واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: زمان مناسب براي رويت ماهدر مقاله پيش به تقويم رصدي ماه اشاره شد و بيان شد چه زماني براي مشاهده ي عوارض سطح آن مناسب است. حال در ادامه به توضيح مابقي روزهاي ماه مي پردازيم.
تربيع اول ماه سپري مي شود و شب هاي هشتم و نهم فرا مي رسند. درياي بخارها حالا به خوبي پيداست.اين ناحيه تيره، درياي نسبتاً کوچکي به وسعت 256×184 کيلومتر است و دورتادور آن را رشته کوه ها محصور کرده اند. اما حالا درياي بزرگ باران ها نيز پيداست که در غرب آرامش قرار دارد. درياي باران ها، بزرگ ترين درياي ماه است که البته براي ديدن کل آن، بايد تا شب دهم صبر کنيد. يک شب پس از تربيع اول، بهترين زمان براي رصد دهانه افلاطون است که حداکثر 107 کيلومتر پهنا دارد و عمق آن 2700 متر است. کف دهانه افلاطون صاف ترين منطقه بر سطح ماه است چون ضريب بازتاب کمي دارد، همواره تاريک به نظر مي رسد و به همين علت در يک نگاه به راحتي پيدا مي شود. حالا به اندازه قطر درياي بحران ها به جنوب برويد تا ارشميدس را به قطر 90 کيلومتر و عمق 2600 متر بياييد. کف گدازه اي اين دهانه نيز بسيار صاف است.کمي باز هم به سمت جنوب ادامه دهيد تا به رشته کوه بلند و کشيده آپِنين برسيد. در شب هاي هفتم تا نهم ماه قمري، هر شب مي توانيد طلوع خورشيد به قله هاي اين رشته کوه را يکي پس از ديگري دنبال کنيد. حالا به سمت مرکز قرص ماه مي رويم. سه دهانه بطلميوس، آلفونسوس و آزراشل که اندازه هاي آنها به ترتيب از بزرگ به کوچک تغيير مي کند حتي با دوربين هاي دوچشمي متوسط نيز ديده مي شوند اما عارضه اي در کنار آنهاست که بايد با تلسکوپ به سراغش برويد. در جنوب غربي آزراشل، در دشت هموار و کم دهانه اي در اين شب ها خط تيره اي را مي بينيد که سايه کشيده «ديواره راست» است. ديواره اي به طول 100 کيلومتر و ارتفاع 250 تا 300 متر در حاشيه درياي ابرها.
شب نهم، شب خاصي در رصد ماه است چون کوپرنيک، يکي از زيباترين دهانه هاي ماه در مرز تاريکي و روشني است. کوپرنيک چندان بزرگ نيست (قطر 96 کيلومتر و عمق 4200 متر) اما بسيار بارز است. جوان بودن حفره سبب برجستگي طرح آن شده است و همچنين رگه هاي بسياري که از آن بيرون زده است. بهتر است رصد رگه هاي آن را براي چند شب بعد بگذاريد که کاملاً از خط سايه – روشن فاصله بگيرد. برخورد سازنده کوپرنيک چنان سهمگين بوده که پوسته سطح ماه تا فواصل زيادي ترک خورده است (مانند ترک خورن شيشه بر اثر برخورد سنگ). بر اثر تَرَک هاي موادي از زير پوسته به سطح ماه رسيده اند که آنها ضريب بازتاب نور بيشتري نسبت به ديگر مناطق سطح ماه دارند. در جنوب کوپرنيک، درياي نامنظمي مي بينيد که در نيمکره جنوبي ماه است و ابرها نام دارد. ابعاد آن 640×560 کيلومتر است.نوبت شب دهم و يازدهم است که ماه در حالت تثليث اول ديده مي شود و کم کم چنان از پشت تلسکوپ درخشان مي شود که گاهي ناچار مي شويد از صافي تيره ماه استفاده کنيد تا عوارض سطح آن را بهتر ببينيد و از درخشش آزاردهنده ماه بکاهيد. در شب هاي تثليث اول ماه، درياي کوچک رطوبت را در غرب درياي ابرها و نزديک به لبه غربي ماه مي بينيد. ابعاد اين دريا 440×400 کيلومتر است. حالا که خورشيد به سرزمين هاي غربي دهانه کوپرنيک تابيده است، شما ناظر دهانه اي بارز اما کوچک در غرب کوپرنيک به نام کپلر خواهيد بود. قطر آن 32 کيلومتر و عمق آن 2500 متر است. اين دهانه تقريباً به اندازه و بزرگي قرص مريخ در زماني است که اين سياره به مقابله مي رسد، يعني در نزديک ترين فاصله از زمين است. درست در شمال کپلر، اريستار خوس قرار دارد. حالا دهانه هاي کوپرنيک، کپلر و اريستارخوس را به هم وصل کنيد تا مثلثي نسبتاً پرنور بر سطح ماه نمايان شود. اگر شکل اين مثلث را به خاطر بسپاريد، اين سه دهانه را در رصدهاي بعدي به خوبي مي يابيد. اريستارخوس 40 کيلومتر پهنا و فقط 400 متر عمق دارد. اين دهانه با ضريب بازتاب يا آلبدو 18 درصد، درخشان ترين منطقه ماه است. اريستارخوس يکي از جوان ترين دهانه هاي ماه است که فقط 50 ميليون سال سن دارد و همين موضوع موجب درخشندگي سطح آن شده است. سرانجام درخشان ترين شب هاي ماه فرا مي رسد. با غروب خورشيد، ماه بدر از افق مشرق طلوع مي کند. در ادامه اين شب ها طرح عظيم اقيانوس طوفان ها به طور کامل ديده مي شوند که بزرگ ترين طرح تيره سطح ماه است. اقيانوس طوفان ها شکل نامنظمي دارد و از شمال به درياي باران ها و از جنوب به درياي رطوبت مي رسد. در امتداد شمال – جنوب 1920 کيلومتر کشيده و از غرب تا لبه غربي ماه گسترش يافته است.
بسياري از رصدگران آسمان شب، شب هاي مهتابي را فرصت مناسبي براي يک خواب راحت مي دانند، آنها مي دانند که در اين شب ها آسمان چندان روشن است که اجرام اعماق آسمان ناپديد مي شوند و از سوي ديگر، ماه نيز چنان درخشان است که گودال هاي آن پيدا نيستند، اما اين تصور چندان هم درست نيست. براي رصدگران ماه، حتي در اين شب ها هم فرصتي براي خواب راحت نمي ماند! در شب سيزدهم، يکي از تاريک ترين مناطق روي ماه که بستر دهانه گريمالدي است، مشخص مي شود (با ضريب بازتاب 6 درصد). اين دهانه ي بزرگ به قطر 235×225 کيلومتر و عمق 3500 متر، بيضي شکل است و در لبه غربي ماه قرار گرفته است.درست در شب چهاردهم، مشهورترين دهانه ماه خودنمايي مي کند، در حالي که ديگر دهانه هاي ماه به دليل روشنايي بيش از حد قرص ماه جلوه اي ندارند (مگر آنکه از صافي مخصوص رصد ماه استفاده شود). در اين شب، دهانه 90 کيلومتري تيکو به عمق 4600 متر با مجموعه رگه هاي درخشاني که اطرافش را گرفته اند، به خوبي پيداست. تيکو از جذاب ترين دهانه هاي ماه است که از شب هشتم به بعد ديده مي شود اما فقط در شب چهاردهم است که رگه هاي بزرگ آن، که تا دوردست ها کشيده شده اند، به خوبي پيداست. منبع:مجله نجومتهيه و تنظيم براي تبيان:ا.م.گميني
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 631]