واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: ماه خوب خدارهاورد نور (2)
درطلیعه ماه مبازک رمضان با مجموعه رهاورد نور در خدمت شما کاربران تبیانی هستیم .در قسمت دوم به مهمانی جزء دوم قرآن می رویم.در این بخش جانمان رابه زیور آیه 185 سوره بقره که آغاز آیات در شان نزول ماه مبارک رمضان است ،می آراییم. شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللّهُ بِكُمُ الْیُسْرَ وَلاَ یُرِیدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ اللّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ترجمه:ماه رمضان [همان ماه] است كه در آن، قرآن فرو فرستاده شده است، [كتابى] كه مردم را راهبر، و [متضمّن] دلایل آشكار هدایت، و [میزان] تشخیص حق از باطل است. پس هر كس از شما این ماه را درك كند باید آن را روزه بدارد، و كسى كه بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن،] تعدادى از روزهاى دیگر [را روزه بدارد]. خدا براى شما آسانى مىخواهد و براى شما دشوارى نمىخواهد تا شماره [مقرر] را تكمیل كنید و خدا را به پاس آنكه رهنمونیتان كرده است به بزرگى بستایید، و باشد كه شكرگزارى كنیدنگرشى بر واژهها :«صوم» در فرهنگ عرب بهمعناى امساك و خوددارى است؛ به همین جهت واژه «صمت» را كه بهمفهوم سكوت و خوددارى از گفتار است، به «روزه سكوت» معنا كردهاند. امّا در اصطلاح دین، روزه عبارت است از پرهیز از ده چیز در زمان معیّن كه به آنها مفطرات روزه مىگویند. «سفر» در اصل بهمعناى آشكارشدن است؛ و از آنجا كه در مسافرت، گوشههایى از آداب و اخلاق مردم براى انسان روشن مىشود، به آن سفر مىگویند. «عدّه»: شمردهشده. «یطیقونه» از مادّه «طوق» بهمعناى نهایت توانایى است؛ امّا در آیه شریفه، با توجّه به ضمیر آخر آن كه به روزه برمىگردد، به این مفهوم است كه انسان براى بجاآوردن فریضه روزه، نهایت توانایى خویش را بكار برد و سخت به زحمت افتد.«شهر» بهمعناى «ماه» و جمع آن «شهور» و «اشهر» است. مفهوم این واژه در اصل «آشكارشدن است» و بدان جهت كه هر یك از ماههاى قمرى با ظهور هلال پدیدار مىشود، به آن شهر یا ماه مىگویند. «رمضان» در اصل از واژه «رمضى» بهمعناى شدّت تابش خورشید بر ریگها گرفته شده است؛ امّا در اینكه چرا به این ماه «رمضان» مىگویند، دیدگاهها متفاوت است: 1. عادت امّت عرب این بود كه اسامى زمانها و مكانها را با توجّه به ویژگیهاى آن برمىگزید؛ و چون ایّام «روزه» مصادف با تابستان و شدّت تابش خورشید بر ریگها بود، به «رمضان» نامگذارى شد. 2. برخى برآنند كه «رمضان»، یكى از نامهاى الهى است و از آنجا كه ماه روزه، بسیار پرشرافت و پرفضیلت است، به این نام خوانده شده است. 3. و بعضى دیگر معتقدند كه ماه روزه را بدان جهت ماه رمضان گفتهاند كه روزهدارى این ماه، گناهان را مىسوزاند؛ و «رمضى» بهمعناى سوزاندن است. امام صادق (ع) فرمود: «لذّة ما فىالنّداء ازال تعبالعبادة والعناء.» لذّت روحى و معنوى خطاب و نداى خدا به انسان چنان است كه آثار رنج و خستگى عبادت و سختى عمل به كارهاى شایسته را از وجود انسان آگاه و باایمان مىزداید «قرآن» در اصل بهمعناى جمع، و واژههاى «قرائت » و «قارى» مترادف است؛ چرا كه جمع حروف و كلمات را قرآن گویند. «فرقان»: میزان سنجش حقّ و باطل و جداسازنده آن. «یسر»: آسانى و سهولت. «عسر»: سختى و مشقّت. «لتكملوا»: براى این است كه كامل كنید. تفسیر ماه سازندگى و برازندگى قرآن، پس از ترسیم چند دستور سازنده اخلاقى و حقوقى كه در آیات گذشته ذكر آنها رفت، در این آیات به تشریح یكى از سازندهترین برنامههاى عبادى - یعنى روزه - مىپردازد. «یا ایّهاالّذین آمنوا» هان اى كسانى كه ایمان آوردهاید! منظور از این جمله این است كه هان اى كسانى كه به اصول و فروع و مقرّرات دین ایمان آورده، آنها را پذیرفته و بر آنها گواهى دادهاید! از ششمین امام نور (ع) نقل كردهاند كه فرمود: «لذّة ما فىالنّداء ازال تعبالعبادة والعناء.» لذّت روحى و معنوى خطاب و نداى خدا به انسان چنان است كه آثار رنج و خستگى عبادت و سختى عمل به كارهاى شایسته را از وجود انسان آگاه و باایمان مىزداید.
یكى از مفسّران درمورد اینگونه نداهاى قرآن مىگوید: هر كجا كه آفریدگار انسان، مؤمنان را بدینصورت مخاطب ساخت، ازپى آن برنامه سازندهاى را مقرّر كرد و یا بر آن بود كه بندگانش را از گناه و نافرمانى هشدار دهد. «كتب علیكمالصّیام» روزه بر شما مقرّر شده است در اینجا این پرسش مطرح مىشود كه چرا بااینكه روزه بر همگان واجب است، خداوند تنها مردم باایمان را مخاطب مىسازد؟ در پاسخ به این پرسش مفسّران گفتهاند: به دو جهت: نخست اینكه تنها آنان هستند كه فرمان خدا را بهجان مىخرند و روزه مىگیرند؛ دیگر اینكه عبادت و كارهاى شایسته فقط از انسان باایمان پذیرفته مىشود، نه از شركگرایان. «كما كتب علىالّذین من قبلكم» همچنانكه بر امم قبل از شما واجب شده بود در تفسیر این جمله از آیه شریفه، نظرهایى چند ارائه شده است:1. عدّهاى گفتهاند: همانگونه كه روزه بر امّتهاى پیشین مقرّر شده بود، بر ما نیز واجب شده است. برمبناى این نظر، این جمله از آیه شریفه، مقرّرشدن اصل روزه را بیان مىكند، نه خصوصیات و شمار روزهاى روزه ما و آنان را.2. گروهى دیگر گفتهاند: منظور این است كه همانطور كه روزه بر ما فرض شد، بر پیروان عیسى (ع) نیز نوشته شده بود؛ امّا هنگامى كه ماه رمضان با گرماى تابستان و سرماى زمستان مصادف شد، آنان وقت روزه را تغییر دادند و فصل ملایم بهار را براى آن درنظر گرفتند و بر شمار روزهاى آن و ویژگیهاى دیگرش افزودندپیامبر اکرم( ص) روزه به این دلیل واجب شد كه میان ثروتمند و نیازمند برابرى برقرار شود؛ و این بخاطر آن است كه ثروتمند و بىنیاز طعم گرسنگى را بچشد و حقوق محرومان را رعایت كند؛ چرا كه ثروتمندان هر آنچه را بخواهند، برایشان فراهم است3. منظور از تركیب «من قبلكم»، نصارا یا همه اهل كتاب است. «لعلّكم تتّقون» شاید كه پروا پیشه سازید جمعى در تفسیر این جمله از آیه شریفه، گفتهاند كه: به كمك برنامه انسان ساز روزه، از گناهان دورى جویید؛ و دستهاى دیگر گفتهاند: منظور این است كه با روزهگرفتن، در صف پرواپیشگان قرار گیرید؛ چرا كه روزه، مؤثّرترین برنامهاى است كه انسان را از گناه و زشتى بازمىدارد، همانگونه كه از پیامبر (ص) نقل كردهاند كه: امّت من با روزه گرفتن، بر هوا و هوس خویش چیره مىشوند و به سراغ كارهاى ناروا نمىروند. و از ششمین امام نور (ع) روایت كردهاند كه درمورد فلسفه روزه فرمود: «انّما فرضالصّیام لیستوى بهالغنى و الفقیر و ذلك لِاَنَالغنى لمیكن لیجد مسّالجوع فیرحمالفقیر ...»(334) روزه به این دلیل واجب شد كه میان ثروتمند و نیازمند برابرى برقرار شود؛ و این بخاطر آن است كه ثروتمند و بىنیاز طعم گرسنگى را بچشد و حقوق محرومان را رعایت كند؛ چرا كه ثروتمندان هر آنچه را بخواهند، برایشان فراهم است. آرى؛ خداوند مىخواهد بین بندگانش مساوات برقرار شود و طعم گرسنگى را به ثروتمندان بچشاند تا آنان به محرومان و گرسنگان بیندیشند.امید آنکه در صف متقین در آییم.گروه دین و اندیشه تبیان_رضا سلطانی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 442]