واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی:

نگراني مادر اين بار به خاطر يبوست كودك خردسالش بود. انبوهي از سوالات در ذهن مادر بود كه با نگراني ميپرسيد. اما واقعيت اينجاست كه والدين تعريفهاي متفاوتي از يبوست دارند. یبوست بيماري شايع در كودكان نگراني مادر اين بار به خاطر يبوست كودك خردسالش بود. انبوهي از سوالات در ذهن مادر بود كه با نگراني ميپرسيد. اما واقعيت اينجاست كه والدين تعريفهاي متفاوتي از يبوست دارند. اين كه كودك قادر به دفع نيست يا مدفوع سفت دارد يا طي چند روز مدفوع ندارد يا موقع دفع بيقرار است و... يبوست شايعترين مشكل گوارشي در كودكان است كه سبب مراجعه به متخصص كودكان ميشود در حالي كه دانستن برخي نكات در اين زمينه با بهبود عادات غذايي و رفتاري عادات دفعي در بسياري موارد ميتواند گره از اين مشكل بگشايد. اين مساله با كاهش نوبتهاي دفع مدفوع نيز همراه است. كودك چه وقت يبوست دارد؟ شيرخواران ممكن است به طور طبيعي هر 2 تا 3 روز بدون هيچ مشكلي دفع مدفوع نرم داشته باشند كه در اين صورت يبوست تلقي نميشود، اما به طور كلي هر گاه مدفوع سفت و خشك باشد و دفع آن براي كودك همراه با درد و زور زدن باشد و فواصل دفع بيش از يك 2 روز يا بيشتر باشد، ميتوان گفت كه كودك يبوست دارد. بنابراين كاهش نوبت دفع به تنهايي بيانگر يبوست نيست. در هفته اول زندگي معمولا نوزاد تا 4 بار در روز ممكن است دفع داشته باشد اما با بزرگتر شدن بتدريج كاهش مييابد و در 2 سالگي به 2 بار در روز ميرسد. يـبـوست كودكان چه علتهايي ميتواند داشته باشد؟ بـيشتر كودكان كه دچار يبوست ميشوند، مشكل زمينهاي خاصي ندارند و به اصطلاح پزشكان يبوست آنها علت عملكردي دارد و به عـلـت بيماري بخصوص يا مشكلات اعضاي گـوارشـي نـيـسـت كـه در ادامـه به آن خواهيم پرداخت. اما در موارد كمي هم يبوست كودكان بخصوص اگر از زمان نوزادي شروع شده باشد، ميتواند به علت بيماريهاي خاص گوارشي و رودهاي بـــاشــد كــه در ايــن صــورت نـيــاز بــه بررسيهاي بيشتر باليني و آزمايشگاهي توسط پزشك هست. چـه عـلامـتهـايـي زنـگ خـطـر مـحسوب ميشوند؟ بزرگ شدن و اتساع شكم، عدم دفع گاز، وجود خون در مدفوع، تغيير قطر مدفوع، اختلال در وزنگيري و تاخير رشد و... علامتهايي هستند كه در صورت وجود آنها بايد كودك را حتما، نزد پزشك برد تا علت يبوست بررسي شود. در واقع يبوست اگر در بسياري موارد علت عضوي ندارد، اما ميتواند نشانه يك بيماري باشد. بيماريهاي نخاع، بيماريهاي گوارش، كمكاري تيروئيد و غيره ميتوانند با علامت يبوست خود را نشان دهـنـد. يـكـي از نكات مهم براي رد برخي از بيماريهاي مهم گوارشي و عصبي در كودكان دانستن زمان دفع اولين مدفوع دوران نوزادي است. بنابراين يكي از سوالات مهمي كه پزشك از والدين ميپرسد، زمان اولين دفع در دوران نوزادي است. در واقع در موارد اندكي به طور مادرزادي انتهاي روده فاقد عصب است و به همين سبب روده حركات كافي براي عبور مواد دفعي را ندارد. در چنين بيماراني همان دفع اوليه در دوران نوزادي دچار اختلال و تاخير ميشود. اين بيماري كه هيرشپرونگ نام دارد، نيازمند مداخله و درمان زودهنگام است. زيرا باقي ماندن مواد دفعي و افزايش مقدار مواد دفعي همراه با از دست دادن آب آنها بوده و منجر به بزرگ شدن قطر رودهها و حتي سوراخ شدن رودهها ميشود. اما به عنوان يك اصل كلي هرگاه يبوست همراه اتساع شكم و عدم دفع گاز يا نفخ شديد باشد يا با درد حاد شكمي همراه باشد به عنوان يك اورژانس پزشكي تلقي ميشود و حتما بسرعت بايد بررسي شود. يبوست عملكردي يعني چه؟ همان طور كه قبلا گفتيم، در بسياري موارد در كودكان يبوست علتهاي غيرعضوي دارد كه در اصطلاح به آن يبوست عملكردي گفته ميشود. واقعيت آن است كه اين نوع يبوست به علت مجموعهاي از عوامل رفتاري و رژيم غذايي و حتي رواني به وجود ميآيد. در اين نوع يبوست با وجود پيگيريها و اقدامات پزشكي، دليل خاصي مبني بر نقص يا مشكلات جسماني براي يبوست كودك يافت نميشود، اما نگه داشتن مدفوع سبب ايجاد يبوست در كودك ميشود. گاهي يك تغيير رژيم غذايي از شير مادر به شير گاو به علت تغيير در نسبت پروتئين به كربوهيدرات سبب سفت شدن مدفوع و دفع دردناك ميشود. در اين حالت اگرچه مشكل كودك به صورت حاد ايجاد شده است و ميتواند بسرعت برطرف شود، اما امتناع از دفع و نگه داشتن مدفوع سبب ايجاد يبوست به صورت مزمن ميشود. احتباس مدفوع سبب بازجذب آب آن از روده و خشكتر شدن آن ميشود و مشكل را شديدتر ميكند. در بسياري موارد، كودكان بخصوص در سنين بزرگتر با تغيير محيط مثلا رفتن به مسافرت، تغيير مدرسه يا محل اجابت مزاج ناخوشايند، از دفع خودداري ميكنند. به تعويق انداختن دفع به علت بازيگوشيهاي كودكانه حتي ميتواند سبب ايجاد يبوست شود. در بسياري موارد استرسهايي كه پدران و مادران بر كودك وارد ميكنند نيز در اين مساله بيتاثير نيست. بخصوص در فرزندان مادران شاغل دوري از مادر در ساعات طولاني و عدم احساس آرامش و راحتي از سوي كودك ميتواند سبب اختلال دفع در كودك شود. حتي آموزشهاي غلط و نامناسب مادر و پدر براي از پوشك گرفتن كودك در بسياري از موارد نقطه آغـازگـر يبوست است كه كمكم دچار سيكل معيوب شده و به سمت مزمن شدن پيش ميرود. يبوست كودك چه عوارضي در پي دارد؟ همان طور كه گفته شد، يبوست در اغلب موارد علتهاي سادهاي دارد و با آن كه به راحتي ميتواند برطرف شود، رو به مزمن شدن ميرود و مـيتـوانـد سبب ايجاد عوارضي شود. يكي از مهمترين عوارض ناشي از يبوست، بزرگ شدن قطر رودههاست كه سبب احتباس بيشتر مدفوع و كاهش حركات دفعي رودهها ميشود. حتي گاهي در موارد نادر سبب سوراخ شدن روده ميشود. يـكـي ديـگـر از عـوارض شـايـع يبوست مزمن، بياختياري دفع مدفوع است كه با آلوده شدن لباس زير ميتواند سبب جلب توجه والدين شود. از عوارض ديگر يبوست بخصوص در دختر بچهها، عفونتهاي مكرر دستگاه ادراري است كه با درمان يبوست بهبود مييابد. افزايش فاصله دفع، اغلب منجر به بياشتهايي، استفراغ و نفخ زياد نيز ميشود كه در كودكان با سنين كمتر بيقراري و تحريكپذيري و كمشدن اشتها را به دنبال دارد. چه غذاهايي به كودك دچار يبوست بدهيم؟ محققان طب كودكان معتقدند يبوست در شيرمادرخواران نسبت به شير خشكخواران كمتر اتفاق ميافتد، اگر چه به علت جذب كامل شير مادر در دفعات دفع در شير مادرخواران كمتر است. ادامه تغذيه انحصاري شيرخوار با شـير مادر و مراجعه به پزشك در اين مورد ضروري است، زيرا يبوست مزمن در اين سنين نياز به بررسيهاو مداخلههاي پزشك دارد. با گذشتن سن كودك از مرز 6 ماهگي و آغاز تغذيه كمكي ميزان ابتلا به يبوست نيز بيشتر ميشود. در موارد زيادي عدم تحمل پروتئين شير گاو ميتواند سبب بروز يبوست شود كه در اين موارد نيز لازم است مادران به صورت حاد و در فاصله زماني كوتاهي شير گاو را به ميزان زياد وارد رژيم غذايي كودك خود نكنند و از روزانه حدود چند سيسي شروع كنند. مصرف كافي آب و مايعات و سبزيجات پرفيبر و ملين مانند انجير،آلو، زردآلو و ساير ميوهها و سبزيهاي تازه سبب نرم شدن مدفوع ميشود. علاوه بر آن سبوس موجود در نانهاي سبوسدار و غلات نيز يك منبع خوب براي تامين فيبر غذايي است. ذرت بو داده (پاپ كورن) يكي از منابع خوب سبوس است كه اغلب كودكان آن را دوست دارند اما فراموش نكنيد كه تمام اين مواد غذايي را به گونهاي متناسب با قدرت جويدن كودك فراهم كنيد زيرا عدم جويدن غذا خود ميتواند يكي از علتهاي يبوست باشد هيچگاه براي كودك خود بدون نظر پزشك داروي ملين استفاده نكنيد و در صـورتـيكـه بـا رعـايـت رژيـم غـذايـي كودكتان همچنان يبوست دارد، با پزشك مشورت كنيد. مادرها و پدرها بدانند: بيشتر موارد يبوست در كودكان با تغذيه صحيح كودك و توجه به مسائل روحي ــ رواني وي قابل درمان است. اين كودكان اغلب به دلايل مختلفي هنگام اجابت مزاج مدفوع خود را نگه ميدارند و دفع را به تعويق مياندازند كه به اين ترتيب مدفوع آب بيشتري از دست ميدهد، سفت و خشك ميشود و ممكن است دفع آن با سختي و درد همراه شده و باعث نگه داشتن بيشتر مدفوع و تسلط كودك بشود. اين سيكل معيوب ميتواند مثلا به دنبال يك شقاق مقعد كه سبب دفع دردناك ميشود، ايجاد گردد. بنابراين مهمترين اصل در پيشگيري از يبوست مزمن، برطرف كردن علت حاد آن است. اضطراب و عجله براي دفع در كودك و ساير مسائل رواني يكي از مهمترين علتهاي ايجاد يبوست است. اين مساله بخصوص در سنين آموزش رفتن به توالت و اجابت مزاج اهميت بيشتري دارد. ايجاد كردن يك الگوي منظم براي دفع در كودك ميتواند اين مساله را تا حد زيادي حل كند. پدرها و مادرها ميتوانند با يك برنامه منظم پس از صرف صبحانه و شام براي تخليه روده كودك 5 تا 10 دقيقه كودك را مجاب به نشستن در توالت كنند. چنين برنامه منظمي بتدريج الگوي دفعي كودك را تنظيم ميكند. مصرف داروهاي ملين حتما بايد با تجويز پزشك باشد. قطع اين داروها بدون نظر پزشك و پس از گرفتن پاسخ اوليه نيز يكي از خطاهاي شايع والدين است كه سبب بازگشت يبوست ميشود. دكتر شيرين فرجي گودرزي jamejamonline.ir
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2370]