت، تغيير قطب مغناطيسي زمين را بر گردن همين منطقه مرموز از هسته زمين انداخته و پيشبيني ميكند در دهههاي آتي مردم كشورهايي كه به دور از قطب شمال زندگي ميكنند احتمالا شاهد پديده جذاب و دلفريب شفق قطبي خواهند بود؛ البته او در طرح اين موضوع كه مردم كشورهاي نزديكتر به قطب نيز چنين امكاني را به دست آورند هنوز ترديد دارد.
زمينشناسان بر اين عقيدهاند كه زمين داراي ميدان مغناطيسي است؛ چون هسته سياره مادر از مركز يوني آهني تشكيل شده كه اطراف آن را فلزي مايع احاطه كرده است. اين مجموعه به دينامي شباهت دارد كه افسار ميدان مغناطيسي زمين را در اختيار دارد. دانشمندان در گذشته بر اين گمان بودند كه چون هسته مذاب زمين همواره در حال حركت است، بروز تغييرات در ميدان مغناطيسي آن ميتواند مكان سطحي شمال مغناطيسي را نيز تحتالشعاع قرار دهد. اگرچه تحقيقات دانشمندان در يك دهه گذشته مهر تأييدي بر اين ايده است اما زمينشناساني همچون شالت نيز هنوز در گفتن اينكه روزي قطب مغناطيسي زمين از روسيه عبور خواهد كرد ترديد دارند. او ميگويد: پيشبيني آينده بسيار دشوار است. البته اين پايان ابهامات موجود نيست. در حالي كه بسياري از زمينشناسان نزديك شدن قطب مغناطيسي زمين به استوا را مورد بررسي قرار ميدهند، بسياري نيز درباره مسير آينده حركت شمال مغناطيسي زمين ترديد دارند، مسيري كه ممكن است به هر سمتي باشد.( براي اطلاعات بيشتر به بحث «ميدان مغناطيسي زمين 3-9» در انجمن نجوم تبيان مراجعه کنيد.) مترجم: مهدي پيرگزيمنبع : National Geographicتنظيم براي تبيان: م.ح.اربابي فر
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 8838]