واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: پارک پلئیستوسن نیکلاس وید دانشمندان دارند برای نخستینبار درباره ایده قدیمی از نو زنده کردن گونههای منقرضشده طوری صحبت میکنند که گویی این دستمایه داستانهای علمی-تخیلی احتمالی واقعگرایانه است و میگویند شاید فقط با 10 میلیون دلار بتوان یک ماموت زنده را از نو آفرید. در مورد هر گونه منقرضشده دیگری نیز که بتوان از آن مو، استخوان، سُم، پشم یا پر تهیه کرد و ظرف 60 هزار سال گذشته منقرض شده باشد که محدودیت عمر موثر برای DNA است، میتوان همین تکنولوژی را به کار برد. اگرچه بعید است که جانوران خشکشده موزههای تاریخ طبیعی بار دیگر ناگهان زنده شوند، اما این کلکسیونهای قدیمی پر از نمونههایی هستند که ممکن است حاوی DNA باستانی باشند که با نسل جدید ماشینهای توالییاب میتوان آن را رمزشکنی کرد. اگر بتوان ژنوم یک گونه منقرضشده را بازسازی کرد، آنگاه زیستشناسان میتوانند تفاوتهای دقیق DNA آن را با ژنوم نزدیکترین خویشاوند کنونیاش مشخص کنند. اکنون چند وقتی است در این باره صحبت میشود که چگونه با اصلاح DNA در تخم لقاحیافته یک فیل میتوان کاری کرد که پس از هر دور تغییرات مرحله به مرحله شباهت بیشتری به DNA تخم یک ماموت پیدا کند. پس از آن تخم مرحله آخر را میتوان در بدن یک فیل مادر قرار داد تا شاید بار دیگر ماموتها در استپهای سیبری پرسه بزنند. به لحاظ فنی این در مورد نئاندرتال نیز امکانپذیر است که انتظار میرود ژنوم کاملش به زودی تهیه شود، اما دستکاری DNA انسان امروزی برای آنکه تبدیل به DNA گونه دیگری از انسان شود، مباحث اخلاقی متعددی را مطرح خواهد کرد. یک تیم علمی به سرپرستی استفن شوستر (S. Schuster) و وب میلر (W. Miller) از دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا در مقالهای که در شماره 20 نوامبر ژورنال نیچر به چاپ رسید گزارش کردند که از یک مشت موی ماموت، کسر بزرگی از ژنوم ماموت احیا شده است. ماموتها، این خویشاوندان عصر یخبندان فیل، به دست انسانهای مدرنی که نخستین بار حدود 22 هزار سال پیش در سیبری ساکن شدند، شکار میشدند. ماموتها حدود 10 هزار سال پیش و در پایان عصر یخبندان، در سرزمینهای اجدادیشان هم در سیبری و هم در آمریکای شمالی منقرض شدند. دکتر شوستر و دکتر میلر میگویند هیچ مانع فنیای بر سر راه رمزشکنی ژنوم کامل ماموت وجود ندارد و بر این باورند که با 2 میلیون دلار دیگر میتوانند این کار را به پایان برسانند. آنها تاکنون توانستهاند محاسبه کنند که ژنهای ماموت در نزدیک به 400 هزار جایگاه روی ژنومش با فیل آفریقایی تفاوت دارند. در حال حاضر هیچ راهی برای ساخت قطعهای به اندازه ژنوم از DNA ماموت وجود ندارد، چه رسد به تکوین آن تا یک جانور کامل. اما دکتر شوستر میگوید یک راه میانبر آن خواهد بود که ژنوم یک سلول فیل را در آن 400 هزار جایگاه یا بیشتر طوری دستکاری کنیم که آن را شبیه ژنوم ماموت سازد. سپس این سلول را میتوان به یک جنین تبدیل کرد و در بدن یک فیل قرار داد. این همان پروژهای است که برآورد میشود حدود 10 میلیون دلار هزینه داشته باشد. او میگوید: «این چیزی است که میتواند عملی شود، هرچند کاری خستهکننده و پرهزینه خواهد بود.» پیش از این روسها چندین بار تلاش کردهاند تا سلولهای تخمی که از ماموتهاي منجمد به دست آورده بودند را کشت دهند. به نظر میرسید این سلولها به بهترین شکل در یخ حفظ شدهاند اما این آراستگی ظاهری فریبنده است زیرا در تمامی موارد DNA آنها متلاشی شده و هیچ سلول زیستپذیری باقی نمانده است. تا چند سال پیش حتي یک رویکرد ژنومی هم به کلی غیرممکن پنداشته میشد و حتي امروزه نیز تا پیوستن به واقعیت راه درازی در پیش دارد. با این حال چندین مانع فنی به شکل عجیبی برطرف شدند. یک مانع آن بود که DNA باستانی همیشه به قطعات ریزی خُرد شده است که این تجزیه آن را ظاهرا غیرممکن میسازد. اما نسل جدیدی از ماشینهای رمزشکن DNA ساخته شده که کارشان را با قطعههای کوچک شروع میکنند. در آزمایشگاه دکتر شوستر دو تا از این ماشینها هست که به ماشینهای 454 معروفند و قیمت هر کدام از آنها 500 هزار دلار است. مشکل دیگر آن بود که DNA باستانی به دستآمده از استخوان (که منبع معمول آن است) به شدت آلوده به DNA باکتریایی است. دکتر شوستر دریافته است که مو منبع بسیار خالصتری از DNA میزبان است، زیرا کراتین آن درزها را میبندد و مانع ورود بیشتر باکتریها میشود. مشکل سوم آن است که DNA سلولهای زنده را تنها با زحمت بسیار میتوان دستکاری کرد و معمولا هر بار بیشتر از یک جایگاه را نمیتوان تغییر داد. دکتر شوستر میگوید با جورج چرچ (G. Church) که از چهرههای مشهور تکنولوژی ژنوم در دانشکده پزشکی هاروارد است، درباره روش جدیدی که دکتر چرچ برای دستکاری حدود 50 هزار جایگاه ژنومی در هر بار اختراع کرده گفتوگویی داشته است. این روش هنوز در جایی به چاپ نرسیده است و تا پیش از آنکه دانشمندان دیگر فرصت ارزیابی آن را پیدا کنند، به احتمال زیاد مهندسی ژنوم در چنین ابعادی را نامحتمل خواهد دانست. رودولف یانیش (R.Jaenisch)، زیستشناس انستیتو وایتهد در کمبریج، میگوید طرح زنده کردن ماموتها «آزمایش خیالهای خام بدون هیچ شانس واقعگرایانهای برای موفقیت است.» اما دکتر چرچ میگوید در این اواخر پیشرفتهای فنی چشمگیری در رمزشکنی ژنوم صورت گرفته و او انتظار دارد در مهندسی ژنوم نیز پیشرفتهای مشابهی انجام شود. در روش جدید او هر بار حدود 50 هزار توالی DNA اصلاحی به درون سلول تزریق میشود. سپس آن سلول در آزمایشگاه رشد داده میشود و مورد آزمایش قرار میگیرد و روی نسلهای بعدی حاصل از تقسیم آن مراحل بعدی اصلاح DNA انجام میشود تا زمانی که به نظر رسد به قدر کافی به ژنوم گونه باستانی نزدیک شده است. دکتر چرچ میگوید درمورد زنده کردن ماموت، این فرایند با برداشتن یک سلول پوست از یک فیل و بازگرداندن آن به حالت جنینی با روشی که سال گذشته دکتر شینیا یاماناکا (S. Yamanaka) برای برنامهریزی مجدد سلولها ابداع کرده آغاز میشود. وقتی از دکتر چرچ پرسیده میشود آیا پروژه ماموت واقعا اجرا خواهد شد، پاسخ میدهد: «شور و شوق زیادی برای انجام آن وجود دارد»، هرچند ارتقاي باغوحشها در نظر او نسبت به حل بحران انرژی اولویت ندارد. به عقیده دکتر شوستر ممکن است معلوم شود که موزهها معادن طلای DNA باستانیاند زیرا در تمام بقایای جانوری حاوی کراتین، از سُم گرفته تا پر، ممکن است آنقدر DNA باشد که با ماشینهای توالییاب جدید بتوان ژنوم کاملشان را به دست آورد. انتظار میرود ژنوم کامل نئاندرتال، گونهای انسان باستانی که احتمالا به دست نخستین انسانهای مدرنی که حدود 45 هزار سال پیش وارد اروپا شده بودند به انقراض کشانده شد، به زودی تهیه شود. اگر ماموت را بتوان دوباره زنده کرد، به لحاظ فنی انجام این کار در مورد نئاندرتالها هم امکانپذیر است. اما فرایند مهندسی ژنتیکی ژنوم یک انسان به نسخه نئاندرتالی آن احتمالا با اعتراضهای بسیاری روبهرو خواهد شد. ابعاد دیگر چنین پروژهای نیز حساسیتانگیز خواهد شد. ریچارد دوئرفلینگر (R. Doerflinger)، یکی از مقامات رسمی حاضر در همایش اسقفهای کاتولیک ایالات متحده، میگوید: «اصول عقاید کاتولیک با کلونینگ انسان به کلی مخالف است و با هر نوع تولید انسان در آزمایشگاه، از این رو نمیدانم چطور ممکن است چنین چیزی درمورد انسان به لحاظ اخلاقی قابلقبول باشد.» دکتر چرچ میگوید ممکن است راه دیگری وجود داشته باشد که «کمترین تعداد مردم را وحشتزده کند.» راه دیگر آن است که نه ژنوم انسان بلکه ژنوم شمپانزه را اصلاح کنیم که شباهت آن با ژنوم انسان بیش از 98 درصد است. ژنوم شمپانزه را میتوان آنقدر دستکاری کرد که به اندازه کافی به ژنوم نئاندرتال نزدیک شود و سپس جنین را نیز در بدن یک شمپانزه قرار داد. دکتر چرچ میگوید: «نکته مهم آن است که آیا مردم با دورگه شمپانزه-نئاندرتال کنار میآیند یا نه. به هر حال پیش از آنکه کسی کار روی این پروژه را آغاز کند، موضوع به طور گستردهای مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.» New York Times, Nov. 20, 2008 بازسازی ماموت، قطعه به قطعه DNA ماموت با DNA نزدیکترین خویشاوند زندهاش، فیل آفریقایی، تنها در 400 هزار جایگاه تفاوت دارد. با اصلاح DNA تخمک یک فیل در بعضی از این جایگاهها و سپس تکرار این فرایند در طول نسلهای بسیار، به لحاظ نظری میتوان سلول تخمی ساخت که از آن ماموت به وجود آید. DNA حاوی دستور عمل ساخت هزاران پروتئین است که با ترجمه مجموعههای سهتایی بازهای DNA به اسیدهای آمینه خاص ساخته میشوند. در زیر دو رشته از DNA ماموت و فیل آفریقایی به پروتئینهایی ترجمه شدهاند که تنها در یک اسید آمینه با هم تفاوت دارند. منبع: اعتمادملی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[مشاهده در: www.asriran.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 278]