واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: بهرام بیضایی و حسرت اجرا …
بهرام بیضایی میگوید: اگر "افرا" در تالار دیگری اجرا میشد، حتماً با یك "افرا"ی بسیار متفاوت روبهرو میشدید و بسیار علاقهمندم روزی بتوانم این نمایش را در سالن مناسب آن اجرا كنم. این كارگردان تئاتر و سینمای ایران این روزها نمایشنامهی "افرا" را در تالار وحدت به صحنه برده است، نمایشنامهای كه بارها و بارها قصد داشت آن را اجرا كند ولی به سرانجام نرسیده است. ولی اینبار بعد از سالها طلسم اجرای نمایش «افرا» شكسته شد و در حالی كه علاقهمندان آثار بیضایی در انتظار اجرای نمایش "سهرابكشی" ـ متنی بودند كه سال 85 نگارش آن به پایان رسیده بود ـ اما بیضایی اعلام كرد: نمایش «افرا» را اجرا میكند. "سهراب كشی" به دلیل بازیگر اجرا نشد او دربارهی تغییر متن انتخابیاش میگوید: در آخرین لحظات متوجه شدیم، نمیتوانیم برای «سهرابكشی» بازیگر پیدا كنیم. به همین دلیل «افرا» جایگزین آن نمایشنامه شد. اما «افرا» برای بهرام بیضایی نمایشنامهای بود با خاطرات غمانگیز آنچنان كه خود او بارها اعلام كرده بود؛ نسبت به این متن تلخ شده است. او در اینباره توضیح میدهد: به دلیل همین تلخی كه در ذهنم مانده بود، نمیخواستم دوباره «افرا» را كار كنم. دو سال پیش این نمایش را تمرین كردیم. اول محل تمرین را نداشتیم و پس از آن هم تالار اجرا و بودجه مورد نیاز به ما داده نشد و این در حالی بود كه در آغاز توافق كرده بودند كه شرایط را فراهم كنند. اما به طور ناگهانی همه چیز منتفی شد و بعد به طور ناگهانی متوجه شدیم محل اجرای ما را به نمایش دیگری اختصاص دادهاند. بنابراین بدون هیچ توضیح و خبری ناگهان از صفحهی روزگار محو شدیم و این تجربهی بسیار تلخی بود. او ادامه میدهد: اما این بار برخورد بهتری با ما شد و پس از اینكه اعلام كردم نمیتوانم برای «سهرابكشی» بازیگر پیدا كنم، بیدرنگ با جایگزین شدن «افرا» موافقت شد و ناگزیر «افرا» به روی صحنه رفت. "افرا"یی كه فیلم نشد و به صحنه آمد ناكامی «افرا» آنچنان كه بیضایی میگوید؛ تنها به صحنهی تئاتر برنمیگردد. چرا كه بارها و بارها قرار بود این متن به صورت فیلم تولید شود، اما فیلمنامه آن هرگز به تصویب نرسید تا اینكه سرانجام روی صحنهی تالار وحدت به اجرا رسید.
زمان معاصر را كمتر میتوان روایت كرد زمان روایت نمایش "افرا" برخلاف بسیاری دیگر از آثار بیضایی به دورهی معاصر برمیگردد. این نمایشنامهنویس دراینباره توضیح میدهد: نمایشنامههای معاصر هم دارم، اما تعدادشان از این جهت كمتر است كه دربارهی زمان «معاصر» كمتر میتوان سخن گفت. به محض اینكه دربارهی زمان معاصر حرف بزنیم، دشواریهایی پدید میآید كه ممكن است اجرای نمایشنامه را با مشكل روبهرو كند؛ چرا كه در برخورد با زمان معاصر، حساسیتها كمی بیشتر است. علاقهمندم روزی "افرا" را در سالن مناسب اجرا كنم در نمایش «افرا» آدمهای فرودست جامعه، محوریت دارند، بنابراین به نظر میرسد اجرای این نمایشنامه در تالار وحدت كه معمولا جنس دیگری از تئاتر را ارایه كرده است، یك مقدار به آن ضربه زده است. اما بیضایی معتقد است: ضربهی بدتر اجرا نشدن "افرا" بود و ادامه میدهد: گروه بزرگی بیش از دو ماه نمایش را تمرین كرده بودند و باید حتماً اجرا میشد. در آغاز قرار بود نمایش 24 آبان در تالار اصلی اجرا شود كه آنجا هم مناسب نبود، اما تالاری به جزء آن به ما پیشنهاد نمیشد و تجربهی اجرای «شب هزار و یكم» در تالار چهارسو كه باعث شد، بسیاری از تماشاگران پشت درب بمانند باعث شد، این تناقض را پذیرفتیم و ترجیح دادیم نمایش را اجرا كنیم. اما اگر «افرا» در تالار دیگری اجرا میشد، حتما با یك «افرا»ی بسیار متفاوت روبهرو میشدید و بسیار علاقهمندم روزی بتوانم این نمایش را در سالن مناسب خودش اجرا كنم. پایان نمایشنامه یك پایان مصنوعی است بهرام بیضایی دربارهی پایان نمایش هم به ایسنا خاطرنشان میكند كه؛ نمایش «افرا» پیش از آمدن شخصیت "نویسنده" تمام میشود. جایی كه «بُرنا» برای پسرعمویش نامه را میخواند، نمایش تمام میشود. اما نویسندهی داستان، پایان دومی به كار میدهد. او از نمایشنامهاش كه خیلی تلخ است راضی نیست بنابراین وارد نمایش میشود تا بتواند سرنوشت قهرمانانش را تغییر بدهد و این را هم میگوید كه این یك پایان مصنوعی است؛ چرا كه تغییر باید در داستان، محله و شرایط اتفاق بیافتد و اینگونه است كه تلخی پایان دوم از نوع دیگری است؛ چرا كه میدانیم جعل میكنیم برای اینكه صحنه را بدون آزار ترك كنیم و در عین حال به فكر میافتیم باید چیزی در شرایط تغییر كند. او در پاسخ به این پرسش كه شرایط بیرونی تا چه حد پایان دوم را بر نویسندهی درون نمایشنامه تحمیل میكند، توضیح میدهد: نویسندهی داخل نمایشنامه مطلع است كه شخصیتهایش در شرایط بدی به سر میبرند. تنها كاری كه میتواند انجام بدهد این است كه شرایط را دست كم روی كاغذ تغییر بدهد، بنابراین اعلام میكند كه نویسنده به تنهایی مگر بر روی كاغذ نمیتواند شرایط را تغییر بدهد. اما این نشان میدهد خوانندگان هم متوجه باشند كه باید چیزی را تغییر بدهند و اینجاست كه نویسنده هیچ كاری نمیتواند انجام بدهد، جز اینكه وارد نمایش شود، پایان آن را خط بزند و پایان دیگری را جایگزین كند. ولی با آگاهی بر اینكه حالا دیگر تماشاگرانش هم میدانند كه این پایان نیازمند تغییر است. منبع : ایسنا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 528]