واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: تربت حسینی کلید عرش الهی
چرا در متون دینى ما بر اهمیت و فضیلت سجده بر تربت امام حسین علیهالسلام تأكید زیادى شده است؟نماز، یكى از مهمترین اعمال عبادى و پایهاى محكم براى خیمه شریعت اسلام به شمار مىآید. این عمل، بر اركانى استوار مىباشد كه یكى از آنها «سجده» است. سجده در هر نماز واجب و مستحب، باید گزارده شود؛ اما این كه سجده كردن بر چه چیزهایى درست است، باید گفت كه همه مذاهب اسلامى سجده كردن بر زمین و خاك را صحیح مىدانند؛ بلكه طبق روایات رسیده از پیامبر صلىاللهعلیهوآله سجده بر خاك فضیلت بیشترى دارد.در روایات اسلامى برگذاشتن پیشانى - به هنگامى نماز - بر خاك امر شده است و این امر، اگر واجب بودن این عمل را ثبات نكند، بىشك بر فضیلت و مطلوب بودن آن دلالت دارد. از شخصى به نام «ابوصالح» چنین نقل شده است: «روزى نزد «ام سلمه» رفتم؛ پس، یكى از برادرزادههایش وارد شد و شروع به خواندن نماز كرد؛ چون خواست به سجده رود، خاك را فوت كرد. ام سلمه گفت: اى فرزند برادر! خاك را فوت نكن؛ من شنیدم رسول خدا صلىاللهعلیهوآله به غلامش «یسار» كه او نیز هنگام سجده كردن چنین كرد، فرمود: براى خدا، پیشانىات را بر خاك گذار».1 این تربت مقدس و ممتازحال كه سجده كردن بر خاك برترى دارد، مىپردازیم به مسئله سجده بر تربت امام حسین علیهالسلام. سرزمین كربلا همچون سرزمین مكه و مدینه، از تقدس و عظمت بالایى برخوردار است. در این باره، در كتابهاى اهل سنت، روایات فراوانى نقل شده است؛ مثلاً این حدیث كه مىگوید: روزى امیرمؤمنان علیهالسلام از سرزمین كربلا عبور كرد و مقدارى از خاك آن را برداشت؛ بویید و گریست و فرمود: «هفتاد هزار نفر از این مكان محشور مىشوند و بدون حسابرسى وارد بهشت مىگردند»2 یا این روایات كه از ام سلمه نقل شده است؛ «یك شب پیامبر صلىاللهعلیهوآله در حالى كه مضطرب بود، به بستر رفت و خوابید. آن گاه با اضطراب و نگرانى بیدار شد و دردستش خاك خون آلود بود كه آن را مىبوسید.گفتم: این خاك چیست، اى رسول خدا صلىاللهعلیهوآله؟ فرمود: جبرئیل به من خبر داد كه این ـ و به حسین علیهالسلام اشاره كرد ـ در سرزمین عراق كشته مىشود. من به او گفتم: خاك آن زمین را كه قتلگاه اوست، به من نشان بده و این همان خاك است».3 هفتاد هزار نفر از این مكان محشور مىشوند و بدون حسابرسى وارد بهشت مىگردندآرى، این سخنان در تقدیس خاك سرزمینى است كه نواده معصوم پیامبر صلىاللهعلیهوآله و گُل خوشبوى او، یعنى امام حسین علیهالسلام، در آن به شهادت رسیده است.حال اگر كسى این خاك مطهر را مُهر نماز خود قرار دهد و بر آن سجده كند، آیا جاى آن هست كه او را سرزنش كنیم و بر او عیب بگیریم و سجده و نمازش را نادرست بدانیم؟ این همه اصرار براى چیست؟ راستى چرا در متون دینى ما این همه بر اهمیت و ارزش تربت امام حسین علیهالسلام و فضیلت سجده كردن بر آن تأكید شده است؟ تفاوت این خاك با خاكهاى دیگر در چیست و چه رازى در این خاك نهفته ا ست كه سجده كردن بر آن
حجابهاى هفتگانه میان بنده و پروردگارش را مىدرد 4 و شفاى دردهاى جسم و جان انسان است و آن را «دواى بزرگتر»5 گفتهاند؟ براى روشن شدن مطلب و پىبردن به سرّ این سفارش مهم دینى، توجه به دو نكته زیر ضرورى است:1. هر انسان نمازگزارى مىتواند براى مطمئن بودن از طهارت سجدهگاه خود، مقدارى خاك را كه از پاكى آن مطمئن است، با خود بردارد و هنگام نماز از آن استفاده نماید. این كار، در میان مسلمانان آغاز اسلام نیز انجام مىشده و منعى نداشته است. مىگویند «مسروق بن اجدع»، از راویان بزرگ اهل سنت، پارهاى خشت به همراه بر مىداشت و در سفرهایش، به هنگام نماز بر آن سجده مىكرد.2. در نگاه ابتدایى، همه مكانها و زمانها مانند هم هستند و میان آنها تفاوتى نیست؛ اما همین مكانها و زمانها، وقتى با مقدسات یا با امور، اشخاص و وقایع مهم تاریخى نسبتى مىیابند، داراى ویژگىها و مزایایى مىشوند و از دیگر مكانها و اوقات متمایز مىگردند. كعبه یك چهار دیوارى، مانند دیگر ساختمانهاى دستساز بشرى است؛ با این تفاوت كه با خداوند رابطه و نسبتى یافته و «خانه خدا» نام گرفته است و همین كافى است كه ما آن را داراى شأن و مرتبهاى خاص، با احكام و آیینهاى ویژه بدانیم كه همه مسلمانان باید آنها را رعایت كنند و به جاى آورند. دیگر مكانهاى مقدس و تاریخى و روزهاى مربوط به وقایع و رویدادها نیز چنین هستند و هر یك از جهتى اهمیت و اعتبار مىیابند و در ذهنها و زبانها ماندگار مىشوند.رسول خدا صلىاللهعلیهوآله و سلم فرمود: جبرئیل به من خبر داد كه این، و به حسین علیهالسلام اشاره كرد ـ در سرزمین عراق كشته مىشود. من به او گفتم: خاك آن زمین را كه قتلگاه اوست، به من نشان بده و این همان خاك است»پس از این دو نكته، اكنون مىپرسیم: چه چیز پیامبر صلىاللهعلیهوآله را بر آن داشت كه بر فرزندزادهاش بگرید و سوگوارى كند و تربت كربلا را ببوید و ببوسد؟ چه چیز باعث شد كه على علیهالسلام هنگام عبور از كربلا، مشتى از خاك آنجا را ببوید و آن گاه آن قدر بگرید كه زمین از اشكهاى چشم آن حضرت خیس شود؟ این جا است كه هر انسان آزادهاى با اندكى تأمل به سرّ تربت مقدس كربلا و انتساب آن به خداى تعالى پى مىبرد و این كه آن خاك از حرمتى بزرگ برخوردار است.بىشك، سجده بر تربتى كه چنین عظمت و تقدسى دارد و از ذره ذره آن نداى تقرب به خداوند به گوش مىرسد و راز بزرگى و جلال و جبروت الهى در آن نهفته است و رموز عبودیت و خضوع، به آشكارترین صورت در آن تجلى یافته، سزاوارتر است و مىسزد كه هر انسان مسلمانى در هنگام سجده، پیشانى بر خاكى بگذارد كه آمیخته با «خون خدا»ست و مشام عاشقان فضیلت و آزادگى را مىنوازد و بوى دلانگیز توحید و شهادت در راه آن را در فضاى اعصار و قرون پراكنده مىسازد و براى همیشه الهامبخش حریت و رادمردى و فداكارى در راه خداست.
فرجام سخن این كه سجده كردن بر تربت امام حسین علیهالسلام اگرچه مورد توصیه و سفارش فراوان است، اما در نزد شیعه از واجبات به شمار نمىآید و میان آن و دیگر خاكها در جواز سجده فرقى نیست و برخلاف آن چه بعضى از جاهلان و بىخبرانِ از آرا و اندیشههاى شیعه گمان كردهاند، چه بسا شیعیان در سفر و حضر از مُهر نمازهایى غیر از تربت امام حسین علیهالسلام و از دیگر چیزهایى كه سجده بر آنها درست است، استفاده مىكنند؛ ولى با این همه معتقدند كه سجده بر آن تربت پاك و شریف، فضیلت بیشترى دارد و براى خشوع و خضوع بیشتر در برابر پروردگار یكتا، مناسبتر است. محمدمهدى رضایىتنظیم برای تبیان: حسین عسگریپ1. كنزالعمال، ج 7، ص 465؛ مسنَد احمد، ج 6، ص 301.2. مجمع الزوائد، ج 9، ص 191.3. مستدرك الحاكم، ج 4، ص 398؛ سیر اعلام النبلاء، ج 3، ص 15.4. امام صادق علیهالسلام فرمود: «سجده بر تربت حسین علیهالسلام، حجابهاى هفتگانه را مىدَرد»؛ بحارالانوار، ج 82، ص 153و334.5. همچنین آن حضرت فرمود: «خاك قبر حسین علیهالسلام شفاى هر دردى است و آن بزرگترین شفاست»؛ من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 599.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 283]