واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: آهنگ غير مجاز قرائت قرآندر اكثر كتب روايي شيعي، بخشي وجود دارد، بنام «باب القران» يا «كتاب القرآن» كه در آن رواياتي درباره فضل قرآن، فضيلت قاري قرآن، ثواب قرائت سوره ها و نكات ديگر مطرح شده است. يكي از اين نكات، مسئله تحريم غنا و استحباب تحسين صوت در قرائت قرآن است كه اگر دقت كنيم، متوجه خواهيم شد كه آموختن هنر قرائت باتوجه به برخي از روايات (روايت شماره 4) وجوب كفائي دارد (يعني لازم نيست همه مسلمانان هنر قرائت را فرا بگيرند) يا لااقل مستحبّ مؤكّد مي باشد. (يعني مستحبّي است كه انجام دادنش بهتر است و عمل به آن، تأكيد شده است).در قرائت قرآن نبايد از الحان غيرعربي (عجمي) استفاده كرد و همچنين از روشهاي غير عربي؛ مانند نوحه گري و روشهاي آوازي رهبانها.
محدثين بزرگوار ما، در توجيه بعضي روايات فرموده اند: قرآن را با صوت زيبا تا آن حدّي كه غنا نباشد، بايد قرائت كرد، البته بدون آنكه حدود حسن صوت و غنا را مطرح كنند. براي اينكه با حدود هنر قرائت و شرايط تلاوت قرآن آشنا شويم، روايت مورد وثوق زير را مورد بررسي دقيق قرار مي دهيم: عن اَبي عبدالله ـ عليه السلام ـ قال رسول الله ـ صلي الله عليه و اله و سلم ـ : اقْرَؤُا القُرآنَ بِاَلحانِ الْعَرَبِ وَ اَصْواتِها وَايّاكُمْ وَ لُحُونُ اَهلِ الفِسْقِ و الكبائرِ سَيَجيءُ بَعدي اقوامٌ يُرجِّعونَ الْقرآنَ تَرْجيعَ الْغِناءِ وَ النّوْحَ و الرَّهْبانَّيةَ، لايَجْوزُ تراقيهمْ، قُلوُبُهمْ مَقْلوبة وَ قُلوبُ مَنْ يُعجِبُهُ شَأْنُهُمْقرآن را با الحان و اصوات عربي بخوانيد و از الحان اهل فسق و معاصي بپرهيزيد، همانا بزودي پس از من كساني خواهند آمد كه قرآن را با ترجيع غنا مي خوانند و نوحه گري مي نمايند و به روشهاي آوازي ديگر اديان، تلاوت مي نمايند، اين قرائت از حلقومشان پائين تر ني رود ( به دلهايشان اثر نمي كند) دلهاي ايشان برگشته است، همچنين دلهاي كسانيكه از قرائت آنها به اعجاب آيند.در جمله اول روايت شريفه با قيد ( اقرؤا القرآن بالحان العرب…) قرائت قرآني با الحان غير عربي را خارج و نهي نموده است. در جمله دوم (و اياكم و لحون…) قرائت قرآن با الحان عربي را كه از افراد بي ايمان و اهل معصيت اخذ شده است، نهي فرموده است. در جمله سوم (فأنّه سيجي…) اشاره به جمله اول دارد؛ يعني، از قرائت قرآن با روشهاي اديان ديگر يا آهنگهاي غيرقرآني برحذر داشته است. در جمله چهارم تا آخر روايت شريفه (لايَجوز تراقيهم…) صفات قارياني را كه برخلاف دستور جمله اول قرائت مي كنند و علت اتخاذ چنين قرائتهايي را كه موجب تيره و تار شدن قلب الهي انسان است، ذكر فرموده است. و اين تاريكي به سبب معاصي حاصل مي شود و تقليد از قرائت قارياني را كه چنين صفتي دارند، در ابتداي روايت شريفه نهي شده است.بنابراين با اين شرايط بسيار دقيق، حدود هنر قرائت اين چنين مشخص مي شود:قرآن بايد به لحن عربي خوانده شود.در قرائت قرآن نبايد از الحان غيرعربي (عجمي) استفاده كرد و همچنين از روشهاي غير عربي؛ مانند نوحه گري و روشهاي آوازي رهبانها.از الحان قاريان اهل معصيت بايد احتراز نمود.قرآن را با ترجيع غنا نبايد خواندبايد از قرآن علاوه بر قرائت ظاهري، استفاده باطني نمود.در اينجا به چند موضوع بايد اشاره كرد:1- برخي از قاريان با استناد به اينكه آهنگهاي عربي تلفيقي از آهنگهاي غيرعربي (مثلاً ايراني) است، استفاده از آهنگهاي غيرعربي را در قرائت جايز مي دانند. مثلاً يكي از گوشه هاي دستگاه ايراني را عيناً در قرائت قرآن به كار مي برند، كه بايد گفت: طبق اين روايت شريفه، عمل خلافي است و صاحب قرآن اجازه به آن نداده است.2- موسيقي قرآن، كاملاً جداي از موسيقي آوازي عربي است و احتمال اينكه كسي صددرصد از تكنيك هاي آوازي در قرآن استفاده بكند، بسيار بعيد است. ثانياً اگر منظور استفاده هاي جزئي (مثلاً در قالب يك نوع تحرير خاص يا يك آهنگ) باشد، بازهم مخالف روايت شريفه است. از اينها گذشته، آهنگهاي قرآني چنان جذابيّت و نورانيّت و گستردگي دارند كه اصلاً نيازي به مراجعه غير آن وجود ندارد و قاريان قرآن بايد با تمرين و تفكر و نورانيّت و استفاده از اين نغمات قرآني به درجه ابداع برسند، كه ان شاء الله در فصل سوم كتاب، مفصلاً بحث خواهد شد.3- مسأله ترجيع صوتي و حلال و حرام آن، از موضوعات ديگري است كه بايد توضيح داده شود. ترجيع يعني بازگرداندن صدا به حلق يا چرخش صدا در حلق و به اصطلاح تحرير زدن. در روايت شماره 6 امر به ترجيع در قرائت قرآن فرموده اند و در روايت شماره 7 نهي از ترجيع غنا نموده اند. بنابراين ترجيع دوگونه است: حلال و حرام. بديهي است كه ترجيعي كه در قرائت قرآن جايز است و امر به آن شده است، ترجيعي است كه در لحن عربي وجود دارد. و ترجيعي كه درالحان عجمي موجود است؛ مانند چهچه زدن كه در آوازهاي فارسي معمول است، در قرائت قرآن جايز نيست وبالطّبع بكاربردن آن در قرآن حرام است.براي حسن ختام اين مبحث، نظريه حضرت ملامحسن فيض ـ قدس سره ـ در باب غنا را بيان مي كنيم. البته لازم است قبل از بيان نظريه ايشان گفته شود بحث غنا در بين علماء تشيّع پيرامون صوت طبيعي انسان است، نه صوت مصنوعي و آلات و ادوات موسيقي.ايشان در كتاب شريف «الوافي» در باب «كسب المغنيّه و شرائها» بياناتي دارند كه حاصل آن چنين است:غنا دو وجه دارد: غناي حلال و غناي حرام. غناي حرام آن است كه مناسب مجالس لهو ولعب باشد و اشاره لغو و بيهوده، در آن بكار رود و غناي حلال آن است كه شرائط غناي حرام را نداشته نباشد بلكه به وسيله آن، انسان به كمال برسد و از ظلمات عالم طبع، به نور عالم ملكوت راه يابد و به خيرات ترغيب شود و به زهد وادار شود و از معاصي جدا گردد.در خاتمه به اين نتيجه مي رسيم كه با توجه به روايات شريفه، قرائت قرآن با صوت و لحن زيبا وترجيع حلال (هنر قرائت)، ممدوح و مورد رضايت حضرت حق، رسول اكرم و ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ مي باشد، به شرطي كه با شرائط لازمه اش باشد (بالاخص تدّبر در آيات) و از حدودش خارج نگردد قرائتي كه در آن، شرائط لحاظ نگردد (مخصوصاً تدبّر)، مذموم است و آوازي بي خاصيت، هرچند خوشايند مستمعين قرار گيرد. زيرااين چنين قرائتي حاصلي بجز حظّ و بهره شنوايي در بر ندارد.وَ لايَزيدُ الظالَمينَ الاَّ خَساراً.منبع: پايگاه راديو قرآنتنظيم: گروه دين و انديشه_شکوري
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 568]