واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: پراکندگي نور
توضيح اوليههنگامي که نور از کنار لبه يا درون يک شکاف عبور مي کند خم مي شود. اين خم شدن را پراکندگي يا پراش مي نامند. شما به راحتي مي توانيد به کمک يک شمع يا يک چراغ قوه کوچک و شکافي که با دو مداد به وجود مي آوريد، پراکندگي نور را نشان دهيد. طرح پراکندگي، طرحي که از روشنايي و تاريکي ساخته مي شود، نشان مي دهد که نور خواص موج گونه دارد.در اين درس مي توانيد با طراحي چندين آزمايش به روش ساده، دانش آموزان را با مفهوم تداخل سازنده و ويرانگر آشنا کنيد. اهدافآشنايي با خواص نورآشنايي با مفهوم تداخلمشاهده ي پديده ي پراش مشاهده تداخل ويرانگر و سازنده وسايل لازمدو مداد سالم و تميزيک تکه نوارچسب شفاف يک شمعبه طور اختياري: تکه هاي پارچه، يک عدد پر، توري پراش پلاستيکي، يک توري سيمي، يک تار موي سر انسان طرح درس
شمع را روشن کنيد. يک لايه از نوارچسب را درست زير قسمت پاک کن يکي از مدادهايتان بپيچانيد. از بين دو مداد به شمع نگاه کنيد. شرح آزمايش:اگر بتوانيد فاصله هاي طرح پراکندگي را اندازه گيري کنيد، مي توانيد طول موج نور ساطع شده توسط شمع يا چراغ را محاسبه کنيد.منبع نور را حداقل در فاصله يک متري خود قرار دهيد.مدادها را عمود بر سطح کنار هم نگه داريد، به طوري که پاک کن هاي آن به طرف بالا قرار گيرد. نوارچسب پيچيده شده دور يکي از مدادها، آن ها را کمي با فاصله از هم نگه مي دارد و بين آن ها درست، پايين نوار، يک شکاف نازک تشکيل مي شود. مدادها را نزديک يک چشم خود نگه داريد، ( با حدود دو سانتي متر فاصله ) و از شکاف بين مدادها به منبع نور نگاه کنيد. مدادها را به هم بفشاريد تا شکاف کوچک تر و نازک تر شود. توجه کنيد که يک خط نوراني عمود بر شکاف ايجاد مي شود. مدادها را بچرخانيد تا به صورت افقي درآيند، سپس خواهيد ديد که خط نوراني تشکيل شده، هنوز بر شکاف عمود است.اگر از نزديک تر نگاه کنيد خواهيد ديد که اين خط نوراني از تکه هاي کوچک نور تشکيل شده است. هنگامي که شکاف را نازک تر مي کنيد، تکه ها بزرگ تر مي شوند و به صورت مجزا پخش مي شوند، از قسمت مرکزي منبع نور فاصله مي گيرند و تميز دادن شان از هم آسان تر مي شود. خواهيد ديد که تکه هاي نور لبه هاي آبي و قرمز دارند و آن قسمت لبه هاي آبي به منبع نور نزديک ترند.دو طرف تار مو را بگيريد و بکشيد و آن را در فاصله 2 سانتي متري از چشم خود نگه داريد. مو را بين خود و منبع نور تکان دهيد و توجه کنيد که نور به خطي از تکه هاي نوراني پراکنده مي شود. درست همان گونه که بوسيله شکاف اين گونه مي شد. تار مو را بچرخانيد و ببينيد که خط تکه هاي نور نيز مي چرخد.هم چنين از طريق يک تکه پارچه، يک پر، يک توري پراش، يا يک توري فلزي به منبع نور نگاه کنيد. هر کدام از اين ها را هنگامي که به منبع نور نگاه مي کنيد، بچرخانيد.شما مي توانيد توضيح علت اين پديده را از دانش آموزان بپرسيد و براي تکميل توضيحات دانش آموزان از از متن زير استفاده کنيد. شرح علت رخداد اين پديده:فواصل تيره بين تکه هاي نوراني نشان دهنده ي اين است که مي توان به نور يک موج نسبت داد. امواج نور که از درون شکاف عبور مي کنند، پراکنده مي شوند، هم پوشاني مي کنند و با هم بر هم نهي دارند، و با ترکيب هاي گوناگونشان با هم، يک طرح پراکندگي را که ما مي بينيد مي سازند.جايي که يکي از قله هاي يک موج و قله موج ديگر، هم پوشاني کنند، موج ها با هم ترکيب مي شوند و يک موج بزرگ ترمي سازند و شما يک رد نوراني مي بينيد. جايي که فرورفتگي يک موج با برآمدگي موجي ديگر هم پوشاني کند، دو موج اثر يکديگر را خنثي مي کنند و شما خط تيره مي بينيد.زاويه اي که نور خم مي شود به طول موج نور بستگي دارد. به عنوان مثال، رنگ قرمز طول موج بيشتري نسبت به رنگ آبي دارد و بنابراين بيشتر از رنگ آبي خم مي شود. اين مقادير مختلف خميدگي باعث رنگي بودن لبه هاي تکه هاي نوراني مي شود که درونشان آبي و اطرافشان قرمز است.شکاف نازک تر هم باعث پراکندگي و پخش شده بيشتر نور مي گردد. در حقيقت، زاويه بين دو خط تيره مجاور هم در طرح پراکندگي نسبت معکوس باعرض شکاف دارد.اشياي نازک مثل تار مو هم، نور را پراکنده مي کنند. نوري که دقيقاً از کنار تار مو مي گذرد پخش مي شود، تداخل مي کند و يک طرح پراکندگي مي سازد. يک تکه پارچه يا يک پر که هر دو از قست ها و ذرات نازک تر و خيلي کوچک تر ساخته شده اند طرح هاي پراکندگي پيچيده تري را به وجود مي آورند. مترجم: ياشار عزيزي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 858]