تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1804877466
اسناد وقف استان تهران در بايگاني مرکزي سازمان اوقاف و امور خيريه
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
اسناد وقف استان تهران در بايگاني مرکزي سازمان اوقاف و امور خيريه نويسنده: عمادالدين شيخ الحکمايي مقدمهاسناد وقف در سازمان اوقاف و امور خيريه، از ديد اداري براي بازشناسي موقوفات جاري، شناسايي موقوفات جديد، اجراي درست نيات واقف، نظارت صحيح بر مصارف موقوفه و مسائل مربوط به تعيين توليت و غيره مهمترين نقش را دارند.از سوي ديگر اين اسناد از جملهي منابع مهم و دستاول براي پژوهشهاي تاريخي، جغرافياي تاريخي، ادبيات، باستانشناسي، جامعهشناسي، تاريخ تحولات شهري و اجتماعي، تاريخ علوم، بهداشت و اقتصاد، شناخت رجال سياسي و علمي و نيز شناخت اوزان، مقياسها و مکيالها، پژوهشهاي مربوط به خط، کاغذ، مهر و موضوعات بسيار ديگر به شمار ميروند.با توجه به دو نکتهي ياد شده وجود يک بايگاني مرکزي متشکل از اصل يا نسخهي معتبري از تمامي اسناد کشور يا دست کم فهرستي موجز از اين اسناد ضرورت مييابد. اسناد وقف که عمدتا در بر گيرندهي وقفنامه، حبسنامه، استشهاديه، وصيتنامه، فرمان، اجارهنامه، رأي دادگاه و... هستند، اکنون به صورت پراکنده در ادارات اوقاف هر شهر، مراکز استانها و بايگاني مرکزي تهران، در پروندههاي موسوم به مادر نگهداري ميشوند. علاوه بر اينها، بسياري از اسناد وقف در دست متوليان موقوفات، مراکز اسناد، کتابخانهها و نيز مجموعههاي خصوصي ايران و جهان وجود دارد و سازمان اوقاف اطلاعاتي از وجود آنها ندارد. گاه نيز تنها رونوشت يا کپي ناخوانايي از اينگونه اسناد در بايگاني اوقاف يافت ميشود اما اطلاعي از محل نگهداري اصل سند وجود ندارد.متأسفانه تاکنون برنامهاي جدي، فراگير و روشمند براي فهرستبرداري و يا گردآوري صحيح و علمي نسخهي اصل يا عکس و ميکروفيلم اسناد ياد شده در يک مرکز انجام نشده است.عوامل ياد شده دسترسي به اطلاعات درست و مطمئن را در شرايط کنوني غيرممکن ساخته است و متأسفانه اکنون هيچ آمار درستي از حداقل اطلاعات مورد نياز امور اداري و پژوهشي چون تعداد اسناد وقف (در کشور، استانها و حتي در شهرستانها)، انواع اسناد و تعداد آنها (وقفنامه، حبسنامه، استشهاديه...)،اصالت اسناد (تعداد رونوشتها، کپيها، عکسها و يا اسناد چاپ شده) محل نگهداري نسخهي اصل، تاريخ اسناد و يا فهرست اماکن خاص وقفي همچون امامزادهها، مدارس، مساجد، کاروانسراها، قناتها و حمامها وجود ندارد.از سوي ديگر وجود پروندههاي تکراري در يک مرکز و هماهنگ نشدن پروندههاي بايگانيهاي استان و شهرستانها، و عدم آگاهي از اسناد مشابه در مراکز ديگر، باعث مکاتبات فراوان اداري، دوباره کاري، اتلاف وقت، و عدم اطمينان از دستيابي به نتيجهي درست و مطمئن شده و ميشود.به دلايل ياد شده بر آن شديم تا با هدف ساماندهي و تکميل بايگاني مرکزي، حذف پروندههاي تکراري، دستيابي به اصولي براي فهرستبرداري از اينگونه اسناد، آگاهي از کمبودها، امکان جستجوي اسناد گم شده و کشف اسناد جديد و نيز توانايي پاسخگويي به مراجعان و پژوهشگران، اسناد تهران در بايگاني مرکزي را ساماندهي و فهرستبرداري کنيم. ابتدا دفاتر راهنماي اسناد استان تهران را که همانند ديگر استانها، تنها در بر گيرندهي دو ستون «واقف يا موقوفه» و نيز «شمارهي پرونده» ميشد و نامهاي ذکر شده در ذيل هر يک از حروف الفبا، به صورت الفبايي نوشته نشده بودند را - با روشي که گفته خواهد شد - الفبايي کرديم. سپس با مراجعه به اصل پروندهها تاريخ اسناد، موقوف عليههاي خاص و نيز در مواردي که سند، وقفنامه نبود، نوع سند را به فهرست اضافه کنيم. اما از همان ابتداي کار با مقايسهي اسامي دفاتر با اصل پروندهها دريافتيم که بسياري از نامهاي نوشته شده روي پروندههاي مادر با اصل نامهاي موجود در سندها منطبق نيستند. در برخي موارد نام مشهور يا مکان موقوفه جايگزين نام واقف شده بود. اين امر دست کم باعث ميشد که گاه چندين سند وقف و واقفان متعدد در يک پرونده قرار گيرند و متأسفانه نام بسياري از واقفان از مجموعهي اسامي حذف شود.در موارد بسياري به صورت آشفته نام وصي و موصي، وکيل و موکل، نام پدر و پسر، نام همسر زنان واقف، نام متولي يا ناظر و يا يکي از علما به جاي نام واقف نوشته شده بود.گاه بخشي از نام واقف يا توصيفات و القابي چون «نواب کامياب» و «اشرف اعلي» يا قسمتي از جملهي دعايي بعد از اسم، چون «احسنالله...» و «اطالالله...» و گاه نام غلط خوانده شدهاي در دفاتر نوشته شده بود. در موقوفات جمعي نيز گاه نام يک يا چند نفر از مجموع واقفان نوشته شده بود. بديهي است تنها همين آشفتگيها، باعث به وجود آمدن پروندههاي تکراري بسيار و قرار گرفتن و در واقع دفن شدن برخي از اسناد در لابهلاي پروندههاي ديگر شده است.به هر حال در حين رجوع به اصل پروندهها علاوه بر اصلاح نامها، اطلاعات اوليه و مورد نياز را نيز استخراج و در قالب پنج ستون نام واقف، موقوف عليه، تاريخ سند، شمارهي پرونده و محل وقوع رقبه تنظيم شد. در اينجا شرح مختصري از روش کار و تذکرات لازم براي استفادهي بهتر از اين فهرست را يادآور ميشويم.نام واقفستون اول به وجه مشترک تمام اسناد وقف يعني نام واقف اختصاص يافته و سعي شده است با شيوهاي يکسان مرتب شوند تا هم به راحتي قابل دسترسي و شناسايي باشند و هم آنکه خود فهرست نمايانندهي موضوعاتي براي پژوهشهاي بعدي باشد. مانند شناخت طبقات اجتماعي واقفان، نسبت زنان و مردان واقف، طوايف، مشاغل و... بر اين اساس يعني محور قرار گرفتن اسامي، واقفاني که بيش از يک وقفنامه دارند در يک پرونده قرار گرفته و وقفنامههاي آنها با شمارههاي فرعي از يکديگر جدا ميشوند.- عناويني مانند آقا، خانم و بانو ميرزا (براي احترام يا نشان دادن جنسيت افراد)، کربلايي، مشهدي، حاجي و حاجيه (که نشاندهندهي يک سفر زيارتي است)، بيبي، سيد، مير (که نشان از سيادت مادر يا پدر دارد)، شاطر، استاد، شيخ، ملا و دکتر و مهندس (که نشاندهندهي شغل و موقعيت علمي و اجتماعي است) که پيش از نام اصلي ميآيند و عامل اصلي آشفتگي در فهرستهاي الفبايياند،از ابتداي نام اصلي برداشته شده و بلافاصله پس از يک علامت ويرگول قرار ميگيرند تا خدشهاي به ترتيب الفبايي نامها وارد نشود.عناويني از اين دست که به بعد از اسم چسبيدهاند مانند «سلطان خانم» و «عباس آقا» جا به جا نشدهاند.بنابراين براي يافتن نام مورد نظر بايد پيشنامها حذف و نامهاي اصلي جستجو شوند.- واژههاي دال بر نسبت فرزندي يا زوجيت، چون ولد، خلف، نجل ابن، بنت، صبيه، حليه و زوجه به صورت يکسان به فرزند و همسر تبديل شدهاند. اگر چه به نظر ميرسد بهتر است براي اضافهي فرزندي در فهرستهاي بعد از ابن و بنت استفاده ميشود تا جنسيت را بخصوص در نامهاي مشترک و نيز براي ناآشنايان به نامهاي فارسي نشان دهد.- اسامي شناسنامهاي که داراي نام، نام خانوادگي و شماره شناسنامهاند و عمدتا مربوط به اسناد رسمياند بدون ذکر نام پدر نوشته ميشوند.- اسامي ساده يعني متشکل از نام شخص چون «معصومه خانم» يا نام شخص و نام پدر چون «اسدالله فرزند قنبرعلي» در ذيل نام کوچک آورده ميشوند.- اسامي که همراه با يکي از نسبتهاي چهارگانهي ذيل باشند در يکي از نسبتها به صورت کامل فهرست ميشوند و در بقيه موارد به مورد اول ارجاع داده ميشوند:الف. نسبت جغرافيايي چون «شيرازي» و «ساوجبلاغي»؛ب. نسبت خانداني يا طايفهاي چون «طباطبايي»، «قاجار» و «شام بياتي»؛ج. نسبت شغلي، منصبي و علمي چون «قهوهچي»، «وزير»، «مجتهد»؛د. لقب يا شهرت چون «مشيرالملک» و «ميرزاجاني».- اگر نام پدر يا همسر واقف نيز داراي يکي از نسبتهاي چهارگانهي متفاوت با نسبت واقف باشد، آن نسبت نيز در رديف خود فهرست شده و به نام واقف ارجاع داده ميشود؛ تا بدينوسيله نسبتهاي خانوادگي افراد شاخص قابل شناسايي و دستيابي باشند.- آنچه ميان دو قلاب [] آمده است، شامل نسبتهاي جغرافيايي يا طايفهاي و خانداني است که از نام پدر برداشته شده و در ابتداي نامها قرار گرفته است. البته چون بسياري از واقفان اين فهرست نسبت تهراني دارند، اين قاعده در اين نسبت رعايت نشده است.- در صورتي که يک وقف توسط چند نفر معدود انجام شده باشد، يک بار همراه با يکي از نامها، نام تمام واقفان ذکر شده و بقيهي نامها در رديف الفبايي خود آمده و به مورد اول ارجاع شدهاند اما در صورتي که يک وقف توسط افراد غيرمعدود چون «اهالي يک روستا» انجام شده باشد، آن موقوفه در فهرست اماکن ميآيد.- در موقوفات مجهولالواقف که بيشتر در استشهاديهها ديده ميشوند، پس از پايان فهرست نام اشخاص، نام موقوفه جايگزين نام واقف و بقيهي اطلاعات پرونده در برابر آن ذکر ميشود.- در ستون نامها گاه توضيحاتي در گيومه نقل شده است که بيشتر مربوط به نوع سند (براي مواردي که سند غير از وقفنامه است) و گاه اشاره به تعداد وقفنامههاست که به صورت «چند وقفنامه» يا «مجموعهي اسناد» ذکر شدهاند.موقوف عليههر چند يکي از موارد مورد نياز در فهرست اسناد وقف ميتوانست موضوع مصارف موقوفات باشد اما با توجه به کثرت و تنوع بسيار مصارف موقوفه در يک سند که گاه به دهها مورد مصرف ميرسد، عملا امکان ذکر اين مهم در فهرست اجمالي - که مقيد است از يک سطر بيشتر نشود - ممکن نيست. بنابراين از ذکر اين مورد در فهرست خودداري شد و تنها به ذکر بناهاي عامالمنفعه و خاص چون مسجد، مدرسه، بيمارستان، قنات، کاروانسرا يا روستاهايي که کلا وقفاند - با توجه به اهميت ويژهي اين موارد بخصوص براي پژوهشهاي جغرافيايي، معماري و باستانشناسي و جغرافياي وقف - اکتفا شد.- نام بناهايي که در اين ستون با حرف «بر» همراه است، به اسنادي برميگردد که در آنها رقباتي بر يکي از اين اماکن وقف شده است. فهرست الفبايي اماکن ياد شدهدر اين ستون نيز در پايان اين فهرست آورده شده و به نام واقفان ارجاع شده است.تاريخ سنددر اين ستون تاريخ تنظيم اسناد که معمولا در پايان سند ذکر ميشود، نوشته شده است. تاريخهاي موجود در اين ستون هجري قمري است. تاريخهاي هجري شمسي نيز که عمدتا مربوط به اسناد رسمي هستند با حرف «ش» مشخص شدهاند. اسنادي نيز که تاريخشان در سند ذکر نشده يا از بين رفته است با عبارت «بيتا» يعني بيتاريخ، آمدهاند.- چنان که پيشتر گفتيم، چون محور اساسي فهرست حاضر نام واقفان است. در صورتي که در يک پرونده واقفي بيش از يک وقفنامه داشته باشد، تنها تاريخ کهنترين سند پرونده در ستون تاريخ نوشته شده است.شمارهي پروندهاسناد موجود در بايگاني مرکزي تهران به چند دسته تقسيم ميشوند:الف. اسنادي که در پوشه نگهداري ميشوند و تقريبا هر پنجاه شماره در يک زونکن قرار دارند. اين اسناد شمارههاي 1 تا 2500 را در بر ميگيرند. اما اين شمارهها پيوسته نيستند و شمارههاي بسياري نيز بدون پروندهاند. علت اساسي اين کمبود، يکي ادغامهايي است که به مرور ساليان و نيز در حين فهرستبرداري انجام شده و ديگر جدا شدن پروندههاي استانهاي قزوين و قم است که قبلا ذيل استان تهران نگهداري ميشدهاند.ب. اسنادي که مرمت شده و در لولههاي فلزي نگهداري ميشوند. برخي از اسناد اين مجموعه که خود شمارهي مسلسل مستقلي دارند با پروندههاي دستهي الف مشترکاند. يعني سند مرمت شده يک سند از مجموعهي اسناد موجود در پروندههاي مادر است. در اين صورت چون يادداشت روي پروندهها ما را به وجود سندي مرمت شده در يک لوله راهنمايي ميکند، از آوردن شمارهي لوله خودداري کردهايم. در غير اين صورت حرف «ل» در کنار عدد، نشاندهندهي وجود سندي است که در مجموعهي اسناد دستهي الف سابقهاي ندارد.ج. اسنادي که در سالهاي اخير بازخواني و تايپ شدهاند و به همين دليل در کنار اسناد تايپ شدهي ديگر استانها مجموعهي مستقلي را تشکيل ميدهند و شمارههايي جدا از دو دسته الف و ب دارند. اسناد مربوط به استان تهران از اين مجموعه جدا شد و در صورت اشتراک با پروندههاي دستهي الف در آنها ادغام شد و در غير اين صورت با تشکيل پروندهاي جديد در کنار اسناد دستهي الف قرار گرفت.محل وقوع رقباترقبات موقوفه نيز از موارد مهم براي پژوهشهاي جغرافيايي است. اما به دليل کثرت رقبات و نامهاي جغرافيايي در اسناد وقف عملا امکان ذکر همهي رقبات يک موقوفه در اين فهرست وجود ندارد. بنابراين در اين ستون تنها به محل وقوع رقبات موقوفه چون شهر، منطقه و دهستانها اشاره شده است. جاهاي خالي در اين ستون نيز متعلق به حوزهي تهران مرکزي است.بايد يادآور شد که فهرست حاضر، نمايهي تمام اسناد وقف استان تهران نيست. بلکه فهرست پروندههاي بايگاني مرکزي سازمان اوقاف و امور خيريه است. فهرست نهايي استان تهران پس از بررسي بايگانيهاي مناطق تهران و ديگر شهرهاي استان - انشاءالله - تهيه خواهد شد.براي دستيابي به روش کار ياد شده، فهرست حاضر در چند مرحله حروفچيني و اصلاح شد. آخرين مرحلهي حروفچيني و دقت در نظم الفبايي اين فهرست را آقاي اميد رضايي برعهده داشته است. اميدوارم در ادامهي اين راه موفق باشند.در پايان لازم ميدانم از جناب آقاي علايي مدير محترم اسناد و شناسايي موقوفات سازمان اوقاف و همکاران آن مديريت که زمينهي لازم را براي تهيهي اين فهرست فراهم آوردند، سپاسگزاري نمايم.منبع: ميراث جاويدانمعرفي سايت مرتبط با اين مقاله تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 563]
-
گوناگون
پربازدیدترینها