واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: نجم الدين اربكان بنيانگذار جريان اسلامگرايي در تركيه مدرن، در ظهر روز يكشنبه هشتم اسفند در سن 85سالگي در بيمارستان گوون در آنكارا درگذشت. رسانه ها علت مرگ وي را نارسايي قلبي ذكر كرده اند. بسياري اربكان را فردي مي دانند كه در انديشه ساخت يك آرمانشهر اسلامي در تركيه بود. آرمانشهري كه مي تواند با چنگ زدن بر الگوي اسلام سنتي تنيده شده در بطن جامعه تركيه بنا شود. اربكان در طول فعاليت هاي سياسي خود در تركيه با بنيان هاي سكولار جمهوري حاكم در اين كشور در چالش بود. او معتقد بود كه مسلمانان در كنار حفظ و پاسداري از سنت هاي ديني خود مي توانند از علوم و تكنولوژي هاي روز دنيا نيز بهره مند باشند. به عقيده وي سنت هاي ديني هيچ منافاتي با پيشرفت ندارند. اربكان از خاندان سرشناس خوزان اوغلو و فارغ التحصيل رشته مهندسي مكانيك با رتبه شاگرد اولي از دانشگاه صنعتي استانبول بود. وي پس از پايان تحصيلاتش در دانشگاه صنعتي استامبول با گرفتن بورسيه از اين دانشگاه براي ادامه تحصيل به آلمان غربي رفت و سپس درجه دكتري خود را از دانشگاه صنعتي راين-وستفالن در شهر آخن اخذ كرد. ارزش گذاري بر توانايي هاي ملي و بومي، همبستگي با ملت هاي مسلمان و عدم اتكا به غرب و انديشه هاي غربي از ويژگي هاي مهم تفكرات اربكان به شمار مي آيد. او در سال 1969 انديشه هاي خود را در منشوري به نام ديدگاه ملي منتشر ساخت كه از آن به عنوان مرامنامه جنبش ديدگاه ملي، فراگيرترين حركت اسلامي در تركيه نام مي برند. گفتني است اين منشور بيش از آنكه حاوي نكات سياسي انديشه اربكان باشد انديشه هاي اقتصادي و اخلاقي وي را بازتاب مي دهد. نجم الدين اربكان به راستي در تلاش براي يافتن راه پيشرفت و توسعه كشورش بود. او در سال 1967 از حوزه انتخابي قونيه براي نمايندگي در مجلس ملي تركيه انتخاب شد. چند ماه پس از آن حزب نظام ملي را بنياد نهاد كه اين حزب در كمتر از دو سال از سوي دادگاه قانون اساسي منحل شد. دادگاه دليل اين انحلال را مغايرت مرامنامه حزب با اصل جدايي دين از سياست در قانون اساسي جمهوري تركيه اعلام كرد. حزب سلامت ملي دومين حزبي است كه اربكان تشكيل داد اين حزب در انتخابات سال 1973 توانست 48 كرسي را در مجلس نمايندگان تركيه بدست آورد. يك سال پس از آن حزب جمهوري خلق كه رهبري آن را اجويت، سياست مدار چپ گراي ترك بر عهده داشت با حزب سلامت اربكان به ائتلافي ناكام براي تشكيل دولت دست زد. نجم الدين اربكان در اين دولت ائتلافي به عنوان معاون برگزيده شد. اما در نهايت به دليل اختلافات موجود ميان اربكان و اجويت دولت ائتلافي آن ها از هم پاشيد. بعد از اين ازهم پاشيدگي، سليمان دميرل رهبر حزب عدالت براي تشكيل دولت در تركيه ماموريت يافت، اربكان در اين دولت نيز طي ائتلافي به معاونت نخست وزير گمارده شد. توجه اربكان به انقلاب ملت هاي مسلمان و اثرپذيري وي از جريان هاي اسلام خواهي در كشورهاي مسلمان منطقه به ويژه انقلاب اسلامي ايران، آرام آرام حساسيت نظاميان پر قدرت و سياست مداران سكولار در تركيه را برانگيخت و از آن زمان مخالفت ها با جريان اسلام خواهي نجم الدين اربكان رو به فزوني نهاد. تظاهرات گسترده مسلمانان و طرفدار اربكان با خواست قطع كامل روابط تركيه با رژيم صهيونيستي در اعتراض به اعلام بيت المقدس به عنوان پايتخت ابدي اين رژيم غاصب بهانه اي ديگر شد تا حلقه فعاليت هاي سياسي اربكان از سوي دولت و ارتش تنگ تر شود. شعارهاي نجات قدس، دولت بي دين حتماً فرومي پاشد، شريعت اسلام است، قانون اساسي قرآن است، قونيه قبرستان فاشيست ها خواهد شد، زنده باد حكومت اسلامي كه حق ماستو يا شريعت يا مرگ از جمله شعارهاي مسلمانان در اين راه پيمايي بود كه همگي رنگ و بويي اسلام خواهانه و ضدسكولاريسم حاكم در تركيه داشتند. اربكان بلافاصله پس از اين اقدام توسط سران كودتاگر ارتش دستگير و به مدت ده ماه در بندر ازمير تحت مراقبت قرار گرفت و براي مدت ده سال از انجام هرگونه فعاليت سياسي در تركيه محروم شد. سرانجام حزب رفاه در سال 1987 از سوي افرادي كه ادامه خط فكري اربكان را دنبال مي كردند تشكيل و با لغو محكوميت اربكان وي به رهبري اين حزب منصوب شد. از آن زمان به بعد جنبش اسلام خواهي كه توسط اربكان پايه گذاري شده بود رو به پيشرفت نهاد. در انتخابات سال 1991 حزب رفاه توانست با كسب 62 كرسي وارد مجلس شود و راه خود را در سياست تركيه باز نمايد. نجم الدين اربكان در سال 1996 با ائتلاف با حزب راه راست، دولت تشكيل داد و به نخست وزيري رسيد. با آغاز نخست وزيري وي در تركيه و اجراي سياست هاي اقتصادي او اقتصاد تركيه رونق گرفت و رو به رشد نهاد. سياست خارجي تركيه نيز در چرخشي آشكار از تمايل به غرب و بدبيني و دشمني با كشورهاي شرقي به سمت دوستي با كشورهاي مسلمان شرق از جمله ايران و روي گرداني از غرب حركت كرد. تشكيل بازار مشترك اسلامي و گروه هشت كشور اسلامي در حال توسعه (دي- هشت) كه متشكل از كشورهاي تركيه، ايران، پاكستان، مصر، اندونزي، مالزي، نيجريه و بنگلادش بود، از جمله گام هاي ماندگار برداشته شده توسط نجم الدين اربكان رهبر اسلام گراي تركيه است كه در جهت عزت بخشي هر چه بيشتر به ملت هاي مسلمان در منطقه و جهان صورت پذيرفت. اربكان در نيمه دوران نخست وزيري خود به اميد به قدرت رسيدن تانسو چيللر، رهبر حزب ائتلافي راه راست از سمت خود استعفا كرد اما نه تنها چيللر جاي او را نگرفت بلكه حزب رفاه و راه راست با روي كار آمدن مسعود ييلماز رهبر حزب مام ميهن كاملا از صحنه سياست و فدرت در تركيه بيرون رانده شدند. انحلال حزب رفاه و به دنبال آن محروميت پنج ساله اربكان از فعاليت هاي سياسي از جمله پيامدهاي خارج شدن اربكان از سمت نخست وزيري بود، و اما پنج سال پس از كنار گذاشته شدن نجم الدين اربكان از عرصه سياست در تركيه حزب عدالت و توسعه كه انشعابي از همان حزب رفاه اربكان است، قدرت را به طور يكپارچه در دست گرفت و بدون هيچگونه ائتلاف با احزاب و يا گروه هاي سياسي ديگر صحنه گردان سياست داخلي و خارجي تركيه شد. اگر چه حزب عدالت و توسعه رويكردي سازشكارانه تر نسبت به غرب دارد اما در عين حال دوستي با كشورهاي مسلمان يكي از خط مشي هاي اساسي اين حزب محسوب مي شود. سوء استفاده از اموال و امكانات دولتي آخرين تير تركشي است كه از سوي بازماندگان آتاتورك به سوي اين رهبر اسلام گراي ترك نشانه رفت. حصر خانگي كه به علت اين اتهام بر وي تحميل شد سرانجام با تلاش عبدالله گل رئيس جمهور تركيه شكسته شد و با اجراي قرار منع تعقيب و پايان ممنوعيت وي براي ادامه فعاليت هاي سياسي، اربكان بار ديگر رهبري حزب سعادت را برعهده گرفت. ليكن اين دوران مصادف بود با كهولت سن و ناتواني وي و هم اكنون مرگ نجم الدين اربكان پاياني است بر تمام فعاليت هاي شكست ناپذير اين رهبر اسلام گراي تركيه كه سراسر عمرش را براي احياي اسلام در اين سرزمين مبارزه كرد. درگذشت نجم الدين اربكان در رسانه هاي بين المللي نيز بازتاب گسترده اي داشت. خبرگزاري آسوشيتدپرس در اين خصوص گفت: نجم الدين اربكان امروز در سن 85 سالگي درگذشت. وي در زمان مرگ در بيمارستان گوون آنكارا بستري بود. پيشتر خبرگزاري آناتولي تركيه به نقل از ياسين هاتيپ اوغلو يكي از نزديكان اربكان مرگ وي را تاييد كرده است. تارنماي فارسي بي بي سي نيز در خبري ضمن بيان شرح حال اربكان و سابقه فعاليت هاي سياسي و ديني وي نوشت: دولتمردان و سياستگذاران كنوني حاكم بر تركيه دست پروردگان مكتب اويند. اين رسانه در عين حال فعاليت هاي سياسي اربكان را فصلي تازه در تاريخ معاصر اين كشور دانست و تلاش هاي اسلامگرايانه او را به عنوان الگو و الهام بخش جريان هاي اسلامگراي خارج از مرزهاي اين كشور تشبيه كرد. بي بي سي در تشريح شخصيت و انديشه اربكان اين طور نوشت: نجم الدين اربكان، بيش از آنكه نظريه پرداز و ايدئولوگ باشد، معمار و مهندس انديشه بود، او برخلاف رهبران ديگر جريان هاي اسلامگرا به ريشه هاي عقايد و احكام اسلام نپرداخت و به دنبال برداشت ها و تفسيرهاي نو از اسلام نرفت بلكه كوشيد با تكيه بر همان اسلام سنتي غالب بر تركيه، جنبشي براي رسيدن به آرمانشهري بيافريند كه از دوران اقتدار و خودكفائي دولت هاي مسلماني همچون امپراتوري عثماني الگو گرفته بود، آرمانشهري كه مسلمانان در عين حفظ سنت ها، از دستاوردهاي علمي و صنعتي روز هم بهره مند باشد، آرمانشهري با معماري سنتي اما مصالح ساختماني مدرن. بي بي سي هم چنين رابطه تركيه با ايران در دوران نخست وزيري كوتاه مدت نجم الدين اربكان را رابطه اي دانست كه پس از تجربه دوراني سرد، پس از انقلاب اسلامي ايران، رو به شكوفايي نهاد و قرارداد چند ميليارد دلاري صدور گاز ايران به تركيه را بارزترين نمونه آن توصيف كرد. صداي فرانسه نيز در ليد گزارشي كه به درگذشت اربكان اختصاص داشت از او به عنوان راهنماي نخست وزير كنوني تركيه، رجب طيب اردوغان نام برد. به گفته اين رسانه اردوغان در پيامي تلويزيوني ضمن ابراز تأسف و تسليت خود به خانواده اربكان، اظهار داشت كه نخست وزير پيشين تركيه آموزگار و رهبري خوب براي نسل هاي جوان تركيه بود. صداي فرانسه در ادامه اين گزارش افزود: نجم الدين اربكان آموزگار و راهنماي اردوغان بود. اما، نخست وزير كنوني تركيه خود را مدافع دموكراسي محافظه كار يا دموكراسي پيشرفته مي داند. به گفته رسانه ها قرار است روز سه شنبه پس از خواندن نماز بر پيكر بي جان نجم الدين اربكان، رهبر اسلام گراي تركيه در مسجد فاتح استانبول، مراسم خاكسپاري اش در قبرستان مركز افندي واقع در اين شهر انجام گيرد. پژوهش م.الف**9123
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 592]