تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1851138514
زمینه سازی خطبه فدکیه
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: خطبه فدكیه تفسیرى بر آیات قرآن كریم(1)زمینه سازی خطبه فدكیه
در فرهنگ شیعه، «فدك» نمادِ معنایى بزرگ است كه هرگز در محدوده یك قطعه زمین نمىگنجد و همین معنا رمزى است كه درگیرى را از مخاصمه سطحى و محدود، به مبارزهاى سیاسى تبدیل كرد. منازعه فدك در واقع، فریاد اعتراض یادگار رسول خدا صلىاللهعلیه و آله به انحراف پدید آمده در جهان اسلام است. «خطبه فدك» علاوه بر قاطعیت فاطمه زهرا علیهاالسلام در حقخواهى نسبت به ارث خویش، بیش از پیش بیان روشن دفاع از حضرت على علیهالسلام است و انتقاد از بىوفایى و خیانت مردمان نسبت به حق صریح اهل بیت علیهمالسلام. «خطبه فدك» علاوه بر قاطعیت فاطمه زهرا علیهاالسلام در حقخواهى نسبت به ارث خویش، بیش از پیش بیان روشن دفاع از حضرت على علیهالسلام است و انتقاد از بىوفایى و خیانت مردمان نسبت به حق صریح اهل بیت علیهمالسلام. حضرت زهرا علیهاالسلام در این محاجّه، با بهرهگیرى متین و استوار از آیات قرآن كریم، تفسیرى مستند و محكم از آیات قرآن را به نمایش مىگذارد كه نشاندهنده اوج اشراف و آگاهى از بیان رموز آیات است و خطبه را از صبغه سیاسى به درس معرفتى و كلاس تفسیرى و ادبى بدل مىنماید كه مفسّر آن در نهایت درجه فهم و ادراك مبانى آیات الهى و نهایت درجه فصاحت و بلاغت در گفتار و سخنسرایى است.پس از روى كار آمدن خلیفه اول، از اولین اقدامات در جهت تثبیت قدرت سیاسى و اقتصادى خلافت، گردآورى زكات و سامان بخشیدن درآمدها بود و از اینرو، تصرف منطقه اقتصادى فدك، آغاز رویارویى عملى با مخالفان سیاسى بود كه با این حركت، درگیرى را از پشت درها به صحنه علمى مسجد كشانید و فاطمه زهرا علیهاالسلام را به بیانى طولانى و مفصّل وادار نمود. اشراف حضرت زهرا علیهاالسلام به قرآنفاطمه زهرا علیهاالسلام در خانهاى پرورش یافته كه نمونه والاى حُسن خُلق، سلامت طبع، دانش، بینش، هدایت و بالاتر از همه مهبط وحى الهى بوده و از اینرو، ضربالمثل كمال و انسانیت، عفّت، پاكى، متانت و آگاهى است. وى از آنچه پیامبر از حق تعالى تلقّى كرده، بهره گرفته و در خانه پدر و دامان پرورش او به فضایلى آراسته شده كه هیچ دخترى به آنها دست نیافته است. ایشان همچنین از فضل همنشینى همسرى برخوردار است كه تمامى دغدغه او از آغاز تا انجام، قرآن كریم و تحقق آیات آن در میان مردم بوده است. وى قرآن كریم را از زبان رسول خدا صلىاللهعلیهوآله و حضرت على علیهالسلام شنیده و روان خویش را در پرتو مفاهیم آن تصفیه نموده است. در كتب بسیارى آمده است كه ایشان بر علوم قرآن و مسائل و مطالب ادیان و شرایع پیشین آگاهى داشت و خواندن و نوشتن مىدانست و بر حسب فرمان خدا صلىاللهعلیهوآله مطالبى به صورت مكتوب فراهم آورده بود تا از آنها بهره گیرد و در امور دینى و دنیوى، بصیرت و آگاهى یابد. (1)
بلاذرى، طبرى، ابن اثیر و ابن ابى الحدید نیز مىگویند: «خیبر» فىء مسلمانان و «فدك» خالصه رسول خدا صلىاللهعلیهوآله بود؛ زیرا آنان تاخت و تازى در آنجا نداشتند. از مباحثاتى كه حضرت با ابوبكر و زنان مهاجر و انصار نموده است، این واقعیت برمىآید كه ایشان بر آیات كریمه احاطه كامل داشته و به اقتضاى كلام، از آنها بهره برده و بدانها استدلال نموده است. گرچه اخیرا قریب 2000 كتاب مستقل و چاپى درباره حضرت زهرا علیهاالسلام به 26 زبان دنیا معرفى گردیدهاند، (2) ولى كتاب مستقلى در خصوص بیانات قرآنى این بانوى بزرگ در این مجموعهها یافت نمىشود و صرفا مىتوان اینگونه بیانات قرآنى را ذیل زندگىنامه و نقلهاى تاریخى جستوجو نمود. بخشى از این گفتارهاى نورانى، در نقلهاى كوتاه و بخش دیگر آن در گفتار مفصّل آن حضرت علیهاالسلام در مسجد مدینه (خطبه فدك) و در دیدار با زنان مهاجر و انصار (خطبه عیادت) نمودِ كامل و بارزى یافتهاند. حضرت زهرا علیهاالسلام در این محاجّه، با بهرهگیرى متین و استوار از آیات قرآن كریم، تفسیرى مستند و محكم از آیات قرآن را به نمایش مىگذارد كه نشاندهنده اوج اشراف و آگاهى از بیان رموز آیات است و خطبه را از صبغه سیاسى به درس معرفتى و كلاس تفسیرى و ادبى بدل مىنماید كه مفسّر آن در نهایت درجه فهم و ادراك مبانى آیات الهى و نهایت درجه فصاحت و بلاغت در گفتار و سخنسرایى است. زمینه سازی خطبه فدكیهبنابر روایت براء بن عازب، پس از خاتمه بیعت در «سقیفه»، كسانى كه در آن مجمع گرد آمده بودند از محل خارج شدند و در كوچهها به راه افتادند و به هر كس مىرسیدند دست او را مىگرفتند به دست ابوبكر مىمالیدند، چه آن شخص به این كار تمایلى داشت یا نداشت. براء مىگوید: در آن زمان بود كه من به در خانه بنىهاشم رفتم و خبر را به آنان دادم. (3)حضرت فاطمه علیهاالسلام از زمره مخالفان بود و از اینرو، خانه وى بلافاصله محل اجتماع ایشان و رویارویى با جریان سقیفه گردید. امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا علیهماالسلام براى بازگرداندن امر خلافت از ابوبكر و بیعت با حضرت على علیهالسلام تلاش زیادى كردند، اما تلاش آنها ثمرى نبخشید تا این كه این مواجهه در جریان تصرف فدك به مبارزهاى بزرگ تبدیل شد و فاطمه زهرا علیهاالسلام براى حقخواهى و ادعاى مالكیت فدك، در حضور مسلمانان در مسجد پیامبر حاضر گردید و در مخالفت با تصدّى مقام خلافت به وسیله ابوبكر، خطابهاى طولانى ایراد نمود.این آبادى(فدک) بنابر نقل كلیه مورّخان، به رسول خدا صلىاللهعلیهوآله اختصاص داشت؛ زیرا آن حضرت به همراه حضرت على علیهالسلام آن را فتح كرد و هیچ یك از دیگر مسلمانان در فتح آن شركت نداشت و بنابراین، عنوان «فىء» را از دست داده و ذیل كلمه «انفال» وارد شده بود.فدک چیست؟طریحى در مجمع البحرین مىگوید: «فدك» از آبادىهاى یهودیان بود كه تا مدینه دو روز و تأخیر كمتر از یك منزل فاصله داشت. (4)این آبادى بنابر نقل كلیه مورّخان، به رسول خدا صلىاللهعلیهوآله اختصاص داشت؛ زیرا آن حضرت به همراه حضرت على علیهالسلام آن را فتح كرد و هیچ یك از دیگر مسلمانان در فتح آن شركت نداشت و بنابراین، عنوان «فىء»(5) را از دست داده و ذیل كلمه «انفال»(6) وارد شده بود.
طریحى آورده است: هنگامى كه آیه «وَ آتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّه» (اسراء/ 26) نازل گردید، حضرت رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله «فدك» را به حضرت فاطمه علیهاالسلام بخشید و آن ملك تا پس از رحلت حضرت در تصرف ایشان بود و به زور از او گرفته شد و حضرت على علیهالسلام در یك نقل تأویلى، حدود آن را بدینگونه مشخص نمود: یك طرفش كوه احد، مرز دیگرش عریش مصر، مرز دیگر سیف البحر و مرز دیگر دومة الجندل است. (7)بلاذرى، طبرى، ابن اثیر و ابن ابى الحدید نیز مىگویند: «خیبر» فىء مسلمانان و «فدك» خالصه رسول خدا صلىاللهعلیهوآله بود؛ زیرا آنان تاخت و تازى در آنجا نداشتند. (8)امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا علیهماالسلام براى بازگرداندن امر خلافت از ابوبكر و بیعت با حضرت على علیهالسلام تلاش زیادى كردند، اما تلاش آنها ثمرى نبخشید تا این كه این مواجهه در جریان تصرف فدك به مبارزهاى بزرگ تبدیل شد و فاطمه زهرا علیهاالسلام براى حقخواهى و ادعاى مالكیت فدك، در حضور مسلمانان در مسجد پیامبر حاضر گردید و در مخالفت با تصدّى مقام خلافت به وسیله ابوبكر، خطابهاى طولانى ایراد نمود.پس از روى كار آمدن خلیفه اول، از اولین اقدامات در جهت تثبیت قدرت سیاسى و اقتصادى خلافت، گردآورى زكات و سامان بخشیدن درآمدها بود و از اینرو، تصرف منطقه اقتصادى فدك، آغاز رویارویى عملى با مخالفان سیاسى بود كه با این حركت، درگیرى را از پشت درها به صحنه علمى مسجد كشانید و فاطمه زهرا علیهاالسلام را به بیانى طولانى و مفصّل وادار نمود. قدیمىترین سند این سخنرانى كتاب بلاغات النساء، ابوالفضل احمد بن ابى طاهر مروزى (204ـ 208 ق) است. این خطبه به عنوان دومین گفتار آن كتاب ـ پس از مرثیه عایشه در مرگ ابوبكر ـ ضبط گردیده است.فصاحت و بلاغت، آرایههاى لفظى و معنوى و به خصوص صنعت «سجع» در این سخنان موج مىزند و بسیارى را به این نحوه كلام متوجه نموده و مقهور گفتارپردازى آن كرده است. برخى نیز آن را تركیبى از مخالفت با قدرت سیاسى موجود و خطبهاى انقلابى مىدانند كه سعى در براندازى نظام نوبنیاد دارد تا حقخواهى شخصى. (9) به هر صورت، محتواى این سخنان ظهور استدلالى غنى بر ادعایى است كه علاوه بر قدرت بیان گوینده در لفظ و معنا، شاهد نحوه بهرهگیرى منطقىترین و استوارترین استدلال از آیات كریمه قرآن است كه به فراخور بحث، محتواى سخن را سرشار از نورانیت قرآن كرده و آن را به تفسیرى موجز از برخى آیات الهى تبدیل نموده است.مرحوم مجلسى این خطبه را در جلد هشتم كتاب بحارالانوار آورده و لغات آن را نیز شرح نموده و برخى مضامین آن را نیز تبیین کرده است. (10)حضرت زهرا علیهاالسلام قرآن كریم را از زبان رسول خدا صلىاللهعلیهوآله و حضرت على علیهالسلام شنیده و روان خویش را در پرتو مفاهیم آن تصفیه نموده است. محتواى كامل این سخنان شامل موارد ذیل است: حمد و ثناى خداوند، شهادت به وحدانیت خداوند، شهادت به رسالت محمّدى صلىاللهعلیهوآله ، تفسیرى از كتاب الله قرآن كریم، تفسیرى از هجده مضمون معرفتى قرآن كریم. پس از این مقدّمات، خطابه شروع گردیده و با استناد مستقیم به 21 آیه كریمه و اقتباس از 6 آیه دیگر، استدلال را قوّت بخشیده و از محتواى بحث به آیات قرآن و از آیات قرآن به محتواى سخن سرایت داده شده است. پینوشتها:1- توفیق ابوعلم، فاطمة الزهرا علیهاالسلام، ترجمه على اكبر صادقى، امیركبیر، 1364، ص 111.2- اسماعیل انصارى زنجانى خوئینى، فاطمه در آیینه كتاب، قم، الهادى، 1378.3- رسول جعفریان، تاریخ الخلفاء، انتشارات دلیل، 1380، ص 22، به نقل از: ابن منظور، مختصر تاریخ دمشق، ج 5، ص 2614- فخرالدین طریحى، مجمعالبحرین، تحقیق احمد الحسینى، تهران، مرتضوى، 1365، ذیل كلمه «فدك».5- فیء اموال و زمین هایی است که به وسیله جنگ و نزاع به دست مسلمانان نرسیده و بر آن سرزمین ها اسب و شتر نتاخته باشند. این زمین ها به تصریح آیات الهی(مانند آیه 6/ سوره حشر) ملک خاص رسول خدا است.6- مفهوم اصلی انفال نه تنها غنائم جنگی بلکه همه اموالی را که مالک خصوصی ندارد مثل بیشه زارها، جنگلها، دره ها و سرزمین های موات شامل می شود و تمام اموال متعلق به خدا و پیامبر و وصی اوست. انفال در اصطلاح فقهای امامیه عبارت از اموالی است که به پیامبر و پس از او به جانشینانش اختصاص دارد. آنان آن اموال را به هر نحو که مصلحت بدانند به مصرف می رسانند. از آن جهت این اموال را انفال می نامند که امام بالخصوص استحقاق دارد آنها را بر وفق مصلحت به مصرف برساند؛ به همانگونه که پیامبر مستحق آنها بوده است و درخور استحقاق دیگران نیست. 7- همان.8- ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، دار الاحیاء التراث الكتب العربیة، 1960، ج 16، ص 210 / ابن اثیر، الكامل فى التاریخ، بیروت، دارصادر، 1285 ق، ج 2، ص 221 / محمّد بن جریر طبرى، تاریخ الرسل و الملوك، تحقیق محمّدابوالفضل ابراهیم، قاهره، دارالمعارف بمصر، 1968، ج 2، ص 14 / احمد بن یحیى بلاذرى، فتوح البلدان، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1346، ص 46.9- سیدجعفر شهیدى، زندگانى فاطمه زهرا علیهاالسلام، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1362، ص 122.10- محمّدباقر مجلسى، بحارالانوار، چاپ كمپانى، ج 8، ص 114. منبع:مجله بانوان شیعه، ش 4، معصومه ریعان پیوند به:بررسی محتوای خطبه فدکیهمتن خطبه فدکخطبه عیادت
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 385]
-
گوناگون
پربازدیدترینها