واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد - ابراهیم رزاقی طرح هدفمند کردن یارانه ها هفته گذشته با اعلام رسمی رییس جمهوری پس از مدت ها گفت و شنود پیرامون آن به مر حله اجرا در آمد تا در نهایت یکی از اتفاقات مهم اقتصاد ایران به دنبال آن به وقوع بپیوندد. دررابطه با تاثیر هدفمند کردن یارانه ها بر بخش های مختلف اقتصاد به خصوص تولید و صنعت و... بسیار صحبت شده است و در رابطه با آن اظهار نظر های مختلفی مطرح شده است؛ اما سوالی که شاید در این میان وجود داشته باشد این است که با اجرای طرح هدفمند سازی یارانه آیا رفتار مصرف کننده باید تغییر پیدا کند؟ به طور کلی اهمیت « رفتار مصرف کننده » بر کسی پوشیده نیست و اگر این رفتار در خانواده به شکل اشتباه دنبال شود بی تردید اثرات نا مطلوبی از خود بر جای خواهد گذاشت. حال که با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها فصل تازه ای در اقتصاد گشوده شده است جا دارد به این مهم ( نحوه مصرف در خانواده ) با دقت بیشتری توجه کنیم و آن را مد نظر قرار دهیم. اینکه هدفمند کردن یارانه ها چه تاثیری بر رفتار مصرف خانوارها دارد از جنبه های مختلفی قابل بررسی و تامل است اما از یک جنبه می توان گفت که این موضوع به مشارکت مردم بستگی دارد. اگر مردم در این شرایط تحت تاثیر واسطه ها قرار گیرند ممکن است قیمت ها به گونه ای افزایش پیدا کند که طبقات متوسط ، آسیب پذیر شوند. اگر هم طبقات مختلف گمان کنند کالا های گوناگون را برای مصرف خریداری کنند برای اینکه امکان دارد در آینده قیمت آنها افزایش پیدا کند بی تردید این وضع باز هم به ضرر قشر متوسط خواهد بود. یعنی در هر دو حالت قشر ضعیف از این موضوع ضربه خواهد خورد. رفتار صحیح در چنین شرایطی این است که خانوار ها باید به میزان نیاز خود خریداری کنند و از خرید کالا های گران خود داری کنند. درچنین شرایطی اگر کالای گران هم مشاهده کردند بدون تلف کردن وقت آن را گزارش دهند تا مسئولان دولت این موضوع را پیگیری کنند. بی تفاوتی به این موارد تحت هیچ شرایطی اقدام قابل دفاعی نیست. از سوی دیگر نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که به دلیل پرداخت یارانه به برخی کالا ها مشاهده می شود که کالا هایی مانند نان و شیر تا کنون ارزان بوده اند و شاید همین عامل سبب می شده است تا شهروندان ( مخصوصا طبقه بالا ) مقدار زیادی از این محصولات را خریداری کنند ولی از آن استفاده ای نبرند. متاسفانه طی چند دهه اخیر رفتار مصرف ما تغییر پیدا کرده است و عده زیادی از شهروندان به دنبال ارزان بودن برخی کالا ها مقدار زیادی از آن را خریداری می کنند. در صورتیکه اصلا فلسفه یارانه این است که دولت برای اینکه تمام اقشار جامعه بتوانند از یک کالا با قیمت پایین بهره ببرند قیمت آن را پایین نگه می دارد حال آنکه در این شرایط طبقه پول دار بهره بیشتری از این وضعیت خواهند برد. در حال حاضر باید بپذیریم شرایط تغییر پیدا کرده است و یارانه ها را دولت به شکل گذتشه پرداخت نخواهد کرد و با آزاد سازی قیمت های حامل های انرژی بی تردید برخی قیمت ها بالا خواهد رفت. وظیفه ما در این شرایط این است که باید الگوی مصرف را تغییر دهیم. به عبارت ساده تر اینکه در شرایطی که قیمت ها بالا رفته است اگر بخواهیم همان رفتار گذشته را در مصرف ادامه دهیم اصلا شدنی نیست. کافی است لحظاتی با خود فکر کنیم و به این نتیجه خواهیم رسید که شیوه مصرف مان در گذشته به دلیل ارزان بودن کالا ها مصرفی غیر ارادی بوده است. چون قیمت کالا ها ارزان بوده است میل و گرایش برای خریداری محصول های مختلف نیز افزایش پیدا می کرد. در حال حاضر باید شیوه الگوی مصرف را در شرایط هدفمند کردن یارانه ها تعریف کنیم. یعنی باید الگوی مصرف در این شرایط یک الگوی بهینه تعریف شود. به طور مثال وقتی قیمت بنزین ارزان بود بسیاری از هموطنان دیگر زحما استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی را به خود نمی دادند و با وسیله شخصی برای جزیی ترین اقدام های روزانه در سطح شهر حضور پیدا می کردند. در حال حاضر که قیمت سوخت گران شده است این روش هم باید تغییر پیدا کند. بر این اساس شهروندان به دلیل قیمت بالای سوخت به جای تردد با وسیله شخصی خود از سیستم حمل و نقل عمومی استفاده خواهند کرد که تبعات مثبت این اقدام به شکلی آَکار قابل رویت است. این موضوع در کالا های دیگری هم اتفاق خواهد افتاد و الگوی مصرف درست خواهد شد. نتایج مثبت آن را هم در رشد آمار های اقتصادی می توان مشاهده کرد و همچنین مکانات ارزی بیشتری از این راه به دست آورد. در یک جمع بندی کلی به شهروندان توصیه می کنم آنچه که به طور اساسی نیاز ندارند را تهیه نکنند و مصرف نکنند و آنچه را هم که نیاز دارند در حد قابل دفاع مصرف کنند. هم اکنون که طرح هدفمند کردن یارانه ها در مرحله اجرا قرار گرفته است خودمان اختیار مصرف مان را به شکلی درست و قابل دفاع در دست بگیریم. تلویزیون هم از تبلیغ کالاهایی که فقط برای آنها سود آوری دارد نباید در این جهت بهره ببرد که ذهن مخاطبان درگیر مصرف آن کالا ها شود. یعنی به صرف سود آوری به تبلیغات کالایی بپرداز که برای شهروندان مفید نخواهد بود. این یک بحث کلی است و شیوه مصصرف در شرایط هدفمند کردن یارانه ها باید با آن مطابقت داشته باشد. *استادیار بازنشسته اقتصاد /36
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 455]