فلسفه مجازات در مكتب نئوكلاسيك

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: فلسفه مجازات در مكتب نئوكلاسيك
فلسفه مجازات در مكتب نئوكلاسيك
ابراهيم كريميان
نئوكلاسيك در حقيقت مكتبي سنتي است كه در مقابل انديشه‌ هاي تازه قرار مي گيرد. نام classique منتج از روش و محتواي اين مكتب است، هر چند در خانواده نئوكلاسيك، وحدت عقيده به طور كامل وجود ندارد، ليكن به دليل هماهنگي در اصول مي توان آنها را زير اين عنوان قرار داد. در اين طرز تلقي حتي مي توان طرفداران مكتب فايده اجتماعي و عدالت مطلق را نيز نوعي وابستگان نئوكلاسيك دانست.
اساساً ريشه اين مكتب را بايد در عقايد مونتسكيو، روسو، فوئر باخ و بخصوص بكاريا جستجو نمود. ولي چون نظريات نئوكلاسيك ها با اين افراد در حد زيادي مشابه است لذا مي توان هر دو را در يك گروه قرار داد. رُسي و فرانسوا گيزو دو نظريه ‌پرداز و حقوقدان هستند كه عقايد اصلي اين مكتب را بسط داده‌اند.
فرانسوا گيزو «Guizot» مورخ و محقق فرانسوي است كه در سال 1822 ميلادي، رويكردهاي خود را در رساله‌اي در مورد مجازات اعدام در جرايم سياسي انتشار داد. رُسي «Rossi»، استاد دانشكده حقوق در آكادمي ژنو است كه در سال 1829 ميلادي، رساله ‌اي در حقوق جزا منتشر كرد. رُسي در كتاب خود معياري دقيق از جرم را مشخص كرد و پيشنهادهاي مختلفي را ارائه داد. از ديگر طرفداران اين مكتب
مي توان بخصوص از لوكاس «Lucas» و اورتولان نام برد، عقايد لوكاس در حقيقت آميزه ‌اي از مكتب كلاسيك و نئوكلاسيك است.
به عقيده رُسي، احساس باطني مباني نظام اخلاقي را بر انسان آشكار مي كند و در پرتو عقل مي تواند به پوشيده‌ ترين زواياي حقيقت و نيكي و عاقبت عدالت و بي عدالتي پي برد. آزادي اراده او را در كارها جازم مي سازد و همين منشا مسئوليت اخلاقي و شايستگي و ناشايستگي او است.
علاوه بر آن، طبيعت انسان واجد خصيصه ديگري است كه بدون آن انسان فاقد اثر و ثمر است و آن اجتماع پذيري است. از نظر اورتولان، انسان ذاتاً اجتماع پذير است و زندگي در جامعه صرف نظر از گونه ‌هاي متغير آن نه تنها براي او مشروع، بلكه تحميلي است. انسان و در نتيجه جامعه كه تجمعي از انسان‌ها است هم داراي بعد مادي و هم معنوي است و در آيين رفتارشان بايد دو اصل عدالت و سودمندي را برآورده سازند.
درباره هدف غايي از اجراي كيفر با وجود يگانگي بينش فلسفي در اين مكتب پيروان آن نظريه‌ هاي گوناگوني بيان كرده‌اند. روسي، پيشگيري را تعبير دقيقي از هدف عدالت كيفري نمي داند و معتقد است هدف اصلي و مستقيم كيفر برقراري نظم اجتماعي است كه با ارتكاب جرم يكي از اركان آن جريحه‌ دار و يا مختل شده است و مي افزايد نتيجه و هدف را نبايد يا يكديگر در آميخت و اشتباه كرد. پيشگيري از جرم يكي از نتايج اعمال حق كيفر است.
گيزو در كتاب مشهور خود «كيفر اعدام در جرايم سياسي» تعبير نو از سودمندي كيفر با توجه به كارايي آن ارائه داده است. او در كتاب خود مي نويسد: اينكه جرم سبب زيان ‌آوري آن سزاوار كيفر است و يا در اجراي كيفرها سودمندي دليل اولي است، درست نيست. اين را با تحريم و كيفر رساندن فعلي كه همگان آن را معصومانه مي پندارند بيازماييد خواهيد ديد چه شورشي در دلها بر مي انگيزد... تبهكاري اخلاقي، زيان اجتماعي و كارايي كيفر سه شرط عدالت جزائي‌ اند، سه خصلتي كه بايد در محكوميت اعمال و در اجراي كيفر با يكديگر تلاقي كنند.
در باب ديگر كتاب خود «درباره كارايي مادي كيفر اعدام» گيزو
مي نويسد: كيفري سودمند است كه كارا باشد و اين كارايي يا مادي است يا اخلاقي و يا هر دو باهم. مادي است از اين نظر كه نيروي بزهكار را تحليل مي برد، اخلاقي است از اين نظر كه مايه عبرت ديگران است.
از نظر اورتولان، هدف كيفرها ممكن است گوناگون باشد، ولي تحليل آخر دو هدف اصلي را مشخص مي كند. عبرت و اصلاح اخلاقي. وقتي اين دو هدف تامين شدند، ساير هدف‌ها نيز به دست مي آيند. اگر ضرورت انتخاب ميان اين دو پيش آيد، عبرت مهم ترين آنها براي جامعه است.

سه|ا|شنبه|ا|13|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 265]