واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: رکن اساسی توسعه غرب

«مصرف یكی از اركان نظام اقتصادی غرب است، چرا كه اصولاً عرضه و تولید بیشتر هنگامی ضرورت پیدا میكند كه تقاضا و مصرف بیشتر در جامعه موجود باشد و تقاضا و مصرف بیشتر نیز مستقیماً بر تبلیغات مبتنی است. نیازهای حقیقی بشر محدود است، بنابراین تنها راهی كه برای تشویق و ترغیب جامعه به مصرف بیشتر باقی میماند از یكسو جلا و تزیین و تنوع دادن كالاهای مصرفی است و از سوی دیگر ایجاد گرایشهایی انحرافی مثل مدگرایی و تجددطلبی و... تا در او تقاضای بیشتری برای مصرف ایجاد شود.» آنچه به آن خواهیم پرداخت دیدگاه شهید آوینی است در باب «اصلاح الگوی مصرف». وجه تسمیه آن هم سالگرد شهادت آن آموزگار عملی و نظری مرگآگاهی است. در تقریرات آن شهید بزرگوار درباره اصلاح الگوی مصرف مستقیما"چیزی یافت نمیشود. لیکن نسبت مصرف و تمدن مغرب زمین كه امروز كمتر جایی در جهان یافت میشود كه تحت تأثیر آن نباشد،در مکتوبات او به خوبی بررسی شده است. آنچه آوینی درباره مصرف بیان میكند در نسبت با مفهوم توسعه و توسعهیافتگی و پیرامون بحث اقتصاد و جایگاه آن در تمدن غرب است. شهید آوینی: توسعهی بازار و جست و جوی بازارهای جدید؛ یعنی همان انگیزهای كه به استعمار نو منتهی شده استاو معتقد است:«مصرف یكی از اركان نظام اقتصادی غرب است، چرا كه اصولاً عرضه و تولید بیشتر هنگامی ضرورت پیدا میكند كه تقاضا و مصرف بیشتر در جامعه موجود باشد و تقاضا و مصرف بیشتر نیز مستقیماً بر تبلیغات مبتنی است. نیازهای حقیقی بشر محدود است و وقتی از حد طبیعی اشباع (سیر شدن) گذشت، دیگر در وجود او میل و گرایشی برای مصرف باقی نمیماند. بنابراین، تنها راههایی كه برای تشویق و ترغیب جامعه به مصرف بیشتر باقی میماند این است كه از یكسو كالاهای مصرفی جلا و تزیین و تنوع بیشتری پیدا كنند و از سوی دیگر با ایجاد گرایشهایی انحرافی مثل مدگرایی و تجددطلبی و... در او تقاضای بیشتری برای مصرف ایجاد كنیم. البته راه سومی نیز وجود دارد: توسعهی بازار و جست و جوی بازارهای جدید؛ یعنی همان انگیزهای كه به استعمار نو منتهی شده است.»از دیدگاه شهید آوینی توسعه اقتصادی با معیارهای غربی در سایه مصرف هرچه بیشتر تحقق مییابد. و آنچه غرب را امروز دچار بحران اقتصادی كردهاست همین خلل در الگوی مصرف بشر غربی است. در نظر او جامعهی توسعه یافته جامعهای است كه در آن همه چیز حول محور مادی و تمتع هر چه بیشتر از لذایذی كه در كرهی زمین موجود است معنا شده و البته برای اینكه در این چمنزارِ بزرگ همه بتوانند به راحتی بچرند یك قانون عمومی و دموكراتیك لازم است تا انسانها را در عین برخورداری از حداكثر آزادی(ولنگاری) از تجاوز به حقوق یكدیگر باز دارد. این توسعه كه نتیجهی حاكمیت سرمایه یا سرمایهداری و اصالت بخشیدن به اقتصاد نسبت به سایر وجوه حیات بشری است محصول مادیگرایی و تبیین مادی جهان و طبیعت است. لیكن در نظام اعتقادی ما آن توسعهای معتبر است كه بر تعالی روحی بشر تكیه دارد و تعالی روحی بشر نیز به پرهیز از فزونطلبی و تكاثر، و منع اسراف و تبذیر، و پیروی از یك الگوی متعادل مصرف منتهی میشود، نه به رشد اقتصادی محض.

شهید آوینی در مقالهای به نقل از كتاب «هشدار به زندگان» روژه گارودی آوردهاست: «اقتصاد آزاد «به شیوهی غربی» برای رفع احتیاج بازار نیست بلكه برای ایجاد بازار احتیاج است!»مصرف بیشتر برای تولید بیشتر، ضرورت حتمی اقتصاد امروز است، چرا كه اگر كالاهای تولید شده مصرف نشود امكان توسعهی تولید، یعنی امكان توسعهی اقتصادی، وجود نخواهد داشت. بنابراین، برای تولید بیشتر كه ضرورت توسعهی اقتصادی است باید مردم را به مصرف هر چه بیشتر ترغیب كرد و بدین علت است كه تبلیغات ـ یا بهتر بگویم پروپاگاندـ یكی از اركان اساسی توسعه به شیوهی غربی است. تبلیغات تجاری در سراسر دنیا بر وجود حیوانی بشر و كثیفترین امیال و آمال او بنا شده است و هیچ چارهای جز این نیست: برای حفظ سیستم كنونی اقتصاد آزاد و دستآوردهای آن كه فرآوردههای تمدن كنونی مغرب زمین باشد، باید از یك سو دوام و ماندگاری تولیدات كارخانهها را تقلیل داد و از سوی دیگر مردم را به مصرف هر چه بیشتر و اسراف و تبذیر وادار كرد. تصور اینكه مردم دنیا حتی برای لحظهای به نیازهای حقیقی خویش و الگویی متناسب با حوائج واقعی انسان بازگردند، برای یك اقتصاددان وحشتناكترین چیزی است كه ممكن است اتفاق بیفتد. اگر حتی برای یك لحظه چنین اتفاقی در دنیا بیفتد و مردم فقط برای یك لحظه، درست به اندازهی نیاز واقعی خویش مصرف كنند، ادامهی روند كنونی توسعهی صنعتی دچار مخاطرات و بحرانهایی آن همه عظیم خواهد شد كه تصور آن بسیار دشوار است.پیروزی انقلاب اسلامی ایران تنها تجربهای است كه حقیقت را آنچنان كه هست به مردم جهان نشان داد. انقلاب اسلامی ایران نشان داد كه برای مبارزه با قدرت جهنمی استكبار هرگز نمیتوان از همان طرقی اقدام كرد كه او خود بنیان آن را نهاده است. شعار «مشت و درفش» و «خون و شمشیر» بهخوبی میتواند از عهدهی بیان حقیقت برآید و همینطور، قیام عاشورا اسوهای است كه تنها راه پیروزی بر باطل را بر ما نمایان میسازد. اگر جبهههای جنگ ما امروز بر همان سلاحهایی متكی بود كه خود ابرقدرتها میسازند و اگر ادامهی جنگ ما موكول به تهیهی سلاحهای مدرن میشد، مطمئناً امروز هیچ اثری از انقلاب اسلامی در جهان باقی نمانده بود و حتی یادگار آن نیز از كتابهای تاریخ پاك شده بود.اتكای ما به ایمان خود و امدادهای غیبیی است كه ایمان ما مجاری نزول آنهاست و اگر اینچنین نبود و پیروزی ما موكول به همپایی با قافلهی نظام اقتصادی و صنعتی غرب میشد.اگر جبهههای جنگ ما امروز بر همان سلاحهایی متكی بود كه خود ابرقدرتها میسازند و اگر ادامهی جنگ ما موكول به تهیهی سلاحهای مدرن میشد، مطمئناً امروز هیچ اثری از انقلاب اسلامی در جهان باقی نمانده بود و حتی یادگار آن نیز از كتابهای تاریخ پاك شده بودولایت یافتن بر شرایط و مقتضیات و رها شدن از نیازهای كاذب تمدن حاضر، خرمنكوفتنی است كه مرد كهن میخواهد؛ پیری همچون پیرجماران میخواهد كه آن همه با معدن عظمت ذات ذوالجلال اتصال دارد كه اگر همهی دنیا هم در جبههای مخالف او اجتماع كنند تردیدی در حقیقت راه خویش پیدا نكند و ابراهیموار، با رضا و تسلیم و توكل، آتش را به گلستان مبدل سازد. و امروز كه ما در میان خود داریم مرد كهنی همچون پیرجماران. شاید بنده و شما اصلاح الگوی مصرف را صرف اصلاح یك عادت غلط اجتماعی بدانیم و لی به راستی چنین نیست! در اینكه جامعه ما از اسراف در همه چیز رنج میبرد شكی نیست، لیكن كوتهنظری و ساده اندیشی است كه این اصلاح را به این قاعده كوچك تصور كنیم. این اصلاح - اگر بتوانیم آن را به صورت تام و تمام عملی كنیم- منشاء قدرت روزافزونی برای ما خواهد شد. كه اگر در میان تمامی مردمان جهان تسری پیدا كند پایه تمدن غرب رو به ویرانی خواهد رفت-چنان كه چنین شدهاست.?* اغلب جملات متن برگرفته از مقالات تمدن اسراف و تبذیر، توسعه یافتگی اتوپیای قرن حاضر، دیكتاتوری اقتصاد، نظام آموزشی و آرمان توسعهیافتگی، از دیكتاتوری پول تا اقتصاد صلواتی نوشته سیدمرتضی آوینی است كه در كتاب توسعه و مبانی تمدن غرب جمعآوری شده است. سرویس دانشگاه برنا/ وحید نصیریكیا-عضو بسیج دانشجویی دانشگاه سمنان تنظیم برای تبیان: سعیدآقازاده
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 113]