واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: ناهمخواني درام و واقعيت در "ديوار" طالبي
فيلم سينمايي "ديوار" که بر اکران سينماهاست، ميتواند اثري هوشمندانه و گيشهپسند از فيلمسازي متوسط محسوب شود، ولي وقتي فيلمساز محمدعلي طالبي باشد که نگاهي عميق به قهرمانان نوجوان دارد، نميتوان هوشمندي او را به فال نيک گرفت.طالبي در تازهترين ساخته خود هر چند يک شخصيت واقعي را محور کار قرار داده ولي در پرداخت ماجرا به شدت بر مسير دراماتيزه کردن واقعيت پيش رفته که با نگاه انتقادي اجتماعي وي چندان همخواني ندارد."ديوار" داستان مصائب زندگي يک دختر نوجوان است که مجبور ميشود به يک شغل مردانه روي بياورد و درست هنگامي که در آستانه رسيدن به نقطه اوج و قله موفقيت است، خط قرمزهاي اجتماعي او را از پيشرفت بازميدارند. در واقع اين قواعد بازي در جامعه مردانه است که حضور يک دختر نوجوان / جوان را در موقعيتي مردانه برنميتابد و او را از ادامه مسير به شکل متعارف و معمول بازميدارد. طالبي بنا به دغدغهها و سليقه شخصي خود که متأثر از کارنامهاش است، براي ساخت "ديوار" از موقعيت يک شخصيت واقعي وام گرفته است. دختري نوجوان که در شهربازي و اماکن تفريحي به موتورسواري در ديوار مرگ ميپردازد و سوژه مطبوعات و نشريات زرد براي مصاحبه و گفتگو و ... شده است. اين نقطه آغاز به نظر منطقيترين جرقه براي شروع کار در ذهن فيلمسازي چون طالبي است که سبقهاش نشان از نگاه عميق او به زواياي پنهان زندگي نوجوانان جامعهاش دارد. هر چند او در چند فيلم اخير خود به پسران نوجوان توجه نشان داده ولي به نظر ميآيد اين قهرمان نوجوان دختر، قابليت برجسته شدن در فيلمي از اين کارگردان را دارد. طالبي در عين وامداري به نگاه و دغدغههاي خاص خود پس از ساخت چند فيلم ناکام در اکران، در جديدترين فيلمش توجه به مخاطب را باز هم به شيوه خودش مد نظر قرار داده است. طبيعتاً در اين ميان آنچه ميتواند هر دو وجه را براي وي در ساخت فيلم تأمين کند، وام گرفتن از واقعيت و اجتماع و دراماتيزه کردن آن بر بستري است که بتواند مخاطب را درگير کند.براي رسيدن به اين مهم اولين گام چگونگي پرداخت فيلمنامه است تا بتواند با جذابيت بخشيدن به ماجراي اين قهرمان بالقوه جذاب، مخاطب را درگير فراز و نشيب و افت و خيزهاي زندگي او کند. همين وجه است که به نظر ميآيد با دراماتيزه شدن يکسويه و پررنگ شرايطي فراهم کرده تا نقد اجتماعي که قرار بوده در زيرلايه فيلم جاري شده و قواعد بازي در يک جامعه مردسالار را مورد سئوال قرار دهد، به گونهاي بياثر و خنثي شود. ستاره (گلشيفته فراهاني) دختري نوجوان است که با مادر و برادرش زندگي ميکند و مرگ پدر که موتور سوار ديوار مرگ بوده، شکافي در شرايط نه چندان مناسب آنها ايجاد ميکند. ارائه اين تصوير اوليه و ناکاميهاي ستاره در اين مقطع براي آنکه بتواند باري از دوش خانواده بردارد، هر چند به واقعيتهاي اجتماع ارجاع ميدهد ولي پرداخت و لحني دارد که آن را بيشتر به سوي ملودرامهاي آشنا ميبرد.به اين ترتيب وقتي قرار است مثلاً اقدام ستاره براي انجام هر کاري او را به سمت و سوي کارهاي مردانه چون باربري و ... بکشاند، موقعيتي منحصر به فرد در اختيار فيلمساز بوده تا با اين تمهيد، تم و حرف اصلي فيلم را به تصوير بکشد بدون آنکه درباره آن حرف بزند يا تأکيدي در کار باشد. "ديوار" داستان مصائب زندگي يک دختر نوجوان است که مجبور ميشود به يک شغل مردانه روي بياورد و درست هنگامي که در آستانه رسيدن به نقطه اوج و قله موفقيت است، خط قرمزهاي اجتماعي او را از پيشرفت بازميدارند.اما در همين مقاطع است که لحن و پرداخت کلي فيلم به شدت به سوي احساساتزدگي و اغراق ميرود و همه مولفههاي ممکن دست به دست هم ميدهند تا مرتب به مخاطب يادآور شوند که اين تنها يک فيلم است که ميخواهد او را ه هر ترتيب درگير داستان خود کرده و تا پايان همراه بکشاند.اين وجه را ميتوان از نوع بازي بازيگران فيلم، کنش و واکنشهاي آنها و شرايطي که براي برجسته شدن اين رفتارها چيده شده، نيز برداشت کرد. انتخاب بازيگران فيلم مولفهاي ديگر است که پس از پرداخت و چيدمان فيلمنامه شرايطي فراهم کرده تا جذابيتهاي دراماتيزه شدن فيلم بيش از نقد تند اجتماعي کار ديده شده و مورد توجه قرار بگيرند.گلشيفته فراهاني، محمد کاسبي، آزيتا حاجيان و ... از بازيگراني هستند که سابقه ذهني مخاطب از آنها و کارنامه بازيگريشان خود به خود يکسري پيش فرضها را در نوع بازي و انتظار مخاطب از بازيگر و کاراکترهايشان ايجاد ميکند. همانطور که قابل انتظار است فراهاني در نقش يک دختر نوجوان که به مهارتي مردانه چون موتورسواري علاقه دارد، همان پتانسيل موجود در کاراکترش را به فيلم بياورد و شادي و غم کاراکتر ستاره را از فيلتر شخصي خود عبور دهد.اين وجه نه به عنوان نقطه قوت يا ضعف بلکه به عنوان يکي از مولفههايي مطرح است که موجب شده فيلم "ديوار" به اندازه استعدادي که قهرمان و موقعيتش در اختيار داشته، نتواند به عنوان فيلمي واجد لايههاي عميق و دروني اجتماعي مطرح شود. به اين ترتيب اوج و فرود حرکت اين قهرمان بيش از هر چيز به ملودرام و نمايشي چيده شده پهلو ميزند تا وامداري به رئاليسمي که طالبي نشان داده در به تصوير کشيدن آن مهارت فراوان دارد.
در فيلم "ديوار" خط فرعيهايي براي ارتباطهاي ستاره طراحي شده تا او از يک وجهي شدن فراتر رفته و دغدغههاي دخترانه و زنانه او نيز مجالي براي حضور داشته باشند. خط فرعي دوست دختر ستاره که مسيري اجباري را در زندگي پي ميگيرد و همچنين رابطه عاطفي کمرنگ او با يک خبرنگار مطبوعات از جمله اين موارد هستند.رابطه ستاره با دوستش مستعد پرداختن به لايههاي از اين شخصيت است که در عين علاقه به موتورسواري و کارهاي نامتعارف براي دختران، همچنان دغدغههايي از جنس خاص خود دارد. بعلاوه اين خط فرعي به جهت پرداختن به سرنوشت دوست او که به يک ازدواج اجباري تن ميدهد و به تصويري که خانواده و جامعه از يک دختر جوان مي خواهد راضي ميشود، قابليت پيوند با خط اصلي و مهمتر از آن تم اصلي فيلم را دارد. اما همين رابطه در اجرا نتوانسته جذابيت و گرماي قابل انتظار را وارد فيلم و اين خط فرعي کند. رابطهاي که آشنا و موفقترين نمونهاش در فيلم "زير پوست شهر" رخشان بنياعتماد است. رابطه شکل گرفته بين کاراکتر باران کوثري و مهراوه شريفينيا هر چند به عنوان يک خط فرعي در حاشيه خط زندگي طوبي (گلاب آدينه) حرکت ميکند، اما ميتواند به تم اصلي فيلم ارجاع داده و در عين حال وامداري به رئاليسم را که مهمترين وجه فيلم است خدشهدار نکند.خط فرعي رابطه عاطفي ستاره با خبرنگار روزنامه هم تنها در حد طرح و زمينهچيني باقي مانده و در ادامه مشمول بيمهري در پرداخت شده است. البته با توجه به گفتههاي طالبي الکن ماندن اين خط فرعي ميتواند در نتيجه حذفهاي انجام شده باشد ولي نميتوان به اين نکته توجه نکرد که کنش و واکنشهاي مرتبط با اين رابطه برآمده از طراحي سادهانگارانه است.در فيلم "ديوار" خط فرعيهايي براي ارتباطهاي ستاره طراحي شده تا او از يک وجهي شدن فراتر رفته و دغدغههاي دخترانه و زنانه او نيز مجالي براي حضور داشته باشند.فيلم سينمايي "ديوار" به گفته بسياري بازگشت طالبي به فيلم "خط پايان" است ولي در ارزيابي اثر متأخر او نبايد اين نکته را از نظر دور داشت که طالبي پس از "خط پايان" هشت فيلم ديگر ساخته که هر چند در داخل مهجور و ناکام ماندهاند اما هم وجهه جهاني او را بالا برده و هم انتظاراتي خاص را از اين فيلمساز ايجاد کرده است. "ديوار" ميتواند فيلمي هوشمندانه و گيشهپسند از يک فيلمساز متوسط محسوب شود ولي وقتي قرار باشد اين فيلمساز سازنده آثاري چون "چکمه"، "کيسه برنج"، "تيک تاک" و ... باشد، نميتوان هوشمندي او را به فال نيک گرفت. بخصوص با توجه به اينکه نگاه خاص طالبي سازنده تصاويري به يادماندني از زندگي کودکان و نوجوانان با مسائلشان بوده است."ديوار" داستان تلاش دختري به نام ستاره است که ميخواهد حرفه پدرش را که در ديوار مرگ يک شهربازي موتورسواري ميکرده، پس از مرگ او ادامه دهد. گلشيفته فراهاني، مهرداد صديقيان، آزيتا حاجيان، محمد کاسبي، معصومه ميرحسيني و منوچهر آذري بازيگران فيلم هستند. طالبي و شيرين بينا فيلمنامهنويسان، حسين جعفريان مدير فيلمبرداري، بهمن اردلان صدابردار، عبدالله اسکندري طراح چهره پردازي، محسن آهنگري طراح صحنه و لباس، محمد علينقي کني مدير توليد، ميترا محاسني عکاس و هارون يشايايي تهيهکننده "ديوار" هستند."ديوار" در بخش مسابقه بيست و ششمين جشنواره فيلم فجر به نمايش درآمد و از چهارشنبه دوم مردادماه در گروه سينمايي "آفريقا" جايگزين "زنها فرشتهاند" شده است.منبع : مهر مطالب مرتبط :محمد علي طالبي از «شهر موشها» تا «ديوار» نشست فيلم «ديوار» ديوار به لوكيشن ديوار مرگ رسيد
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 406]