تاپي رقيب خط لوله صلح است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: نشست خط لوله تاپي-1/تركمنستان بازيگر جديد انرژي در منطقه/ تاپي رقيب خط لوله صلح است
تركمنستان بازيگر جديد انرژي در منطقه/ تاپي رقيب خط لوله صلح است
كارشناسان حوزه گاز در نشست بررسي جوانب راه اندازي خط لوله گازي "تاپي" ميان چهار كشور تركمنستان، افغانستان، پاكستان و هند، با اشاره به چالشهاي پيش روي اجراي آن تاكيد كردند: آمريكا پشت صحنه اين خط لوله قرار دارد و آن را به عنوان رقيب خط لوله صلح ايجاد كرده است.

به گزارش خبرگزاري مهر، اخيرا نشست بررسي جوانب و ابعاد راه اندازي خط لوله گازي "تاپي" و تاثيرات آن بر راه اندازي خط لوله "صلح" در خبرگزاري مهر با حضور "سيدرضا كسايي زاده" مدير عامل سابق شركت ملي صادرات گاز ايران، "نصرت الله سيفي" مدير عامل سابق شركت ملي صادرات گاز ايران و "محمود خاقاني " كارشناس امور انرژي برگزار شد و كارشناسان پاسخگوي سوالات و ابهامات موجود در اين مسئله بودند.

*خبرگزاري مهر: بسياري از تحليلگران معتقدند خط لوله تاپي ما به ‌ازاي خط صلح و يك منازعه در فضاي رقابت هاي گازي ايران با ديگر رقباست. البته خط لوله تاپي هنوز وارد فازعملياتي نشده و در نظر داريم از طريق كارشناسي نقاط قوت و ضعف يا فراز و نشيب اين خط لوله را بررسي كرده و تأثير خط لوله بر بحث هاي مرتبط با مديريت انرژي منطقه از لحاظ سياسي، امنيتي و اقتصادي را مورد ارزيابي قرار بدهيم.

- كسايي زاده: بحث انرژي يكي از دغدغه هاي اساسي كشورها در زمان فعلي و آينده خواهد بود. كشورهايي مانند هند و چين كه از رشد اقتصادي مناسبي برخوردار هستند روز به روز مصرف انرژي شان بالا رفته و به دنبال انرژيهاي ارزان و پاك هستند. گاز طبيعي يكي از انرژيهايي است كه به عنوان سوخت پاك ناميده شده و از طريق خط لوله سهل الوصول است. همچنين از طريق تبديلبه ال ان جي (گاز مايع) به تمام نقاط دنيا قابل انتقال است. در مورد خط لوله تاپي بايد گفت كه تركمنستان از يك استراتژي هوشمندانه در زمينه صادرات گاز برخوردار است. مشتريان قبلي گاز تركمنستان روسيه و ايران بودند، و اخيراً چين به عنوان يك مصرف كننده عمده به آنها اضافه شده و حاضر است كه 2000 كيلومتر خط لوله احداث كند تا گاز تركمنستان را به مرز چين برساند.

* موضوع ايران و چين را به عنوان رقيب مطرح كرديد يا اينكه واقعا ايران در آن به عنوان رقيب مطرح است؟

- استراتژي مورد اشاره هوشمندانه است به اين دليل كه تركمنستان دنبال اين راهكار است كه در مشتري هايش تنوع ايجاد كند. مطلب دوم اين است كه تركمنستان قطبهاي مصرف انرژي دنيا را شناسايي كرده وبه عنوان بازار هدف خود قرار داده است. قطبهاي مهم مصرفي جهان چين، هند و اروپا هستند. بنابراين اگربه سياست تركمنستان نگاهي داشته باشيم مي بينيم سياست خردمندانه اي اتخاذ كرده اند. آنها نمي خواهد در زمينه انرزي محتاج و يا وابسته به روسيه باشند. از طرف ديگر اين كشور طي سالهاي اخير به منابع عظيم انرژي گازي دسترسي پيدا كرده است.

ميدان گازي يولوتان بر اساس بررسيهايي كارشناسان خارجي بين 4 تا 16 تريليون متر مكعب گاز دارد. بنابراين تركمنستان بعد از روسيه و ايران سومين كشور داراي منابع گازي جهان مي شود و جاي قطر را مي گيرد. كشورهاي خارجي مصرف كننده هم اين اطلاعات را دارند. آنها روي قطبهايي مانند ايران، روسيه، تركمنستان و قطر كه منبع انرژي هستند زوم مي كنند. از طرف ديگر مي بينيم كشوري مثل آمريكا پشت صحنه قضيه قرار دارد. واشنگتن علاقه اي ندارد كه كشورهاي آسياي جنوب شرقي از گاز ايران بهره ببرند و در حقيقت اين خط (تاپي) را به عنوان يك رقيب براي ايران قرار داده است. اما معضلاتي بر سر اجرايي كردن اين خط لوله وجود دارد و شخصا درباره عملياتي شدن آن خوشبين نيستم. مگر اين كه از لحاظ سياسي و با اعمال فشار اين خط لوله مانند خط لوله نفت بي تي سي كه از آذربايجان كشيده شد، قابليت اجرا پيدا كند.

- نصرت الله سيفي: من اظهارات آقاي كسايي زاده را تأييد مي كند شايد لازم باشد كه يكي دو مورد به آن اضافه كنم. طرح خط لوله تاپي به دهه 90 ميلادي باز مي گردد، اما سابقه طرح خط لوله صلح به زمان انقلاب و حتي قبل از انقلاب بازمي گردد. طرحهاي گازي نسبتا طولاني مدّت هستند اما در منطقه خاورميانه كه نسبتاً اغتشاشات بالاست بيشتر به درازا كشيده مي شود. سال 1995 تركمنستان با پاكستان بدون آنكه كه بداند از كجا مي خواهد به اين كشور گاز بدهد توافقي امضا مي كند. در آن زمان صحنه گردان آمريكاييها و سعوديها بودند.

سال 1998 در پي درگيريهايي با طالبان آمريكاييها از اين توافق كنار كشيدند و عملاً كار متوقف شد. سال 2002 سه كشور وارد ماجرا شدند. در واقع برخي طرفها افغانستان را هم راضي كردند كه وارد توافق گازي با تركمنستان و پاكستان شود. در توجيه آن هم بانك توسعه آسيايي با انگليسيها قرارداد بست اما مجددا به علت افزايش ناامني و حملات ناتو مسئله خط لوله تاپي متوقف مي شود. بار ديگر در سال 2008 يك چارچوب توافقي را به امضا مي رسانند كه هند هم به آن اضافه مي شود. اگر دقت كنيم متوجه مي شويم كه اين توافق در ابتدا دوجانبه، سپس سه جانبه و پس از آن چهارجانبه مي شود.

از طرفي زمان حضور هند در توافق خط لوله تاپي با خارج شدن آنها در سال 2008 از توافق خط لوله صلح همزمان است. در سال 2010 توافقي ميان چهار كشور مذكور در زمينه تكميل مراحل لازم براي اجرايي شدن خط لوله صلح امضا مي شود و تا سال 2012 بحثها و مذاكرات چهار كشور روي مسئله قيمت ترانزيت گاز تمركز داشت. البته چند هفته پيش قرارداد ابلاغ شد و حتي قيمت ترانزيت في را 49.5 سنت پِر مليون بي تي يو اعلام كرده اند . مكانيزم ترانزيت به اين صورت است كه هر چقدر هند به پاكستان حق ترانزيت مي دهد، همان مقدار را پاكستان به افغانستان مي دهد.

حال براي تخمين اجرا يا عدم اجرايي شدن خط لوله صلح لازم است مسائلي را مورد بررسي قرار دهيم. طول خط لوله 1735 كيلومتر تقريباً اندازه خط لوله صلح است. شروع خط لوله از ميدان يولاتان تركمنستان است كه گفته مي شود به اندازه پارس جنوبي گاز دارد. مسير خط لوله از يولاتان آغاز و با عبور از نزديك مرزهاي ايران به هرات و سپس قندهار مي رسد. از آنجا وارد خاك پاكستان شده و با عبور از كويته به هند مي رسد. لوله 56 اينچ است و 100 اتمسفر فشار دارد. كل ظرفيت 27 تي سي ام است. آنها پيش بيني كرده اند كه اولين برداشت گاز در سال 2014 عملي شود. البته برخي 2016 و 2017 را نيز به عنوان موعد احتمالي آغاز به كار خط لوله تاپي اعلام كرده اند.

وي افزود: در راه اجراي شدن خط لوله تاپي پيشنهادهاي جالبي مطرح شده كه شايد از آنها بي خبر باشيم. پاكستان به افغانستان و تركمنستان پيشنهاد داد كه قسمتي از خط لوله از ايران عبور داده شود، دولت پاكستان قبول كرد و افغانستان بحثي درباره آن نكرد ولي آمريكايي ها جلوي آن ايستاده اند. ازسوي ديگر يك آلترناتيو ديگر مطرح شده كه بخشي از خط لوله تاپي كه از استان هاي تحت پوشش طالبان مي گذرد را از ايران بگذرانيم. افغانستان اين پيشنهاد را قبول كرده اما پاكستان با اشاره به احتمال حمله طالبان در همان مناطق، پيشنهاد را رد كرده است. اين بدان معناست كه اطراف ايران اتفاقاتي در جريان است. كشوري با 4 ميليون جمعيت (تركمنستان) كه 15 سال پيش در بن بست بود با اتخاذ استراتژي مناسب و خوب در مسائل گازي هم اكنون در مسائل انرژي منطقه نقش آفريني مي كند.

*خبرگزاري مهر: آغاز به كار خط لوله تاپي تقريباً به طور جدي بعد ازموافقت پارلمان افغانستان در ارديبهشت 91 عملي شد. پارلمان افغانستان با اين برآورد كه خط لوله تاپي سالانه 400 مليون دلار براي افغانستان درآمد دارد با اجرايي شدن آن موافقت كرد. امّا مسئله اي كه خود افغانيها را در معرض سؤال و ابهام قرار داد مسئله امنيت اين خط لوله است. حالا كه آمريكايي اين صحنه را اداره مي كند آيا ضمانتهاي اجراي اين خط لوله را هم مي دهند؟ و دوم اين كه مسكو خيلي موافق با اجرايي شدن خط لوله تاپي است. علت اين حمايت روسيه با در نظر گرفتن وضعيت تركمنستان چيست و آيا روسيه در كنار آمريكا در تامين امنيت اين خط لوله نقش آفريني خواهد كرد ؟

- سيفي: من خبرهايي درباره آموزش سربازهاي افغاني از سوي ناتو براي حفظ امنيت خط لوله خواندم. بنابراين ناتو متعهد شده كه اين امنيت را برقرار كند و به نظر من مي توانند اين كار را بكنند. هم اكنون در بحث امنيت خط لوله صلح نيز ترفندهاي استفاده از ماهواره يا آي تي وجود دارد و مسئله فقط حفاظت فيزيكي نيست و مي توان امنيت خط لوله را حفظ كرد. به نظر من آنها مي توانند اين امنيت را حفظ كنند. از سوي ديگر توافقاتي فيمابين حكومت طالبان با رياست جمهوري افغانستان شده كه يك منافعي از قرار معلوم در قبال خط لوله تاپي به آنها هم برسد و در نتيجه امنيت از سوي طالبان هم تا حدودي فراهم شده است.

روسيه در واقع طرفدار منافع خودش است. روسيه به دليل اينكه ايران به سمت اروپا گرايش پيدا نكنند، ما را به سمت شرق فرا مي خواند. چون در نظر دارند بازار اروپا در دستشان باشد. ضمن اين كه از لحاظ اقتصادي هم مشتري اروپايي پولدارتر از هندي است. ما ناچاريم در بازار نامرغوبتر گازمان را به قيمت پاييني بفروشيم. ضمن اينكه كه نكات ديگري هم وجود دارد انتقال گاز به يك منطقه ايجاد امنيت مي كند، چون به همراه خود صنعت، سرمايه گذاري و امنيت مي آورد و فقرزدايي مي كند. بنابراين از آن حمايت مي شود.

- كسايي زاده: بايد در نظر داشته باشيم روسيه علاقه اي ندارد كه تركمنستان وارد خط لوله ي نوبوكو شود. يك تشكيك هم روي اين قضيه كه آيا واقعا تركمنستان منابع گازي هنگفتي دارد يا خير ايجاد شده است. به هر صورت روسيه در پي اين قضيه است كه تركمنستان به تعهدات خود در نوبوكو پايبند نباشد و اروپا صرفاً در اختيار روسيه و محتاج به گاز اين كشور باشد. ايران نيز هم اكنون با چالش تحريم روبروست و روسيه در آن منطقه رقيبي ندارد. آنها خط لوله نورث استريم را كشيده اند و براي خط ساوث استريم هم برنامه ريزي مي كنند. خلاصه مسكو با سياستهايي در حال يكه تازي در بازار انرژي اروپاست و درواقع به اين دليل از خط لوله تاپي حمايت مي كند.

ادامه دارد...

© 2003 Mehr News Agency .

چهارشنبه|ا|24|ا|خرداد|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 168]