محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1853507319
دو وقف نامه کتاب از عهد صفوي
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
دو وقف نامه کتاب از عهد صفوي نويسنده: رضا مختاري مقدمه وقف کتاب شايد رايجترين نوع وقف در ميان مسلمانان بوده است. از وقفنامههاي مربوط به آن آگاهيهاي تاريخي بسياري استفاده ميشود، و نشر آنها زواياي تاريخي بسياري را روشن خواهد کرد. از جمله اين وقفنامهها وقفنامه کتابهاي مدرسه چهارباغ اصفهان است. که امروزه به مدرسه حضرت امامصادق عليهالسلام تغيير نام يافته است. اين وقفنامه به سال 1120هـ.ق پس از تکميل بناي مدرسه انشا شده و واقف شاه سلطانحسين صفوي است. وقفنامه خود مدرسه مورخ سال 1118هـ.ق در شماره هشتم همين فصلنامه (صص112ـ 118) چاپ شده است. وقفنامه کتابهاي مدرسه چهارباغ در اصل بدين منظور انشا شده که روي هريک از کتب وقفي آنجا نوشته شود، ولي متأسّفانه همه يا اغلب آن کتابها از بين رفته است و عجالة نگارنده به ياد ندارد که کتابي از موقوفات مدرسه چهارباغ را ديده باشد. اين وقفنامه بهطور مجزّا در چهار برگ نوشته شده و در کتابخانه مرحوم آيتاللّه مرعشي، قدّسسرّه، به شماره 9607 نگهداري ميشود و در فهرست آن کتابخانه (ج25، ص7ـ 8) معرفي شده است. تاريخ انشاي اين وقف سال 1120هـ.ق است، ولي تاريخ نوشتن اين نسخه دانسته نيست و به گفته فهرستنگار محترم کتابخانه مهري که در صفحه آخر است مهر بادامي شاهحسين صفوي است. در اين نسخه آيهها زرّين و نام شاه به شنگرف نوشته شده و روي برگ اول يادداشتي به تاريخ 1246هـ.ق مشهود است. احتمالاً اين چهاربرگ در اصل در آغاز کتابي از کتب موقوفه مدرسه بوده و سپس جدا شده است. وقفنامه ديگر، وقفنامه کتابهايي است که از درآمد حمّام موقوفه نقش جهان استنساخ شده است. حمّام نقش جهان اصفهان را، چنانکه از محتواي اين وقفنامه برميآيد، شاهسليمان صفوي وقف کرده بوده است. اين وقفنامه انشاي علامه محمدباقر مجلسي، قدّساللّه روحه، است که در آغاز کتابهايي که از درآمد حمّام مذکور استنساخ ميشده مکتوب ميشده است. اينجانب اکنون سه نسخه سراغ دارم که از اين درآمد استنساخ شده و موجود است؛ يکي نسخهاي از اربعين علامه مجلسي، قدّسسره، متعلّق به کتابخانه مدرسه علوي خوانسار ـ که آن را در فهرست نسخههاي خطي کتابخانه مذکور (چاپ شده در آينه پژوهش شماره 22، ص93) شناساندهام و ديگري نسخهاي از المسترشد في امامة أميرالمؤمنين عليهالسلام از محمد بن جرير طبري است که در کتابخانه حسينيه شوشتريها در نجف تا اين اواخر موجود بوده است. شيخ آقابزرگ طهراني، قدسسرّه، در ذريعه (ج21، ص9) از اين نسخه ياد کرده است، و نيز در فهرست نسخههاي خطي کتابخانه مذکور (نشريه نسخههاي خطي، شماره 11ـ12، ص810) به شماره 890 شناسانده شده است. از اين نسخه در تصحيح تازه کتاب المسترشد استفاده شده و تصوير وقفنامه در آغاز اين کتاب (ص94) کليشه شده است و سومي نسخهاي از کتاب سليم بن قيس است که در کتابخانه دانشکده حقوق دانشگاه تهران به شماره (29د) نگهداري ميشود. اين دو وقفنامه اخير هيچيک تماما به خط علامه مجلسي، قدسسره، نيست، و تنها دو سطر آخر آن که تاريخ وقف است در نسخه المسترشد به خط علامه مجلسي، قدسسرّه، است، و نقش مهر شريف وي که ظاهرا «محمد باقرالعلوم» است پايين هر دو ديده مي شود. ولي وقفنامه نسخه اربعين تماما به خط مبارک علامه مجلسي طيّباللّه رمسه است. اينک متن اين وقفنامهها: وقفنامه کتابهاي مدرسه چهارباغ اصفهان بسماللّه الرحمن الرحيم حمدي که واقفان اسرار ملک و ملکوت، و ثنائي که عارفان معالم قدس و جبروت، گزارش آن را ديباچه صحايف معرفت و دانائي دانند، و اداي آن را مقدمه کتاب فهم و شناسائي خوانند، خداوند علامالغيوب را رواست که آيات وحدت ذات بيچون، و آثار قدرت کامله از قياس بيرون را به بيان قلم «کن فيکون» بر اوراق ليل و نهار، و صفحات اجزاي روزگار، تحرير و بيان فرمود تا طالبان علوم ربّاني، و جويندگان معارف ايماني، به کنوز حقايق دانشوري، و رموز دقايق هنرپروري، راه برده، عالم احکام کتابهاي آسماني، و کاشف استار از وجوه الفاظ و معاني گردند. و رسائل صلوات تامّات، و مجموعههاي تسليمات ناميات، وقف مسکن رسول مبين و صاحب مقام امين، و اوصياي گزين و اولاد معصومين او، صلواتاللّه عليهم أجمعين، را شايد که به تعليم اصول و فروع دين، و ارشاد به حقّاليقين، صاحبان مدارک و أفهام، و سالکان مسالک پيروي ائمه انام را به منتهيالمطلب فوز ابدي، و حياةالقلوب سعادت سرمدي رسانيدند، و به هدايت کافيه و دلالت وافيه، سبق جوانان مدرسه ايجاد، و وظيفهخواران زاد معاد را قابل مراتب عاليه ايمان، و ساکن حجرات بهشت جاويدان گردانيدند. امّا بعد، کشّاف مضامين صدق مفاد، شرح اين مقاصد خير بنياد است که چون نوّاب کامياب خلائقمآب، شاهنشاه دينپناه، ظلّاللّه المنصور المؤيّد من عنداللّه، باني مباني شريعتپروري، مشيّد ارکان معدلتگستري، باسط بساط عدل و داد، ماحي آيات جور و بيداد، بنده خاکسار آستان سيّد انبيا، چاکر دربار سرور اوليا و اصفيا، خادم عتبات ائمه اثناعشر، مروّج سنن سنيّه حضرت خيرالبشر، عليهم صلواتاللّه الملکالأکبر، واسطه نظام ليالي و ايّام، شيرازه اوراق شهور و اعوام، گردونرفعتي که عنوان منشور باهرالنور شهرياريش به طغراي غرّاي «قل اللهمّ مالک الملک تؤتيالملک من تشاء» مطرّز و موشّح است؛ آسمانشوکتي که ديباچه فرمان فرمانفرمايي و جهانداريش به سرلوح زيباي «وآتيناه ملکا عظيما» مزيّن و منقّش است؛ صاحبنسب بزرگوار نبوي، فائزحسب بااعتبار علوي، پشت و پناه اهل ايمان، مظهر آثار لطف و احسان، سلطان سلاطين زمان، پادشاه پادشاه نشان؛ السلطانابنالسلطان والخاقانابنالخاقان، ابوالمظفّر أبوالمنصور شاه سلطانحسين الصفوي الموسوي الحسيني بهادرخان، مدّاللّه تعالي ظلال معدلته علي مفارق الأنام و جعل دولته متّصلةً بدولة [المهدي] عليهالصلاة والسلام، پيوسته انتشار قواعد علوم دين مبين، و اشتهار شعائر شرائع ملّت مستبين حضرت سيّدالمرسلين، عليه افضل صلواتالمصلّين، و تکثير علماي دين، و ترفيه طالبان علوم سعادتمدار، و تهيئه اسباب تحصيل و تمهيد مايحتاج تکميل آن قوم نبيل را منظور نظر کيميا اثر، و مرکوز ضمير منير حقپرور عدالتگستر نموده، و از خالص مال حلال، مدرسه عديمالمثال در جنب چهارباغ دارالسلطنه اصفهان، صانها اللّه تعالي عن طوارق الحدثان، به جهت مسکني و مأواي ايشان احداث و بنا فرمودهاند، و به فضل خالق انام، آن نيکومقام رتبه اتمام يافته. لهذا از جمله تهيئه اسباب تحصيل آن فريق توفيقنشان، که تيسير آنها منظور آن خسرو اهل زمان است، اين کتاب را با ساير کتبي که در ظهر هريک وقفيه به همين شرح مرقوم گرديده است، قربةً الياللّه تعالي و طلبا لمرضاته وقف صحيح لازم مؤبّد شرعي، و حبس صريح جازم مخلّد ملّي نمودند بر شيعيان اثناعشريه، کثّرهم اللّه تعالي بينالبريّة، به اين نهج که هميشه در ضبط و تحويل کتابداري که به جهت مدرسه مبارکه مزبوره تعيين ميشود، بوده، هريک از طلبه عظام سکنه مدرسه مذکوره که محتاج به آنها باشند، به تجويز مدرّس مدرسه مزبوره بگيرند، و به قدر احتياج نگاه داشته از آن منتفع شوند، و زياده از قدر احتياج نگاه ندارند. و اگر کسي از شيعيان غيرساکنين آن مدرسه محتاج به آنها باشد و خواهد، بعد از تجويز مدرّس، قبض به مهر به کتابدار مذکور سپارد، و کتاب را گرفته به قدر احتياج نزد خود نگاه داشته از دارالسلطنه اصفهان بيرون نبرد، و اگر مدرّس، خاطر به او جمع ننمايد و مناسب داند رهن از او گرفته کتاب را به او دهد. و هريک از کتب مزبوره که بردن آن به مشاهد مشرفه به جهت زيارات و ساير اعمال مرغوبه و عبادات مناسب باشد، اگر کسي خواهد و محل اعتماد مدرّس باشد، يا رهن دهد، بعد از تجويز مدرّس و قبض به مهر او جايز است که آن کتاب را به موعد معيّن به نحو مزبور از اصفهان بيرون برد، و بعد از انتفاع و رفع رجوع بازآورده به کتابدار سپارد، و به هر تقدير در محافظت آن از تضييع و تلف، کمال اهتمام و سعي نمايند، و مادام که در اصفهان باشد هر ششماه يک مرتبه به نظر مدرّس رسانند تا خاطر خود را از وجود و ضايعشدن آن جمع نمايد، و هرگاه باز خواهند و مدرّس اذن جديد دهد باز برده به نحو مسطور از آن بهرهياب گردند. و مدرّس مدرسه مبارکه مزبوره در باب منتفع شدن ارباب احتياج، بل کافّه طلبه علوم و شيعيان از آنها و ضبط از تلف و ضايع شدن، نهايت سعي و اهتمام در هريک از مراتب مزبوره فوق به لوازم آن قيام نمايد. و اعليحضرت واقف، حرسهاللّه تعالي من جميعالمخاوف، شرط شرعي فرمودند که کتب مزبوره را نخرند و نفروشند و نبخشند و رهن ننمايند، و در عرصه زوال و انتقال درنياورند و جمعي که به جهت انتفاع، آنها را نگاه ميدارند معطّل نگذارند. و هرگاه اهل علم از آنها منتفع شوند در اوقات شريفه، آن وليّ نعمت عالميان و قبلهگاه جهانيان را به دعاي خير ياد نمايند. تغييردهنده وقف مزبور به لعنتاللّه و نفرين حضرت رسالتپناهي و ائمه معصومين، صلواتاللّه عليهم أجمعين، گرفتار گردد. «فمن بدّله بعدما سمعه فإنّما إثمه عليالذين يبدّلونه إنّ اللّه سميع عليم» و اعليحضرت واقف، جعلهاللّه تعالي آمنا من جميعالمخاوف، و واقفه علي سبيلالهدي في کلّالمواقف، ثواب اين وقف را قربةً إلياللّه تعالي هديه نمودند به ارواح مطهّره حضرات مقدّساتِ سدرهمرتباتِ عرشدرجات، عليهمالسلام، که اوّل ايشان حضرت رسول امين، مختار جناب ربّالعالمين، مقصود از ايجاد افلاک، مخصوص به خطاب لولاک، خاتم انبيا، صلياللّه عليه و آله و سلّم، و آخر ايشان خاتم اوصيا، هادي راه هدي، به امر خدا غايب، امر و زمان را صاحب، امام بحقّ، پيشواي مطلق، حجّةالرحمن، صلواتاللّه و سلامه عليه، است. و کان تحرير ذلک في شهر ربيعالثاني [کذا، والصواب: ربيعالآخر] من شهور سنة عشرين و مائة بعد الألف منالهجرة المقدّسة النبويه، علي مهاجرها آلاف صلاة وسلام و تحيّة. وقفنامه کتابهايي که از درآمد حمام نقش جهان اصفهان استنساخ شده است هوالواقف علي الضمائر بسماللّه الرحمن الرحيم الحمدللّه و سلام علي عباده الذين اصطفي أمّا بعد فهذا الکتاب المستطاب ممّا عمل و صنع و استنسخ من نماء الحمّام الواقع في أراضي نقش جهان ببلدة إصفهان، من اوقاف السلطان الأعظم والخاقان الأعدل الأکرم، [ملجأ الأکاسرة و ملاذ القياصرة، کهف طوائف الاُمم، مولي ملوک العرب والعجم، ناصب رايات العدل والإنصاف، ماحي آثار الفجور والاعتساف] (1)حيي مراسم الشريعة الغرّاء، مشيّد قواعد الملّة البيضاء، ممهّد أساس الدين المبين، و مروّج آثار آبائه الطاهرين، أعني السلطان ابن السلطان والخاقان ابن الخاقان، أباالمظفّر سلطان سليمان الموسوي بهادرخان، شدّاللّه أطناب دولته بأوتاد الخلود، و زيّن سرير سلطنته بدُرر العزّ والسعود، فوقفته بأمره الأعلي عليالشيعة الإمامية الاثني عشرية وقفا بتّا بَتلاً لايُباع و لايشتري، و لايوهب و لايحبس عن مستحقّه. [و علي من أخذه أن لايحبسه مع عدم حاجته إليه، و أن يرّده إليالمتولّي أو من يقوم مقامه في کلّ ستّة أشهر مرّةً، و مع عدم قضاء وطره يأخذه بإذنٍ جديد] (2) و جعلت توليته والنظر فيه (لنفسي ثمّ لمن عيّنتهُ لتولية أوقافي، لمّ لمن عيّنه هذا المتولّي، و هکذا، ثمّ إليالعالم المحدّث الصالح المتوطّن في بلدة إصفهان) (3) [للسيّد الأيّد، الفاضل الکامل، التقي الذکي، الأمير عين العارفين القمي، وفّقهاللّه تعالي لمراضيه، ثمّ لمن عيّنه السيّد لذلک، و هکذا، ثمّ إليالعالم المحدّث الصالح المتوطّن في بلدة قم أو بلدة إصفهان، صانهما اللّه عنالحدثان] (4) و مع التشاحّ إلي من أخرجته القرعة منهم. «فمن بدّله بعدما سمعه فإنّما إثمه علي الذين يبدّلونه». و کتب الداعي لخلود الدولة القاهرة: محمّد باقر بن محمّدتقي المجلسي، عفي عنهما، في شهر (ذيالقعدةالحرام) (5) [رجب الأصبّ] (6). لسنة خمس و تسعين بعد الألف [الهجرية] (7). والحمدللّه أوّلاً و آخرا، و صلّياللّه علي سيِّدالمرسلين محمد و عترته الأکرمين. محل مهر علامه مجلسي اين صورت وقفنامهاي است که در نسخه اربعين و المسترشد آمده است و چنانکه ملاحظه ميشود وقفنامه اربعين و المسترشد هر دو به سال 1095هـ.ق نوشته شده است، ولي وقفنامه کتاب سليم به سال 1107هـ.ق نوشته شده، و چون تفاوتهاي بسياري با آن دو وقفنامه دارد، متن کامل آن را هم ميآوريم: بسماللّه الرحمن الرحيم الحمدللّه و سلامه علي عباده الذين اصطفي، أمّا بعد فهذا الکتاب المستطاب ممّا عمل و صنع و استنسخ من نماء الحمّام الواقع في أراضي نقش جهان ببلدة اصفهان، من اوقاف السلطان المشکور المبرور المحبور، الواصل إلي رحمةاللّه الغفور، ناصب رايات العدل في زمانه، و مروّج الدين المبين في عهده و أوانه، الخاقان الغريق في بحار الرحمة والغفران، السلطان سليمان، رفعهاللّه إلي أعلي غُرَف الجنان في روحٍ و ريحان، فوقفتُه بـأمره الأعلـي ـ حسبـما رسمه في الوقفية الشرعية و شرطه في الحجّة الملية ـ علي الشيعة الإمامية الاثنيعشرية وقفا بتّا بَتلاً لايباع و لايشتري و لايوهب و لايُحبس عن مستحقّه. و علي من أخذه أن لايحبسه مع عدم حاجته إليه، و أن يرّده إلي المتولّي أو من يقوم مقامه في کلّ ستّة أشهر مرّةً، و مع عدم قضاء وطره يأخذه بإذنٍ جديد. و جعلتُ توليته والنظر فيه لنفسي ثمّ لمن عيّنتهُ لتولية أوقافي، ثمّ لمن عيّنه هذا المتولّي، و هکذا، ثمّ إليالعالم المحدّث الصالح المتوطّن ببلدة إصفهان، و مع التشاحّ إلي من أخرجته القرعة منهم. «فمن بدّله بعدما سمعه فإنّما إثمه عليالّذين يبدّلونه». و کتـب الداعي لخلـود الدولـة القاهـرة: محمّدباقـر بن محمّـدتقي المجلسي، عفي عنهما، في شهر ربيـعالأوّل سنة سبـع و مائة بعـد ألف، والحمـدللّه أوّلاً و آخـرا، و صلّـياللّه علي سيّدالمرسلين و عترته الأکرمين. محل مهر علامه مجلسي قدّس سرّه پي نوشت : 1- اين قسمت فقط در نسخه اربعين است و در نسخه المسترشد نيامده است. ، م 2- اين قسمت فقط در نسخه اربعين است و در نسخه المسترشد نيامده است. . 3- مابين دو پرانتز فقط در المسترشد آمده است و به جاي آن در اربعين عبارت ديگري است که در دو کروشه نهادهام. 4- مابين دو کروشه فقط در اربعين است. 5- مابين دو پرانتز فقط در المسترشد آمده است و به جاي آن در اربعين عبارت ديگري است که در دو کروشه نهادهام. 6- مابين دو کروشه فقط در اربعين است. 7- مابين دو کروشه فقط در اربعين است. منبع:ميراث جاويدانمعرفي سايت مرتبط با اين مقاله تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 444]
-
گوناگون
پربازدیدترینها