تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1805620879
موزه وقفي مقدم
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
موزه وقفي مقدم نويسنده: علي رضا عسکري چاوردي مقدمه عمارتي بزرگ به سبک معماري سنتي ايران در مجموعهي باغ نگارستان تهران قرار دارد (1) اين عمارت از سه بخش شامل خانهاي بزرگ، حياطي وسيع و باغي زيبا تشکيل شده است. بخش مسکوني اين منزل با ايوانها، ستونها و تاقهاي هلالي شکل به دو بخش اندروني و بيروني تقسيم ميشده است. در بخش بيروني و يا بخش رسمي اين قسمت، سالني بزرگ براي پذيرايي، اتاق نشيمن، راهروهاي ورودي به اتاق نشيمن، اتاق آتليه و اتاقي در پشت سالن پذيرايي وجود دارد. تالارهاي متعددي نيز در بخش زيرزمين سالن پذيرايي قرار دارد. حياط اين خانه را استخري تشکيل ميدهد که اطراف آن را باغچههايي دربر گرفته است. اين خانهي بزرگ، متناسب با آب و هواي تهران بنا شده و کاربري بخشهاي مختلف آن در فصول متنوع سال در نظر گرفته شده است.سر تا سر اين بنا از تزيينات معماري زيبايي برخوردار است. اين تزيينات شامل کاشيهاي لعاب دار دورهي اسلامي، پيکرههاي سنگي و نقوش برجستهي سفالي است. عمدهي اين تزيينات از کاخهاي سلطنتي و يا منازل قديم تهران که در معرض تخريب قرار داشته و يا از عتيقه فروشيها جمع آوري شده و در اين خانه به کار رفته است. براي مثال، دو ستوني که تاقهاي هلالي شکل بر آن استوار است، از تنديسهاي سنگي فوارهاي شکلي تشکيل شده که شباهت زيادي با تنديس باغ چهل ستون اصفهان دارد. هر دو ستون متعلق به بخش اندروني کاخ گلستان بوده که به اين محل انتقال داده شده است (2).اما جداي از سبک معماري، همواره اين مجموعه به عنوان موزهاي مطرح بوده است که اشياي متعدد فرهنگي و تاريخي را در خود جاي داده است. عمدهترين آثار اينمجموعه را نقاشيهاي رنگ و روغن از بناهاي باستاني و معماري دورهي اسلامي ايران و نيز طبيعت ايران و جهان نقاشي پشت شيشه، پارچه، لباس، فرش، ظروف سفالي، فلزي و شيشهاي، مهر و اسناد و فرامين تشکيل ميدهند. (3) همچنين در اين مجموعه، انواع تذهيب، منبت و آينه کاري وجود دارد. بدون ترديد، برخي از اين آثار در نوع خود يگانهاند و نمونهي آن در ديگر موزههاي ايران ديده نشده است.نقاشيهاي اين موزه متعلق به هنرمندان صاحب نامي همچون ابوالحسن نقاش باشي، مصور الملک، آقا بزرگ، صنيع الملک غفاري، محمد حسن افشار، حاج علي قلي و محسن مقدم است. پارچههاي زيبايي متعلق به دورههاي صوفيه، زنديه و قاجاريه و همچنين انواع لباسهاي سنتي ايراني، چيني، ژاپني، ايتاليايي، هلندي و فرانسوي از ديگر بخشهاي اين مجموعه است. انواع سفالينهها با لعاب چند رنگ، نقوش کنده و برجسته، نقاشي روي لعاب، ظروف مينايي و زرين فام متعلق به دورهي اسلامي و همچنين انواع ظروف سفالي منقوش دورهي پيش از تاريخ، که از محوطههاي باستاني سيلک، شوش، گياهان نهاوند، خوروين، نيشابور و ري به دست آمدهاند، در اين مجموعه به نمايش گذاشته شدهاند. از نمونههاي منحصر به فرد آثار موجود در اين خانه، ميتوان از قرآني تذهيب شده با جلدي يگانه، صندوقهاي چوبي با نقش گل و مرغ، پرچم ايران در جنگ هرات، مجسمهي سر بودا از افغانستان، مهر سنگي با نقش شير و گاو بالدار کتيبهدار از دورهي ساماني، نامههايي از مظفر الدين شاه و ساير پادشاهان قاجار و انواع ظروف فلزي نقرهکوب نام برد. اين خانه که موزهاي با ارزش از آثار فرهنگي و و تاريخي است، متعلق به باستان شناس نامداري است که به همراه همسرش سالها به تحقيق و تفحص در آثار گذشتگان پرداخته است. آنها هر جا اثري هنري را ديدهاند که در معرض تخريب و يا سود و سودا قرار داشته، آن اثر را خريده و در مجموعهي بينظير خود جاي دادهاند. محسن مقدم و همسرش، سلما مقدم، در سال 1351 هجري شمسي، مجموعهاي را که در طي سالها تلاش و مشقت به دست آورده بودند، رسما به عنوان موزه، بر دانشگاه تهران وقف کردند.محسن مقدم، فرزند محمد تقي خان احتساب الملک در سال 1280 هجري شمسي در خانهاي واقع در خيابان آقا شيخ هادي در تهران متولد شد (4) ايشان در نه سالگي برايتحصيل به اروپا فرستاده شد و در آنجا به واسطهي ذوق در طراحي و نقاشي به تحصيل در رشتههاي باستاشناسي و هنر پرداخت. وي در سال 1315 با سلما مقدم (سليما کوير مجيان) در پاريس ازوداج کرد. (5) و در سال 1316 به همراه همسرش به ايران بازگشت و در همان منزل پدري واقع در خيابان آقا شيخ هادي سکونت گزيد.(6) پس از بازگشت، مدتي در مدرسهي کمال الملک به فراگيري نقاشي پرداخت و سپس در وزارت صنايع و هنر مشغول به کار شد. با شروع فعاليتهايش در ادارهي کل باستان شناسي، مدتي همراه با هيأتهاي فرانسوي در شوش به کاوش پرداخت. او يکي از بنيانگذاران دانشکدهي هنرهاي زيباي دانشگاه تهران بود و سالها سمت استادي و معاونت اين دانشکده را بر عهده داشت. ايشان در سال 1347 بازنشسته شد و از آن پس به سر و سامان دادن آثاري پرداخت که تا آن زمان با همکاري همسرش گرد آورده بودند. اين زن و شوهر با ذوق و هنرمند، پس از تبديل منزل خود به يک موزه، اين مجموعه را به عنوان واحدي پژوهشي و آموزشي به طور خاص بر دانشجويان دانشکدهي هنرهاي زيبا و گروه باستانشناسي دانشگاه تهران و به طور عام، بر ساير محققين و پژوهشگران وقف کردند. به اين ترتيب، ايشان در تاريخ 25 / 7 / 1351 طي سندي که در دفترخانهي اسناد رسمي شماره 285 تهران، در سه برگ تنظيم شده است، ساختماني را که امروزه در مجموعهي باغ نگارستان به «موزهي مقدم» معروف است بر دانشگاه تهران وقف نمودند.(7) آقاي محسن مقدم در سال 1366 در تهران درگذشت و از آن پس توليت اين موزه به دانشگاه تهران واگذار گرديد. متن سند به اين شرح است:متن وقف نامهبا تأييدات خدواند متعال، حاضر گرديد جناب آقاي دکتر محسن مقدم فرزند مرحوم محمد تقي به شماره شناسنامهي 4198، صادره از بخش 3 تهران، ساکن تهران، خيابان سپه، مقابل کوچهي درگاهي، شمارهي 29؛ و بعد الحضور در حال صحت و سلامت بالطوع و الرغبه و با طيب خاطر و رضايت کامل رقبات مشروحهي زير، تحت شراط و مقررات آتي الذکر به نام مقدم وقف شرعي و قانوني نمود.الف. رقبات موقوفه و مشخصات ثبتي هر يک از آنها1. شش دانگ يک باب عمارت مشتمل بر بيروني و اندروني و پلاک شمارهي سه هزار و يک صد و بيست و چهار واقع در ناحيهي سه حسن آباد، خيابان سپه مقابل کوچهي درگاهي نمرهي بيست و نه که در دفتر چهار املاک، صفحهي 589 به شمارهي 591 در تاريخ بيست و هشتم مرداد ماه يک هزار و سيصد و نه هجري شمسي به نام مخدره شرف خانم مقدم ثبت و سند مالکيت سي صفحهاي بدون قيد مساحت و شمارهي چاپي صادر شده و حدود آن به شرح سند مالکيت از اين قرار است شمالا ديواري است به خانهي مکرم الدوله جنوبا به خيابان سپه غربا ديواري است مشترک بين خانهي مورد ثبت و خانهي ميرزا محسن خان شرقا دو قسمت است اول ديواري است به ديوار کاروان سراي امان الله خان (نصرت) دوم ديواري است به ديوار خانهي حاج غلام علي نانوا و به موجب سند قطعي شمارهي 3313 در تاريخ 12 / 4 / 1320 دفتر خانهي شش تهران به واقف محترم انتقال يافت و در تصرف نام برده است طبق پاسخ استعلاميهي شمارهي 53026 در تاريخ 16 / 7 / 51 دايرهي شمال ثبت تهران سابقهي بازداشت و بند«ز» ندارد.2. شش دانگ پلاکهاي شماره سه هزار و يک صد و بيست و يک الي سه هزار و يک صد و بيست و سه واقع در بخش سه تهران خيابان سپه بين خيابان آقا شيخ هادي و چهار راه پهلوي [ولي عصر] (توضيح آنکه اين قسمت مشتمل به سه باب مغازه و دو باب اتاق شمالي مورد اجارهي بانک عمران، سه باب مغازهي مورد اجازهي مبل فروشي آسيا و سه باب اتاق و تالار و چند باب صندوق خانه و حوض خانهي واقع در طبقه تحتاني و يک دستگاه ساختمان واقع در طبقهي تحتاني و يک دستگاه ساختمان واقع در ضلع غربي مورد ثبت ميباشد که به تدريج بعد از ثبت ملک احداث گرديدهاند.)3. شش دانگ هر يک از دو باب دکان وصل به هم به شمارهي هفت و دوازده واقع در بخش 2 تهران خيابان لالهزار (با شرايط و شرح مذکور در سند مالکيت پلاک هفت صد و دوازده بخش 2 تهران)؛4. شش دانگ يک راهرو به انضمام بالاخانه شمارهي هفت صد و سيزده واقع در بخش دو تهران، خيابان لالهزار (با شرايط و شرح مذکور در سند مالکيت پلاک هفت صد و سيزده بخش 2 تهران)؛5. شش دانگ يک باب دکان به انضمام بناي فوقاني آن به شمارهي يک فرعي از هفت صد و چهارده مفروز از شش دانگ يک باب مغازهي دو دهنه به شمارهي هفت صد و چهارده (با شرايط و شرح مذکور در سند مالکيت پلاک شمارهي يک فرعي از هفت صد و چهارده از بخش 2 تهران).ب. شرايط و نيات واقف در تحقق وقف و اجارهي آن1. غرض از حبس و وقف رقبات مذکور در فوق حفظ و نگهداري آثار باستاني و هنري از قبيل کاشي کاري، کنده کاري، گچ بري و آينه کاري و تابلوهاي نقاشي و تصاوير و ساير اشيا و آثار اعم از اينکه در ديوارها و بدنهي بناها نصب شده يا اينکه به طور مستقل وجود دارند، ميباشند.2. رقبات اين موقوفه و آثار و مجموعههاي موجود در آن، که کلا و بدون استثنا جزو موقوفه ميباشند، بايد به طور دايم به صورت فعلي به نام «موزهي مقدم» حفظ و نگهداري شود.3. عمل قبض که طبق مادهي 59 قانون مدني از شرايط اساسي صحت و تحقق وقف است چنانچه در زمان حيات واقف به وسيلهي ايشان صورت نپذيرفته و اعلام نشود، پس از درگذشت ايشان بايد بلافاصله به وسيلهي همسر ايشان بانو سليما کوير مجيان يا دانشگاه تهران اعلام و انجام شود و قبل از حصول قبض، شخص واقف ميتواند از وقف عدول نمايد. که در اين صورت موقوفات کماکان به ملکيت واقف مستقر خواهد بود.4. توليت اين موقوفه، مادام الحيات با جناب آقاي دکتر محسن مقدم خواهد بود و پس از درگذشت ايشاندر صورتي که بانو سليما کويو مجيان همسر واقف داراي شناسنامهي شمارهي سيصد و شصت و دو صادره از کنسولگري شاهنشاهي ايران در پاريس در قيد حيات باشد مادام الحيات سمت توليت و ادارهي موقوفه را به عهده خواهد گرفت و در صورت درگذشت ايشان توليت موقوفه در هر دورهاي از ادوار با رياست وقت دانشگاه تهراه خواهد بود.5. مادامي که جناب آقاي دکتر محسن مقدم و همسر ايشان بانو سليما کوير مجيان، داراي شناسنامهي شماره سيصد و شصت و دو در قيد حيات باشند، ادارهي موقوفه و صرف عوايد آن طبق تصميم و ارادهي آنان انجام خواهد پذيرفت و هيچ مقامي حق دخالت و دخل و تصرف در مورد عوايد و ادارهي موقوفه نخواهد داشت.6. موقوف عليه اين موقوفه دانشجويان دانشکدهي هنرهاي زيبا و گروه باستان شناسي دانشکدهي ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران و ساير محققين خواهند بود که براي ازدياد معلومات و بالا بردن سطح دانش عمومي طبق نظر دانشگاه تهران از آن استفاده خواهند نمود.7. نظارت در امر موقوفه بعد از درگذشت واقف و همسر ايشان در هر دورهاي از ادوار با رياست وقت دانشکدهي هنرهاي زيباي دانشگاه تهران خواهد بود که طبق مقررات وقف وظايف خود را در اجراي نيات واقف انجام خواهند داد.8. اشياي عتيقه و ظروف و تابلوها و احجار و کاشي آلات منصوبه در رقبهي رديف يک و دو موقوفه کلا جزو موقوفه محسوب، و واقف سعي خواهد نمود که در اسرع وقت زمان ممکنه، صورت ريز و مشخصات آنها را جمع آوري و تنظيم و در ضمن سند ديگري که ضميمهي اين وقفنامه خواهد شد تحويل و تسليم دانشگاه خواهد نمود.9. چنانچه واقف در زمان حيات خود موفق به انجام امر مذکور در بند 8 وقف نامه نشود همسر ايشان بانو سليما کويو مجيان و يا دانشگاه تهران موظف به انجام مقصود مذکور خواهند بود.10. بعد از استقرار رياست دانشگاه تهران به عنوان توليت موقوفه، کليهي عوايد حاصله از موقوفه به هر جهت و کيفيت باشد، بايد صرف توسعهي موقوفه از جهت خريد اشياي عتيقه و باستاني و هنري و نگاهداري آنها در موقوفه بشود به نحوي که با گذشت زمان، روز به روز بر توسعهي موقوفه و کمک آن به تعميم رشتهي باستان شناسي و هنرهاي زيبا افزوده گردد.11. بعد از درگذشت واقف و انجام عمل قبض، دانشگاه تهران بايد يک نفر از اساتيد متخصص در رشتهي هنرهاي زيبا و باستان شناسي را براي همکاري با متولي و حفظ و ادارهي امور فني و مشورتي موقوفه تعيين نموده و مسؤول قرار دهد.12. چون منافع موقوفه ايجاب مينمايد که رقبات مذکوره در بند 3 و 4 و 5 اين وقف نامه واقع در خيابان لالهزار که فعلا به صورت سه باب مغازه با يک راهرو و آپارتمان فوقاني مغازهها ميباشد و در اجارهي غير است تبديل به احسن گردد بدين وسيله مقرر ميشود که در صورت فروش رقبات نامبرده متولي وقت ملزم است از محل وجوه حاصله از فروش، يک دستگاه ساختمان در ضلع شمال شرقي عمارت پلاکهاي 3121 الي 3123 و سه باب مغازه و چهار دستگاه آپارتمان ديگر نيز در ضلع جنوبي رقبات مشروحه در بند يک و دو جهت برگزاري به اجاره و صرف عوايد حاصله از آن براي توسعه و تکميل موزهي مقدم احداث نمايد.تذکر: رقبات و اشياي عتيقه و ظروف و تابلوها و احجار و کاشي آلات موضوع اين وقفنامه فقط از نظر اخذ حق الثبت به مبلغ پانصد هزار ريال رايج تقويم شد و اين قيمت تأثيري در اصل قيمت رقبات و اشياي مذکور نخواهد داشت.به تاريخ بيست و پنجم مهرماه 1351 خورشيدي برابر با نهم رمضان 1392 قمري.محل امضاء: محسن مقدمبدون ترديد، اجراي صحيح نيات واقف پس از واگذاري امور اين مجموعه به متوليان مهمترين وظيفه است. هر چند انجام کارهاي مربوط به حفظ و توسعهي اين موزه در متن سند به دانشگاه تهران واگذار گرديده است اما سازمان اوقاف و امور خيريه نقشي به مراتب والاتر در انجام کارهاي مربوط به اين موزه به عهده دارد و آن نظارت بر حسن اجراي دقيق نيات واقف است. پی نوشت:1- اين خانه براي نخستين بار به قلم دکتر محسن مقدم در کتاب هنر ايران معرفي شده است. در اين زمينه، نک: Moghadam M. An old House in Tehran: It s G a r d e n s Its collection In A suvey of Perisan Art Edits by: Arthure Uphan Pope Phyllish Ackerman VoIXIV 1977 Tehran Soroush Press 3 rd Ed. PP. 3193-3195. Plates 1528-1530.اين مقاله توسط آقاي دکتر رضا مستوفي با عنوان «خانهاي قديمي با باغها و کلکسيونهايش» به فارسي برگردانده شده و در پروندهي ثبتي موزهي مقدم در دانشگاه تهران موجود است.2- معمار ستونهاي مارپيچي شکلي که تاقهاي هلالي شکل بر آن استوار است. آقاي مهندس سيحون (طراح آرامگاه بو علي سينا در همدان و مقبرهي نادرشاه در مشهد) بوده است. در مورد انتقال ستونها از کاخ گلستان به اين محل نک.3195 - 3194.bidem p.3- تمامي آثاري که در اينجا نام برده ميشود در ملکيت موزهي مقدم است. اين اشيا توسط آقاي دکتر رضا مستوفي و آقاي مهدوي به طور کامل فهرست برداري شده و در مجموعهي اسناد حقوقي موزهي مقدم در دانشگاه تهران محفوظ است. در اينجا برخود لازم ميدانم از مسؤولين محترم امور حقوقي دانشگاه تهران به ويژه آقايان آذربايجاني و منوچهر دهخوارقاني به پاس همکاري در اين زمينه تشکر نمايم.4- محمد تقي خان احتساب الملک، رييس تشريفات دربار مظفر الدين شاه، محمد علي شاه و احمد شاه بود. ايشان دو فرزند به نام حسن و محسن داشت. حسن خان، فرزند ارشد احتساب الملک پس از تکميل تحصيلات عاليه در رشتهي حقوق و علوم سياسي و فلسفه در دانشگاه سوئيس، به خدمت در وزارت امور خارجه مشغول گرديد. از حسن خان مقدم، مقالات ادبي و اجتماعي متعددي به چاپ رسيده و نمايشنامهي «جعفر خان از فرنگ برگشته» از معروفترين کارهاي او است. حسن خان مقدم در سن 26 سالگي در اثر ابتلا به بيماري سل در پاريس درگذشت.5- خانم سلما مقدم، سالها در موزهي ايران باستان مسؤول بخش کتابهاي خارجي بود و در کارش بسيار جدي و پر تلاش بود. او پس از بازنشستگي در کتابخانهي مجلس مشغول به کار شد. همکاران ايشان خاطرات دلپذيري از اين بانو به ياد دارند. سلما مقدم در خرداد ماه 1369 به ديار باقي شتافت (به نقل از: يادداشتهاي دکتر رضا مستوفي و علي مهدوي در مجموعهي اسناد حقوقي موزهي مقدم در دانشگاه تهران).6- در زمان بازگشت محسن مقدم به ايران، پدر و مادر ايشان هر دو در سالهاي 1307 و 1308 در پاريس درگذشته بودند.7- اين سند در مجموعهي اسناد حقوقي دانشگاه تهران نگهداري ميشود. آنچه در اين مقاله از متن سند نقل ميشود در واقع از رونوشت متن اصلي سند است که با اصل سند تطبيق داده شده است. کليهي اسناد و مکاتبات در 5 جلد پروندهي متعلق به اين موزه ثبت است. بدون ترديد پس از درگذشت دکتر محسن مقدم، آقايان دکتر رضا مستوفي، علي مهدوي و بيدگلي بيشترين زحمات را در حفظ و نگهداري و انجام فصحيح نيات واقف به عمل آورده و جا دارد که از اين بزرگواران امانتدار تشکر و قدراني نماييم. اميدواريم مسؤولان امروز اين مجموعه همچنان به نيات صحيح واقف عمل نمايند و توسعهي اين موزه را متناسب با شأن و منزلت سنت وقف به انجام رسانند.منبع: ميراث جاويدان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 911]
-
گوناگون
پربازدیدترینها