واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: چشم برزخی
چشم برزخی و چشم بصیرت چیست؟نزد اهل حكمت و عرفان، عالم برزخ، عالمی فراتر از عالم دنیاست و به هر مقدار كه ما از دلبستگی و وابستگی به مادیات دنیا دور شویم، به عالم مافوق آن، بیشتر دسترسی مییابیم. بنابر آنچه از روایات به دست میآید، اگر انسان سالك، علاوه بر انجام واجبات و ترك محرمات، به نوافل و رعایت تقوا بیش از حد معمول، موفق شود، بیش از آنچه دیگران از جهت معنوی به دست میآورند، به دست خواهد آورد كه از آن، به چشم برزخی تعبیر میشود و چنین كسی، «حقایق» را فراتر از «وقایع»، درك میكند.با نگاه او، اطرافیان تحت تاثیر قرار میگیرند و مبهوت او میشوند كه از آن به «ابهت شخصیت» تعبیر میشوداز پیامبر صلیاللهعلیهوآله نقل شده كه خداوند فرمود:«هیچ بندهای با وسیلهای كه نزد من محبوبتر باشد از آن چه بر او واجب كردهام، به من نزدیك نشد. همانا او با «نافله» به من نزدیك میشود تا آن جا كه او را دوست بدارم و چون دوستش بدارم، گوش او شوم كه با آن بشنود و چشم او شوم كه با آن ببیند و زبان او شوم كه با آن سخن گوید و دست او شوم كه با آن ضربه زند. اگر مرا بخواند، جوابش دهم و اگر از من خواهشی كند به او بدهم.»اصول كافی، كلینی، ج 2، ص 352 از همان ابتدای خلقت، دو نیروی ظاهری و باطنی در درون انسان، صفآرایی كرده، سعی كردند تا قلب انسان را تسخیر كنند و برای این منظور، شیطان و نفس اماره، در مقابل پیامبران الهی و عقل قرار گرفتند. حال اگر این انسان، در مقابل خداوند متعال، خاضع و خاشع شده و به معرفت و بصیرت برسد و تنها خدا را پرستش كند، بر فرشتگان (كه كاری جز خیر و نور نمیتوانند انجام دهند)، برتری دارد.معرفت و بصیرت در منابع روایی ما، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و یك ساعت تفكر در آفریدههای خداوند، آینده جهان و فرجام انسان، میتواند فكر آدمی را تصحیح كرده، او را به راه راست رهنمون سازد و از هفتاد سال عبادت، برتر خواهد بود. این معرفت، همان «چشم دل» است؛ یعنی شخص با چشم حقیقتبین، به طبیعت و اطراف خود نگاه میكند؛ نعمتی كه در درون همه انسانها به ودیعت گذارده شده و تنها غفلت و توجه به جنبههای خاكی و طبیعی، چشم باطنی را ضعیف و كم سو ساخته است و تنها با اعتقاد راسخ و عمل صالح است كه چشم حقیقتبین، فعال و احیا میشود. در روایاتی از حضرت علی علیهالسلام:«كمسخنی و گزیدهگویی»، «ملازمت با حق»، «استقامت در دین»، «همنشینی با نیكان»، «عمل صالح»، «مدارا با مردم»، «صدق و دوستی»، «ادب ورزیدن»، «عفت ورزیدن»، «عفو و گذشت كردن از مردم»، «تجاهل نسبت به خطاهای مردم»، «زهد ورزیدن در دنیا»، «موقع سكوت ذكر گفتن»، «اخلاص در عمل داشتن» و «جدال نكردن»، از نشانههای عقل و بصیرت شمرده شدهاند.در قرآن مجید، چنین آمده است:«هر كس تقوا پیشه كند، خداوند به او فرقان (قدرت تشخیص بین حق و باطل) عطا میكند» (انفال/29)این فرقان كه همان چشم دل و چشم حقیقتبین است، مومن را از مهلكههای گوناگون نجات داده، به سوی رستگاری رهنمون میكند.نقطه آغازین چشم باطنبین، از همین مرحله میباشد؛ به طوری كه با رعایت تقوا، آدمی بر اعضای بدن خود مسلط میشود؛ تا آنجا كه طوری بر غضب خود مسلط میشود كه بدون اراده، خشم او شعلهور نمیشود و دست و پای او به دیگران آسیب نمیرساند و طوری بر خواستههای نفسانی خود مسلط میشود كه بدون خواست او، شهوتش برافروخته نمیشود و حریم دیگران را نمیشكند و آنچنان بر چشم خود مسلط میشود كه از هرگونه خیانت، دوری میكند و حتی گوش او به كنترل در میآید و هر صدایی را نمیشنود.پس از مسلط شدن شخص بر اعضای بدنش، روح او، قدرت بیشتری پیدا میكند و بر تصورات و خیالات ذهنی خویش نیز حاكم میشود؛ به طوری كه اراده او متمركز میشود و بدون اراده، تصورات مختلف، به ذهن او نمیآید.اگر انسان، علاوه بر انجام واجبات و ترك محرمات، به نوافل و رعایت تقوا بیش از حد معمول موفق شود، بیش از آنچه دیگران از جهت معنوی به دست میآورند، به دست خواهد آورد. انسان سالك، با رعایت تقوای بیشتر، رفته رفته بر دیگر انسانها نیز مسلط میشود؛ به طوری كه با نگاه او، اطرافیان تحت تاثیر قرار میگیرند و مبهوت او میشوند كه از آن به «ابهت شخصیت» تعبیر میشود و سخن شخص سالك به گونهای در مخاطب تاثیر میكند كه سراسر وجود مخاطب را فرا میگیرد و از آن، به «نفوذ كلام» تعبیر میشود.در مرحله قویتر، قدرت روح به حدی میرسد كه باطن شخص مقابل را تشخیص میدهد كه از آن به چشم برزخی و نگاه باطنبین، تعبیر میشود. چشم دل، بر اثر عادت و انس به عالم طبیعت، كم سو شده، توان دیدن حقایق را ندارد و تنها راه چاره، روشن نمودن آن از طریق اطاعت خداوند (انجام واجبات و ترك محرمات) میباشد و این كار، به تدریج به دست میآید؛ چنانكه كند شدنش نیز به تدریج و در طول زمان بوده است. شخص عاقل، این دنیای كوتاه مدت را بسان كشتزاری میداند كه باید محصول مورد نیاز را در آن كاشته، تا پس از كمال، آن را در دنیای دیگر برداشت كند. چنین شخصی، در سایه بصیرت معنوی، آن دیدگاه و برداشت معمولی از زندگی و هدفهای آن را از ذهن خود دور ساخته است. او از تمام لحظات عمرش، برای ذخیره ثواب و بالا بردن درجاتش در بهشت، تلاش میكند. منبع:نشریه پرسمان، شماره 54 ، اسفند 1385 ، بااندكی تصرف
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 543]