پرسمان عاشورايى

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: پرسمان عاشورايى
خبرگزاري فارس: امام حسين(‏ع) در پى فرصتى بود تا افكار عمومى، با ايشان همراه شود. صلح امام حسن‏(ع) خود، زمينه‏ساز اين مسئله بود. ايشان نيز از اين آرامش بهره برد تا جامعه را براى انقلاب آماده سازد. ايشان با اعتراض به حكومت وقت(معاويه) و نوشتن نامه‏هايى به بزرگان و سران شهرهاى ديگر و تجمع در منا، براى گوشزد كردن وضع نابهسامان دستگاه حكومتى، بستر را براى آغاز انقلاب خود فراهم مى‏كرد.

چرا اباعبدالله الحسين(‏ع) همانند پدر يا برادر بزرگوار خويش در مقابل طاغوت زمان سكوت نكرد
؟
1. طاغوت زمان او، انسانى متجاهر به فسق، آلوده، شرابخوار و زناكار بود، در حالى كه در زمان حضرت على‏(ع) و يا امام حسن مجتبى(‏ع)، چنين وضعى وجود نداشت. كردارهاى ناپسند يزيد بهعنوان زمام‏دار حكومت اسلامى پى‏آمد ناگوارى براى جامعه‏ى اسلامى داشت. در اين صورت، چنين رفتارى كم‏كم مشروعيت مى‏يافت و همه‏ى ارزش‏هاى اسلامى زير سؤال مى‏رفت و مسلمانان نيز آلوده مى‏شدند.

2. حكومت اسلامى در زمان دو امام اول، نو بنياد بود و هر گونه كشمكشى بر سر قدرت، به تشويش اذهان عمومى مى‏انجاميد و با مخالفت مردم روبهرو مى‏شد. بنابراين، مردم از باور خود به ائمه‏ى اطهار(ع) روىگردان مى‏شدند.

3. همچنين كشمكش‏هاى درونى مسلمانان بر سر زمام‏دارى، بهانه‏ى خوبى براى دشمنان خارجى مانند يهوديان بود تا آشكارا به تضعيف مسلمانان بپردازند و اساس اسلام را با خطرى جدى روبهرو سازند.

بارى، اوضاع زمان امام حسين(‏ع) با زمان خلفا و معاويه تفاوت داشت؛ زيرا حكومت اسلامى استقرار يافته بود، ولى انسانى فاسق بر جامعه حكم مى‏راند. بنابراين امام واجب مى‏دانست كه با اين بدعت خطرناك رويارو شود. ايشان در پاسخ به پيشنهاد بيعت با يزيد مى‏فرمايد:

عَلَى الإسلامِ السَّلامُ إذَا بُلِيَتِ الأُمَّةُ بِرَاعٍ مِثل يَزيد؛ حال كه فرمانروايى مسلمانان به يزيد فاسق واگذار شده است، بايد فاتحه‏ى اسلام را بخوانيم.1

دعوت مردم كوفه تا چه اندازه در انگيزه‏ى قيام امام حسين(‏ع) اثر داشت؟

امر به معروف و نهى از منكر از عوامل اصلى شكل‏گيرى قيام امام حسين(‏ع) بود. امام از آغاز، نهضت خود را از هر گونه انگيزه‏ى غيرخدايى و اتهام‏هايى كه درباره‏ى خروج ايشان از مدينه بر سر زبان‏ها بود، پاك ساخت. ايشان با ندايى رسا فرمود هدفش از اين حركت، احياى سنت‏هاى فراموش شده‏ى نبوى و پاسداشت امر به معروف و نهى از منكر در جامعه است.

بنابراين، حتى اگر كوفيان براى حضرت نامه نمى‏نوشتند، ايشان دست به اين قيام مى‏زد. البته در اين صورت، ممكن بود مكان درگيرى با نيروهاى مخالف تغيير كند، ولى در مسير و هدف مبارزه تغييرى ايجاد نمى‏شد. در اين ميان، مردم كوفه در روند آزمون الهى قرار گرفتند ولى سربلند بيرون نيامدند. جنبه‏هاى گوناگون اين قيام بسيار فراتر از جغرافياى زمانى و مكانى كوفه بود. دعوت مردم كوفه در اين جريان، نقشى فرعى داشت. امام حسين(‏ع) بدون اطمينان و تكيه به اين دعوت، قيام خود را آغاز كرد و از آن تنها بهعنوان مسئله‏اى عمومى براى مخالفت با حكومت سراسر فسق و فجور وقت، بهره گرفت.

چرا حضرت امام حسين‏(ع) قيام خود را در زمان معاويه آغاز نكرد؟

الف) امام حسين(‏ع) در پى فرصتى بود تا افكار عمومى، با ايشان همراه شود. صلح امام حسن‏(ع) خود، زمينه‏ساز اين مسئله بود. ايشان نيز از اين آرامش بهره برد تا جامعه را براى انقلاب آماده سازد. ايشان با اعتراض به حكومت وقت(معاويه) و نوشتن نامه‏هايى به بزرگان و سران شهرهاى ديگر و تجمع در منا، براى گوشزد كردن وضع نابهسامان دستگاه حكومتى، بستر را براى آغاز انقلاب خود فراهم مى‏كرد.

ب) سياست معاويه با يزيد بسيار تفاوت داشت و دليل آن نيز فسق و فجور يزيد بود. همين مسئله سبب شده بود امام حسين(‏ع) در زمان يزيد، نسبت به كيان اسلام، خطر جدى‏ترى احساس كند. افزون بر آن، معاويه فرد بانفوذى بود و از نظر اجتماعى و سياسى به دليل قدرت، جوسازى و عوامفريبى در ميان عوام و خواص، جايگاه ويژه‏اى داشت. اين مسئله، باورهاى عمومى را براى دفاع از معاويه در برابر هر گونه حركتى قوام بخشيده بود.

چه كسانى با قيام امام حسين‏(ع) مخالفت كردند و پيشنهاد انصراف از قيام يا بيعت با يزيد به ايشان دادند؟

در آغاز حركت امام حسين(‏ع)، بسيارى از افراد با ايشان مخالفت كردند و به گفته‏ى خود، آن حضرت را نصيحت مى‏كردند كه خون خويش را در اين راه هدر ندهد. اين پيشنهادها از همه سو صورت مى‏گرفت؛ از نزديكان حضرت، مانند «عبداللّه بن جعفر»، «ام سلمه»، «محمد بن حنيفه» و «عبدالله بن عباس» گرفته تا مردم كوى و برزن. البته آنان با آگاهى از نيت امام حسين(‏ع)، ايشان را از روى دلسوزى، علاقه‏مندى به اسلام يا ترس، از اين كار باز مى‏داشتند.

آنان از عمق واقعيت نهضت امام حسين(‏ع) آگاه نبودند. و اگر امام حسين‏(ع) به پيشنهاد آنان جامه‏ى عمل مى‏پوشاند، كار به سود دشمنان واقعى اسلام پايان مى‏يافت. برخى از دوست‏داران امام حسين(‏ع) مانند: «فرزدق»، «طرماح بن عدى» و اشخاصى مانند: «عبدالله بن عمر» و «عبداللّه بن زبير» كه با حكومت يزيد مخالف بودند، ايشان را از بر پا داشتن قيام بر ضد يزيد بر حذر مى‏داشتند. با اين حال، امام حسين(‏ع) با تكيه بر جايگاه امامت خويش به سخن هيچ يك از آنان توجه نكرد.

چرا امام حسين‏(ع) در آغاز حركت، مكه را بهعنوان مقصد اصلى خود برگزيد؟ با اين حال، به چه دليل تغيير مسير داد؟

الف) مكه، پايتخت مسلمانان بود و امام حسين(‏ع) با حضور در آن شهر مى‏توانست با جهان اسلام در ارتباط باشد و نداى حقّانيت خود را به گوش همه‏ى مسلمانان برساند.

ب) به گفته‏ى شهيد مطهرى‏ در كتاب حماسه‏ى حسينى، امام حسين(‏ع) با حضور در مكه بهعنوان پناه‏گاه، پناهندگى و امنيت نداشتن خود را اعلام كرد؛ زيرا هر كس به مكه پناه مى‏آورد، بى‏دفاع بودن خود را در حرم امن الهى اعلام مى‏داشت تا از چنگ دشمنان در امان بماند.

با اين حال امام حسين(‏ع) در هنگام طواف دريافت كه مأموران حكومتى در زير لباس احرام خويش، شمشير بسته‏اند و قصد جان ايشان را دارند. آن حضرت نيز براى حفظ حرمت خانه‏ى خدا و پيش‏گيرى از خونريزى، حج خود را به عمره تبديل كرد و به سوى كوفه به راه افتاد. البته ايشان، به بى‏راهه نرفت و فرارى نگرديد تا مبادا دشمنان بر قيام ايشان برچسب ترس بزنند. به همين دليل، امام حسين‏(ع) مسير خود را تغيير داد.

چرا امام حسين‏(ع) پس از رسيدن به لشكر «عمر سعد»، پيشنهاد بازگشت را مطرح مى‏كند؟ آيا انگيزه‏ى ايشان از بازگشت، مصالحه و سازش بود؟

امام حسين(‏ع) در كربلا چند بار، بازگشت به وطن و ترك مخاصمه را پيشنهاد مى‏كند، مانند: زمان رويارويى با لشكر «حرّ»، در گفت‏وگو با عمر سعد و در روز عاشورا در برابر لشكريان دشمن. هدف ايشان از اين پيشنهاد موارد زير بود:

الف) تمام كردن حجت بر لشكر دشمن و نشان دادن اين كه وى قصد جنگ و خون‏ريزى ندارد. هدف ايشان اين بود كه نشان دهد هيچ گاه آغازگر جنگ نيست.

ب) به كار بستن تاكتيك نظامى براى پيش‏گيرى از تبليغات مسموم امويان. آنان مى‏خواستند قيام حضرت را مخدوش سازند و به او نسبت شورشى دهند. در واقع، راهكار امام، حركتى ارشادى و در راستاى رسوايى يزيديان بود. ايشان با اين كار به همگان فهماند كه او هيچ گونه امنيتى ندارد؛ زيرا پيشنهاد مصالحه‏ى ايشان را رد كردند و حتى اجازهي برگشت هم به ايشان ندادند و تنها يك راه باقى گذاشتند و آن كشتن ايشان بود.

آيا كسى از لشكر امام حسين(‏ع) به دشمن پيوست؟

در هيچ منبع تاريخى چنين مطلبى نيامده است. البته آن هنگام كه خبر شهادت مسلم(‏ع) به حضرت رسيد، شمارى از ياران حضرت جدا شدند، ولى كسى به لشكر مقابل نپيوست. آنان خود را از مهلكه‏ى نبرد نحات دادند و گريختند. شهيد مطهرى مى‏گويد:

كسى از اصحاب و ياران امام حسين(‏ع) با توجه به گرفتارى كه داشتند، به لشكر دشمن ملحق نشدند.2
كسانى كه روز عاشورا در برابر دشمن صف‏آرايى كردند، همگى شهيد شدند. البته شخصى به نام «هرثمه بن سليم» در روز عاشورا از لشكر امام جدا شد و از منطقه گريخت. او نخستين كسى بود كه هنگام بازگشت على‏(ع) از جنگ صفين، خبر شهادت امام حسين‏(ع) و يارانش را در سرزمين كربلا از حضرت على(‏ع) شنيد. او همچنين آخرين كسى بود كه به بهانه‏ى عائله‏مندى و... از جمع ياران امام حسين(‏ع) جدا شد.3

چرا امام حسين(‏ع)، با علم به عدم پيروزى نظامى و ضرورت انجام قيام با بهره‏گيرى از اعجاز، حكومت يزيد را سرنگون نكرد؟

در پاسخ بايد گفت:
الف) پيامبر يا امام در همه‏ى كارها مانند ديگران عمل مى‏كند و مسائل را از مجراى طبيعى آن مى‏گشايد و تنها براى اثبات نبوت و يا امامت خود از معجزه بهره مى‏گيرد. اين در حالى است كه در واقعه‏ى عاشورا، هيچ كس منكر امامت حضرت نشد و همگى به امامت و جايگاه والاى ايشان اقرار داشتند. حتى حضرت در روز عاشورا در آخرين لحظه‏ها براى چندمين بار خود را معرفى و مقام منيع خود را براى همه بازگو مى‏كند. پس به معجزه نيازى نبود.

ب) اگر حضرت مى‏خواست اين كار را با معجزه به انجام برساند، حجت بر كسى تمام نمى‏شد و كار نقص پيدا مى‏كرد؛ زيرا ايشان مى‏خواست با شهادت خود و ياران باوفاى‏شان، از ستم يزيديان پرده بردارد و درس شهادت و آزادگى و ايستادگى در برابر ستم را به همگان، بهويژه امت‏هاى آينده بياموزد. چنين كارى با معجزه عملى نبود و نهضت عاشورا را با ايستايى روبهرو مى‏ساخت.

آيا مبارزه‏ى امام حسين‏(ع) با حكومت يزيد تا پاى جان واجب بود و اين مسئله با شرايط امر به معروف منافات ندارد؟

يكى از شرايط امر به معروف و نهى از منكر، نداشتن زيان مالى يا جانى و خطرى براى شخص امر به معروف كننده است و اگر براى او زيانى داشته، يا حتى احتمال ضررى باشد، امر به معروف از عهده‏ى او ساقط است. اين سخن در جايى است كه اصل دين در خطر سقوط قرار نگرفته و اجراى آن منكر از محدوده‏ى فرد و يا يك اجتماع كوچك فراتر نرفته باشد، ولى اگر اصل آن با خطر رو به رو شود، دفاع از آن حتى بر زنان واجب مى‏شود.

چرا امام حسين‏(ع)، اهل ‏بيت و زنان و فرزندان خود را به كربلا آورد؟

بى شك، امام حسين(‏ع) از شهادت خود و يارانش و اسارت اهل بيتش آگاه بوده با اين حال، آنان را با خود به كربلا برد تا:

الف) نقش اطلاع‏رسانى را بهعهده بگيرند و پيام حقّانيت كربلا را به مردم برسانند. اگر چنين نمى‏كرد، خبر اين فاجعه به گوش كسى نمى‏رسيد. شهر به شهر گرداندن اسيران، به جاى آن كه به خوارى اهل ‏بيت‏(ع) بيانجامد، پيام عاشورا را بهآسانى به مردم رساند. مردم با ديدن وضع اسفناك اسيران و شنيدن خطبه‏هاى آتشين حضرت زينب(‏ع) و امام سجاد(ع) از عمق فاجعه‏ها آگاه شدند. اگر مردم از آن آگاه نمى‏شدند، در برابر تبليغات مسموم دشمن، اصل رويداد منحرف مى‏گرديد و جنايت‏هاى امويان پنهان مى‏ماند.

ب) شهادت بعضى از كودكان در كربلا و اسارت اهل‏ بيت امام حسين(‏ع)، چهره‏ى ستم‏گر و پليد دشمنان اهل‏بيت‏(ع) را بيش از پيش آشكار ساخت؛ در واقع شهادت كودكان، خود سند گويايى بر مظلوميت و حقانيت امام و بى‏شرمى و ظلم دشمن بود.

چرا ياران امام حسين‏(ع) برترين ياران هستند؟

حضرت امام حسين‏(ع) در خطبه‏اى در كربلا چنين فرمود:
من يارانى باوفاتر از ياران خود نمى‏شناسم و خاندانى نيكوتر و مهربان‏تر از خاندان خود سراغ ندارم پس خدا شما را بهدليل[يارى نمودن] من پاداش نيكو دهد. بدانيد كه من [فردا را] روز آخر زندگى‏مان به خاطر اينان (دشمن) مى‏دانم و به شما اجازه مى‏دهم كه همگى آزادانه بازگرديد و از من بر گردن شما چيزى نيست. اين تاريكى شب كه شما را در بر گرفته، مركب خود كنيد (از تاريكى شب استفاده نماييد).4

در پاسخ بايد گفت: زيرا حجت بر همه‏ى آنان تمام بود و آنان مى‏دانستند كه فردا كشته خواهند شد، با اين حال، رهبر خويش را رها نكردند و تا آخرين لحظه بر پيمان خود باقى ماندند. شهيد مطهرى‏ در اين باره مى‏گويد: «وضع اصحاب ابا عبداللّه(‏ع) طورى بود كه بر همه‏ى اصحاب و شهداى پيشين، سبقت گرفتند؛ چون اصحاب ابا عبداللّه‏(ع) هم از طرف دوست آزاد بودند و هم از طرف دشمن. اما از طرف دوست به علت اين كه اباعبداللّه‏(ع) فرمود: "آنها به غير از من كارى ندارند و شما مى‏توانيد از تاريكى شب استفاده كنيد و برويد..." و از طرف دشمن هم در تنگنا نبودند... پس اصحاب امام حسين(‏ع) بر بدريّون پيغمبر(ص) و صفّيون على‏(ع) ترجيح داشتند».5

آيا امام حسين‏(ع) تنها براى اين كه گناهان امت‏هاى بعدى بخشيده شود به شهادت رسيد؟

بعضى افراد با ديدن احاديثى كه ثمره‏ى سوگوارى‏ها را بخشش گناهان و رسيدن به شفاعت امام حسين‏(ع) مى‏دانند، به اين انديشه‏ى اشتباه گرفتار شده‏اند كه هر كس در رثاى اهل‏ بيت(ع) و امام حسين(‏ع) بگريد، گناهانش بدون حساب و كتاب بخشيده مى‏شود. حتى گاهى سوگوارى و گريه‏ى آنان با بعضى واجبات اسلامى نيز منافات پيدا مى‏كند. اين گونه افراد ناخواسته به نهضت خونين حضرت خدشه وارد مى‏كنند و سبب تحريف آن مى‏شوند و آب به آسياب دشمنان امام حسين(‏ع) مى‏ريزند. شهيد مطهرى در اين زمينه مى‏گويد:

«بدون شك اين يك تفكر مسيحى است كه در ميان ما رايج شده است. اين فكر است كه امام حسين‏(ع) را به كلى مسخ مى‏كند و او را به صورت سنگر گناهكاران!! در مى‏آورد. قيام او را كفاره‏ى عمل بد ديگران قرار مى‏دهد. امام حسين(‏ع) كشته شد كه گناهكاران از عذاب الهى بيمه شوند؟! جواب‏گوى معصيت معصيتكاران باشد؟!»6

چند تن از بني‌هاشم در كربلا شهيد شدند؟

شمار شهيدان بني هاشم در كربلا، هفده تن بود كه در حديثى از امام سجاد(ع) نيز آمده است. اسامي آنان عبارت است از:

الف. فرزندان امام حسين‏(ع)، حضرت على اكبر و على اصغر(ع).
ب. حضرت قاسم، عبداللّه و ابوبكر فرزندان امام حسن مجتبى‏(ع).
ج. حضرت عباس، عبداللّه، جعفر، عثمان، و محمد(ع) پسران ام‏البنين(‏ع) و برادران امام حسين‏(ع).
د. عون و محمد(ع) فرزندان حضرت زينب(‏س).
ه’ . عبداللّه بن مسلم، محمد بن مسلم، جعفر بن عقيل، عبدالرحمان بن عقيل و محمد بن ابى سعيد بن عقيل‏عليهم‏السلام (فرزندان مسلم و عقيل).7

انگيزه‏ى امام حسين‏(ع) از برداشتن بيعت خويش از سپاه چه بود؟

هدف حضرت اين بود كه تنها كسانى كه با انگيزه‏هاى صددرصد الهى به آن جا گرد آمده‏اند، باقى بمانند و هر كس ترديد دارد، آن جا را ترك گويد؛ زيرا مى‏خواست سطح معنوى قيام خود را بيش از پيش ارتقا بخشد. در اين صورت:
الف. نام اين قيام هماره بهعنوان قيام الهى در تاريخ ثبت شد و شايبه‏ى هر گونه آشوب‏طلبى از آن زدوده گرديد.
ب. با آزموده شدن اخلاص و يقين ياران امام حسين‏(ع) دفاع از حق و حقيقت، بر هماهنگى و يكرنگى لشكر امام حسين‏(ع) افزوده شد و آنان به وحدت بيشترى دست يافتند.

چه كسانى از همراهان امام حسين(‏ع) پس از واقعه‏ى عاشورا زنده ماندند؟

از روايت‏هاى تاريخى به دست مى‏آيد كه تن از ياران امام حسين(‏ع) زنده ماندند كه عبارت بودند از:

1. عقبه بن سلمان: غلام حضرت رباب كه عمر سعد او را آزاد كرد.
2. مرقع بن قمامه: قبيله‏ى او از عمر سعد امان گرفتند. عبيدالله بن زياد نيز او را به بحرين تبعيد كرد.
3. مسلم بن رياح: پس از شهادت امام حسين(‏ع) از كربلا گريخت.
4. حسن بن حسن‏(ع) معروف به حسن مثنى: او مجروح شده بود و به دليل خويشاوندى با عمر سعد، او را نكشتند.
5 . عمر بن حسن‏(ع).
6. قاسم بن عبدالله.
7. محمد بن عقيل.
8 . زيد بن حسن‏(ع).8

عمر سعد بهعنوان فرمانده‏ى لشكر ابن زياد، پس از شهادت امام حسين(‏ع) به چه جنايت‏هايى دست يازيد؟

او پس از شهادت امام حسين‏(ع) به فجايعى دست زد كه كمتر از مبارزه با آن حضرت نبود، مانند: آب ندادن به زنان و كودكان، برهنه كردن بدن امام حسين(‏ع) به طمع لباس، در آوردن زيور زنان، آويختن سر شهيدان به گردن اسبان، دشنام به اهل ‏بيت‏(ع)، اسب تاختن بر بدن شهيدان، ضرب و جرح اسيران، سوار كردن اسيران بر شترهاى بى‏جهاز، به زنجير بستن امام سجاد(ع)، روبه‏رو كردن اسيران با سرهاى بريده براى آزار آنان، جسارت به سر امام حسين‏(ع)، كشتن برخى از زنان در كربلا مانند «امّ‏وهب»9 گذراندن اسيران از كنار گودال قتلگاه براى آزار روحى آنان، آتش زدن خيمه‏گاه، غذا ندادن به اسيران.10

تأثير تبليغى اهل‏ بيت امام حسين‏(ع) در مدت اسارت‏شان چگونه بود؟
حكومت بنى‏اميه مى‏كوشيد با به اسارت در آوردن و گردانيدن اسيران در شهرهاى گوناگون، قيام كربلا را مخدوش سازد و اهل‏ بيت امام حسين‏(ع) را به گونه‏اى خوار كند. با اين حال، بر خلاف انتظار آنان، اسارت اهل‏ بيت‏(ع)، قيام كربلا را تكميل كرد و بر رشد و تعالى آن افزود؛ زيرا دشمنان ناخواسته، پيام كربلا را به وسيله‏ى اسيران به گوش همه‏ى مسلمانان رساندند. اين كار، حكومت بنى اميه را رسوا كرد و مردم را از جنايت‏هاى آنان، آگاه ساخت. همين مسئله، زمينهساز قيام‏هايى شد كه پس از عاشورا رخ داد. خطبه‏هاى حضرت سجاد(ع) و حضرت زينب‏(س) در كوفه و شام نيز از فرازهاى روند پيام‏رسانى اهل ‏بيت‏(ع) به مردم بود.

نقش زنان در قيام كربلا چگونه بود؟
زنان نيز در قيام كربلا سهم بهسزايى داشتند و با هميارى‏هاى عاطفى و روحى خود، دوشادوش مردان در افزايش سطح معنوى قيام همت گماردند. امام حسين(‏ع) در بسيارى از موارد از دلدارى‏هاى حضرت زينب(‏ع) و احساس همدردى ايشان، بهره مى‏جست. نمونه‏ى اين گفته در صحنه‏ى شهادت على اكبر و على اصغر(ع) ديده مى‏شود. در جاىجاى تاريخ عاشورا آمده است زينب‏(ع) براى دلدارى دادن امام حسين‏(ع) پس از شهادت هر شهيدى، به كمك ايشان مى‏شتافت، ولى هنگام شهادت فرزندان خود از خيمه بيرون نيامد تا مبادا حسين‏(ع) شرمنده‏ى او شود.

همچنين دو تن از زنان، در جريان زد و خوردهاى كربلا به شهادت رسيدند ام وهب و «جناده بن حارث» براى دفاع از امام حسين(‏ع) به ميدان رفتند و كشته شدند. افزون بر آن وظيفه‏ى پيام‏رسانى قيام نيز بر عهده‏ى امام سجاد(ع) و زنانى چون حضرت زينب حضرت سكينه، حضرت ام‏كلثوم و حضرت رباب‏(ع) بود كه با خطبه‏ها و فريادهاى خويش، اين وظيفه را بر دوش گرفتند.

پس از قيام عاشورا چه قيام‏هاى ديگرى براى مبارزه با فساد حكوت‏هاى ستم‏كار رخ داد؟
پس از شهادت آن حضرت، چهار قيام بزرگ رخ داد كه عبارتند از:

الف. قيام حَرّه: مردم مدينه پس از بازگشت اسيران اهل ‏بيت‏(ع) به مدينه، از جنايت‏هاى يزيد آگاه گشتند. از اين رو به خون‏خواهى امام حسين(‏ع) و ياران باوفايش به پا خاستند كه اين قيام به دليل نداشتن بنيه‏ى دفاعى لازم بهشدت از سوى يزيد سركوب شد و اين نخستين قيام پس از عاشورا به شمار مى‏رود كه در سال 63 هجرى رخ داد.11

ب. قيام عبداللّه بن زبير: هر چند اين حركت، با انگيزه‏ى قيام ‏مكتبى رخ نداد، ولى بى‏شك از حركت امام حسين‏(ع) تأثير پذيرفته بود. انگيزه‏ى عبداللّه بن زبير از اين قيام، آن بود كه قدرت خود را به حكومت مركزى نشان دهد. او، امام حسين(‏ع) را رقيب خود مى‏دانست و نمى‏توانست ببيند كه ايشان قيام كرده ولى او همچنان در كنج خانه نشسته است. از اين رو، براى قدرت‏نمايى و دست‏يابى به قدرت، سر به شورش برداشت. با اين حال، در جنگ شكست خورد و به خانه‏ى خدا پناه برد. لشكريان يزيد خانه‏ى خدا را به منجنيق بستند و مسجد الحرام را ويران كردند. اين حركت يزيد در خدشه‏دار شدن چهره‏ى امويان نزد افكار عمومى و شتاب گرفتن روند سرنگونى آنان، سهم مهمى داشت. در بحبوحه‏ى سركوب شورش، يزيد درگذشت و جنگ متوقف شد.

ج. قيام توّابين: توابين كسانى بودند كه به دليل پشيمانى از يارى نكردن امام حسين(‏ع) دست به اين قيام زدند. سرپرستى اين گروه چهار هزار نفرى را «سليمان بن صرد خزاعى» با شعار «يا لَثاراتِ ‏الحُسين» بر عهده داشت. عبيداللّه بن زياد با لشكرى سى هزار نفرى به رويارويى با آنان پرداخت و شمار فراوانى از آنان را به شهادت رساند.

د. قيام مختار: مختار پس از ورود مسلم بن عقيل(‏ع) به كوفه، او را به خانه‏ى خود خواند. عبيداللّه بن زياد از ماجرا آگاه شد و او را به زندان افكند. مختار در زندان به شوهر خواهر خود، عبداللّه بن عمر نامه‏نگارى كرد و خواستار ميانجى‏گرى او پيش يزيد شد. ميانجى‏گرى عبداللّه بن عمر نتيجه داد و مختار از زندان آزاد شد. آزادى او پس از واقعه‏ى عاشورا بود. مختار با برگزارى جلسات خصوصى و پنهانى با شيعيان و سران توابين كه سركوب شده بودند، دست به قيام زد. وى، كوفه را از كارگزاران اموى و مسببان شهادت شهيدان كربلا پاك‏سازى كرد و براى جنگ با سپاه شاميان آماده شد. فرمانده‏ى سپاه مختار «ابراهيم بن مالك اشتر» بود و فرماندهى لشكر يزيد را عبيداللّه بر عهده داشت. در اين جنگ لشكر شام شكست خورد و ابراهيم، سر عبيداللّه را براى مختار فرستاد.

پينوشتها:
1. حماسه‏ى كربلا، خسرو تقدسىنيا، قم، انتشارات ائمه، 1376ه. ش، ص37.
2. مرتضى مطهرى، حماسه‏ى حسينى، تهران، انتشارات صدرا، چاپ بيست و نهم، 1377 ه.ش، ج3، ص74.
3. بحار الانوار، محمدباقر مجلسى، بيروت، دار الوفاء، 1403ه.ق، ج44، ص255 و ج32، ص419؛
ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه، بيروت، دار احياء الكتب العربيه، 1378 ه.ق، ج3، ص169.
4. فَإنِّى لا اَعلَمُ اَصحَاباً اَوْفى وَ لا خَيْراً مِنْ اَصحَابِى وَ لا اَهْلَ بَيْتٍ أَبَرَّ وَ لا اَوْصَلَ مِنْ اَهلِ بَيتِى فَجَزَاكُمُ اللَّهُ عَنِّى خَيْراً ألا وَ اِنِّى لأَظُنُّ اَنَّهُ آخِرُ يَوْمٍ لَنَا مِن هؤُلاءِ ألا وَ اِنِّى قَد اَذِنْتُ لَكُمْ فَانْطَلِقُوا جَمِيعاً فِى حِلٍّ لَيْسَ عَلَيْكُم مِنِّى ذِمَامٌ. هذَا اللَّيْلُ قَدْ غَشِيَكُم فَاتَّخِذُواهُ جَمَلاً
الشيخ المفيد، الارشاد، تهران، انتشارات علميه الاسلاميه، بى‏ تا، ج2، ص93؛ محمد بن على بن الحسين بابويه القمى، الشيخ الصدوق، الامالى، بيروت، دار الاعلمى للمطبوعات، بى تا، ص156؛ السيد محسن الامين العاملى، اعيان الشيعه، دمشق، بى‏نا، 1356 ه’.ق، ج1، ص600؛ بحار الانوار، ج44، ص316.
5. حماسهي حسينى، ج3، ص56.
6. همان، ج3، ص256.
7. شيخ عباس قمى، منتهى الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ هشتم، 1374 ه’.ش، ج1، ص400.
8. ابوالفرج على بن الحسين الاصبهانى، مقاتل الطالبيين، نجف، المطبعه الحيدريه، چاپ دوم، 1965م، ص75.
9. اعيان الشيعه، ج3، ص482؛ الشيخ محمد السماوى، ابصار العين فى انصار الحسين‏(ع)، قم، مكتبه بصيرتى، بى تا، ص61.
10. حماسه‏ى حسينى، ج3، ص168.
11. ابن اثير الجزرى، الكامل فى التاريخ، بيروت، دار احياء التراث، بى تا، ج4، ص111.

هادى منش‏ ابوالفضل
منبع : ماهنامه پيام زن شماره 237
انتهاي متن/

چهارشنبه|ا|21|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]