يزد؛ پرديس كوير

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: يزد؛ پرديس كوير

سفر به يزد، سفر به دوران ديگري از تاريخ است. دوراني كه از ساختمان‌هاي سر به فلك كشيده خبري نيست و هنوز هم مي‌توان اصالت، عرفان، آرامش و تاريخ را در اين شهر كهن جستجو كرد.

وقتي از دور دست‌ها به يزد نگاه مي‌كنيم، آنچه چشم‌ها را خيره مي‌كند بادگيرهاي بزرگ و كوچكي است كه هر يك گوياي حفظ اصالت، هويت و تاريخ دارالعباده است.

پديده سازنده معماري در اين بافت، خشت خام است كه بسته به شرايط كويري با استفاده از سبك معماري خاص ساخته شده است گذر از بافت تاريخي شهر لذت‌بخش است و آنچه كه معماري اين شهر كويري را از ساير شهرها متمايز مي‌كند، تلفيق مذهب و عرفان است چنان كه بسياري از كارشناسان شهرسازي معتقدند، در يزد نشانه‌هاي عالي اخلاقي، معماري و باستان‌شناسي به هم آميخته و جزو فرهنگ جدايي‌ناپذير مردم شده است

پيشينه تاريخي

يزد يكي از سرزمين‌هاي باستاني اقوام ايراني و داراي ميراث درخشاني از فرهنگ و تمدن كهن ادوار مختلف تاريخي با قدمت بيش از 3000 سال است. برخي بناي اوليه شهر يزد را به زمان اسكندر مقدوني نسبت مي‌دهند كه وي زنداني ساخته و آن را چنين نهاده است و به اعتقاد عده‌اي ديگر از تاريخ‌نويسان دردوره ساسانيان به فرمان يزدگرد اول (421ـ339) ميلادي در اين محل قصري به نام «يزدگرد» بنا شده كه نام يزد از همين عنوان گرفته شده است.

استان يزد چهارمين استان وسيع كشور است كه در قسمت مركزي فلات ايران در حاشيه دشت‌هاي كوير لوت قرار دارد. استان يزد از نظر پستي و بلندي داراي تنوع است اين استان كويري از نظر آب و هوايي در كوهستان شيركوه معتدل و در ديگر نواحي گرم و خشك است. از نظر بافت اجتماعي آنچه در اين استان جلب نظر مي‌كند، همزيستي مسالمت‌آميز مسلمانان و زرتشتيان در كنار يكديگر است.

يزد، نخستين شهر خشت خام و دومين شهر تاريخي جهان است. محله‌هاي بافت قديمي و تاريخي اين شهر كه در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده شامل فهادان، خرمشاه، سرجمع، ميرقطب يعقوبي و شش بادگير است كه در ميان اين محله‌ها، فهادان قدمت بيشتري دارد.

در استان يزد تاكنون 6500 اثر تاريخي شناسايي شده و 1488 اثر به ثبت ملي رسيده است.

‏

جاذبه‌هاي گردشگري و تاريخي

استان يزد از بناهاي تاريخي و بي نظيري برخوردار است و گنجينه‌اي از هنر، فرهنگ و تمدن ايراني را در خود جاي داده است كه از آن جمله مي‌توان به مسجد جامع كبير اشاره كرد. اين مسجد يكي از با ارزش‌ترين ميراث تاريخي هنري و گنجينه‌اي از معماري اسلامي است. باني ساختمان اصلي اين مسجد را علاءالدوله گرشاسب آل بويه قرن ششم هجري مي‌دانند. اين محل هم از اماكن عبادتي و هم تاريخي يزد است.

‏باغ دولت‌آباد: باغ دولت‌آباد يكي از باغ‌هاي معروف ايراني است كه در زمان محمد نقي خان (دوره زنديه) طراحي و ساخته شده است. جالب‌ترين بناي اين مجموعه را عمارت هشتي و بادگير تشكيل مي‌دهد.

باغ دولت‌آباد با 33 متر بلندي از سطح زمين شاهكار مهندسي و نبوغ معماران يزدي است.

آتشكده زرتشتيان: يكي از اماكن مربوط به زرتشتيان آتشكده آنهاست. اين محل ـ آتش مقدس ـ كه براي زرتشتيان محترم است، داراي قدمت طولاني است و بايد هميشه روشن نگه داشته شود قدمت آتشكده به 1500 سال مي‌رسد.

‏مجموعه امير چقماق

امير جلال‌الدين چقماق از سرداران و اُمراي شاهرخ تيموري و حاكم يزد با همكاري همسر خود فاطمه خاتون براي آباداني يزد مجموعه‌اي شامل تكيه، ميدان، حمام، كاروانسراها، خانقاه، چاه آب سرد و مسجد امير چقماق را بنياد نهاده است.

‏

مسجد حظيره

اين مسجد در خيابان امام واقع شده و بناي كنوني كاشيكاري‌هاي آن به جز سنگ مرمر منصوب در محراب، از آثار جديد و تازه‌ساز است.

بقعه حظيره محمديه ـ براي سكونت فقرا و نيز براي عبادت در سال 843 قمري از اموال حاجي شمس‌الدين محمدبن زين‌الدين عليشاه ميبدي در محله مباركه در دروازه فتح يعني محله‌اي كه به پير برج شهرت داشت، ساخته شد.

‏

خانه‌لاري‌ها: اين خانه در سال 1286 (هـ .ق) ساخته شد كه مالك آن حاج محمد ابراهيم لاري بوده است و به عنوان خانقاه از آن استفاده مي‌شد. مساحت آن حدود 1700 مترمربع و زيربناي آن معادل 1200 مترمربع است و يكي از نمونه‌هاي زيبا و عالي خانه‌هاي اعياني قرن 13 محسوب مي‌شود.

محلات قديمي يزد: آنچه به وضوح مي‌توان در هنر معماري يزدي دريافت هنر زيستن يا به عبارتي همزيستي مسالمت‌آميز با طبيعت خشن است. نمونه بارز اين معماري محله فهادان يا يوزداران است كه در گويش محلي جنگل يا محله يوزداران ناميده مي‌شود.

قدمگاه منسوب به امام رضا(ع) در اين گذر واقع است.

‏بازارخان

مساحت اين بازار به زمان ناصرالدين شاه قاجار بر مي‌گردد.‏‎ ‎اين بازار 2580 مترطول دارد و ارتفاع آن 4 تا 6 متر است. در بخش شمالي جنوبي 53 مغازه و بخش شرقي غربي 100 مغازه وجود دارد.‏

بازار زرگري

قدمت آن به قرن 12 يا 13 هجري قمري مي‌رسد. طول اين بازار 94 متر و عرض آن 3 متر با ارتفاع 6 متر است.

تعداد 53 مغازه در اين بازار وجود دارد و به عنوان مركز خريد و فروش طلا و جواهر محسوب مي‌شود.

‏آب انبار شش بادگيري

براي شهرهاي كويري همچون يزد ارزش آب بيش از هر جاي ديگر احساس مي‌شود.

در اين شهر بيش از 75 آب انبار وجود دارد. اين آب‌انبار داراي شش بادگير است و 180 سال پيش در دوره قاجار ساخته شده است.

آب انبار 55 پله ورودي در قسمت جنوبي دارد كه بين پله 25 و 26 از بالا يك هشتي با سنگفرش آجري ساخته شده است.

‏

اماكن مذهبي

مسجد ملااسماعيل: اين مسجد بزرگ در جنوب ميدان خان قرار گرفته و اثر همت والاي آخوند ملااسماعيل عقدايي در سال 1222 است.

‏

بقعه دوازده امام: اين بقعه در سال 429 هجري قمري به دستور ابوسعيد و ابو يعقوب از امراي علاءالدوله فرامرز ساخته شده است.

‏

بقعه سيد ركن‌الدين: اين بنا در سال 725 (هـ .ق) بنا نهاده شده و محل دفن ركن‌الدين محمد قاضي است.

اين بنا داراي گنبدي با گچبري‌هاي خطوط ديلمي داخل ايوان بلند و مقرنس‌هاي چهارگوش بنا و محراب بلند است.‏

در داخل بقعه تزيينات آجركاري و خطوط كوفي و نستعليق در ديوارها و حتي در قسمت سقف كه با آبرنگ نقاشي شده است به چشم مي‌خورد.‏

موزه‌ها

موزه علوم طبيعي: اين موزه با تلاش جمعي از فرهنگيان يزد افتتاح شده است. اين موزه از چهار بخش گياه‌شناسي، زمين‌شناسي، جانورشناسي و آناتومي انسان و جانور تشكيل شده است.

موزه آب: اين موزه به همت سازمان آب منطقه‌اي يزد افتتاح و در آن انواع كوزه‌ها و ظروف آب به نمايش گذاشته شده است. محل موزه خانه كلاهدوزان در ميدان امير چقماق است.

موزه آيينه روشنايي: اين موزه از سال 1360 براي نمايش مجموعه‌اي از آيينه و اشياي روشنايي شمع‌سوز، نفت‌سوز، گازسوز و برق‌سوز تأسيس شده است.

از ديگر موزه‌هاي يزد مي‌توان به موزه اسناد و مدارك، موزه سكه و مردم‌شناسي حيدرزاده، موزه اسناد و نسخ خطي ميرزا محمد كاظميني، موزه وزيري و موزه تاريخ طبيعي مركز مطالعات زيست محيطي اشاره كرد.

زيارتگاه‌هاي زرتشتيان: زيارتگاه‌هاي پيرناركي و پيرچك چك از مراكز آييني و مذهبي زرتشتيان در استان يزد است و هر سال گروه‌هاي زيادي از زرتشتيان از نقاط مختلف ايران و جهان در اين مراكز جمع مي‌شوند. همچنين دخمه‌هاي آن در 15 كيلومتري جنوب شرق يزد در بلنداي كوهي به نام كوه دخمه واقع است.

‏

سوغات و صنايع دستي

انواع شيريني‌ها: شيريني سنتي يزدي شامل قطاب، بالقوا، پشمك و حاجي بادام است.

صنايع دستي: صنايع دستي استان هم شامل ترمه، سفال و سراميك، گره چيني، دارايي،‌گليم،‌زيلو و چاقو است.

‏غذاهاي محلي: آش گندم، آش ماش، آش كدو، كله جوش، اشكنه، آش شلغم، آش انار و شولي از غذاهاي محلي يزد است.

شهر بادگيرها: از نظر آب و هوايي اقليمي، گرم و خشك و بياباني است نوسان دما در تابستان و زمستان حتي در شب و روز زياد است و يزد داراي دو فصل بلند گرما (از اسفند تا مهر )و فصل كوتاه سرما (از آبان تا اواخر بهمن) بوده و اطراف آن را كوير و نمكزار در بر گرفته است.

گزارش: بهناز عسكري

دوشنبه|ا|22|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 193]