بايدهاي تربيت فرزند در كلام امام رضا(ع) ؛ ... اين سفارش من به خاطر رشد مقام توست

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: بايدهاي تربيت فرزند در كلام امام رضا(ع) ؛ ... اين سفارش من به خاطر رشد مقام توست
قسمت سوم
*براتعلي چگيني
تربيت، امري تدريجي ومستمر است، كه نمي توان آن را محدود به زمان ومكان خاصي دانست. بلكه انسان تا آخر عمر خود، نيازمند تربيت ورشد است. حال اگر بخواهيم فرزندان خود را تربيت نماييم، بايد اين واقعيت را بپذيريم، كه نمي توان آنها را ظرف چند ماهه تربيت كرد، و سپس رهايشان ساخت و گمان كرد كه درخت تربيت ما به ثمر نشسته است. بنابراين، اگر بخواهيم تربيتي درست وصحيح داشته باشيم، بايد زمينه هاي آن را فراهم كنيم؛ يعني به طور غير مستقيم سالهاي قبل وبعد از تولد، قبل وبعد از ازدواج، زمينه هاي لازم رامهيا كنيم.
اگر به سيره هاي معصومين (ع) نگاهي بيندازيم، خواهيم ديد كه آنها به مسايلي چون انتخاب همسر شايسته، مراعات آداب ازدواج سفارش اكيد فرموده اند، كه به بعضي از آنها اشاره مي شود.
الف) انتخاب همسر شايسته
همه مي دانند كه از گل، گل مي رويد واز خا ر، خار. واين انتظاركه از خار گل برويد، غير عاقلانه است و شجره طيبه هم محصولي جز ثمره طيبه نخواهد داشت.
واين پدران ومادران صالح وشايسته اند كه فرزنداني درستكار تربيت خواهند كرد كه نقش سازنده اي را در جامعه ايفا مي كنند، به همين دليل امام صادق (ع ) فرمودند: خوشا به حال كسي كه مادرش داراي گوهر گرانبهاي عفت وپاكدامني باشد، بسياري از بزرگان ودانشمندان موفقيتهاي خود را مد يون پدران ومادران صالح خود ميدانند.
«صفوان بن يحيي» از امام رضا (ع) نقل كرده ،كه ايشان فرمودند: هيچ سودي براي مرد بهتر از همسر صالح كه هنگام ديدن وي، شوهرش خوشحال شود ودر غياب شوهر، نگهدار خود، وشوهرش باشد، نيست.
پيامبر (ص) در روايتي با كمال صراحت فرمودند: ملكات پسنديده واخلاق خوب دليل وراثتهاي پسنديده است.
«روسو» مي گويد: چگونه ممكن است اميدوار باشيم كه كودك ما خوب تربيت شود، در حالي كه معلم يا مربي او خوب تربيت نشده است.
و در جاي ديگر مي گويد: طفل به دلخواه مادر تربيت مي شود، اگر مي خواهيد معناي شرف و فضيلت را بفهميد بايد مادر اورا تربيت كنيد.
بخاطر نقش مهمي كه والدين _ بخصوص مادر_ در ساختار وجودي فرزندانشان دارند، اسلام تأكيد زيادي بر انتخاب همسرپاكدامن دارد وآن را جزو حقوق فرزندان دانسته است و مرد هم بايد به اصلاح خود بپردازد، و شايستگي لازم را به دست آورد و نبايد فقط از مادر اين انتظار را داشته باشيم.
نتيجه اينكه، اگر بخواهيم جامعه يا خانواده به طور اساسي و ريشه اي تربيت واصلاح شود، بايد ابتدا والدين اصلاح شده باشند، زيرا در سايه طهارت وپاكي آنهاست كه انسانهايي درست و با لياقت پرورش مي يابند.
«حسين بن بشار واسطي» مي گويد: خدمت امام رضا(ع) نامه نوشتم كه يكي از بستگانم از دخترم خواستگاري كرده است، اما او مرد بد اخلاقي است (آيا با اين وصف، شما صلاح مي دانيد دخترم را به ازدواجش درآورم؟) امام در جواب ايشان فرمودند: اگر بد اخلاق است دخترت را به ازدواج او در نياور.(معاني الاخبارص 316 )
ب) رعايت آداب ازدواج
بعد از اينكه انسان همسري شايسته انتخاب نمود، بايد براي يكي ديگر از مهمترين هدف ازدواج، كه همان تربيت فرزندان صالح است، گام بردارد و بعد از مراعات آداب ازدواج، از خداي تعالي بخواهد كه به او فرزنداني صالح عطا فرمايد.
در كتاب «فقه الرضا» _ كه به امام رضا(ع) منسوب است، در مورد اولين برخوردي كه زن و مرد با هم دارند، خطاب به شوهر_ چنين آمده است: هنگامي كه زن به خانه تو وارد شد، او را به طرف قبله بنشان و بگو: «خداوندا، او را به امانت گرفته ام و با ميثاق تو بر خود حلال كرده ام. پروردگارا، از او فرزندي با بركت و سالم روزي ام كن، و...
همچنين لازم است در ايام بارداري مراقبتهاي لازم نيز صورت بگيرد. در اين دوران، استفاده از تغذيه مناسب و ميوه ها ي سالم و خوراكيها مي تواند در شخصيت كودك مؤثر واقع شود. علاوه بر آن، افكار وانديشه هاي مادر هم در دوران بارداري نقش بسزايي در فرزندان خود دارد.
«محمد بن سنان» از امام رضا(ع) نقل كرده است، كه آن حضرت فرمودند: به همسران باردارتان كندر دهيد، كه اگر حمل آنها پسر باشد، پاكيزه قلب و دانشمند و شجاع خواهند شد، و اگر دختر باشد، خوش اخلاق و زيبا مي شود و نزدشوهرش منزلت مي يابد. در روايات اسلامي نيز به اين نكته توجه كامل شده، ودرباره استفاده از غذاها و ميوه ها_ بخصوص ميوه وخرما كه اثر مهمي در زيبايي و خوش اخلاقي بچه دارد _ سفارشها وتوصيه هاي لازم را به پيروان خود نموده است . ( مكارم الاخلاق ج 1 ص 321 )
درباره ناپلئون مي نويسند: وي علاقه عجيبي به جنگ وجهانگيري داشت. مورخان از مادرش نقل مي كنند كه وقتي او حامله بود، همراه شوهر خود مكرردر جنگها شركت مي كرد، بنابراين ناپلئون به جنگ وپيكار تمايل شديدي نشان مي داد. (اسلام وتعليم وتربيت ج 1 ص 147 )
ج) نظارت بر فرزندان
نظارت مستمر ودقيق بر اوضاع فرزندان امري ضروري وبديهي است. بايد، به طور دقيق و حساب شده بر اوضاع تحصيلي واخلاقي فرزند نظارت داشت و دست آنها را به موقع و در مواقع لزوم گرفت، تا مبادا در رويارويي باحوادث و فتنه ها گرفتار شوند، زيرا آنها به خاطر اينكه عمر كمتري از آنها گذشته، در چگونگي برخورد با مشكلات و فتنه ها تجربه كمتري دارند و امام رضا(ع) به اين امر مهم در سيره رفتاري خود توجه داشته اند.ابي محمد وشاء از امام رضا(ع) نقل كرد، كه حضرت فرمودند: هنگامي كه خواستم از مدينه به سوي خراسان حركت كنم، اهل و عيال خود را جمع كردم و از آنها خواستم با صداي بلند بر من بگريند. سپس دوازده هزار دينار بين آنها تقسيم كردم و گفتم: من هرگز به سوي شما بر نمي گردم. سپس دست جواد(ع) را گرفتم، وارد مسجد پيامبر(ص) شدم، دست اورا بر قبر گذاشتم و از رسول خدا(ص) نگهداري اش را طلب كردم. جواد(ع) ] راز كارم را [ دريافت، و گفت: به سوي دشمن مي روي؟ حضرت همه وكلا و خدام خود را سفارش كرد به سخنان جواد(ع) گوش فرادهند، از اواطاعت كنند، با او مخالفت نورزند و بعد از وفات من به وي بگروند. و آنها را آگاه كردم كه او امام بعد از من و جانشين من است ...
بعد از سفر هم «ابن ابي نصر» مي گويد: امام رضا(ع) در نامه اي به حضرت جواد(ع)چنين نوشته بودند: اي اباجعفر، به من اطلاع دادند كه خدام، هنگام خروج شما از خانه، شما را از در كوچك بيرون مي برند و اين به خاطر بخل آنهاست تا از شما به كسي خيري نرسد. ] فرزندم [ به حقي كه بر گردن تو دارم، از تو مي خواهم كه ورود و خروجت فقط از در بزرگ باشد. هنگامي كه خواستي از خانه خارج شوي،همراه خود طلا و نقره داشته باش و هر كه از تو چيزي خواست، عطا كن. اگرعموهايت از تو طلب كمك كردند، كمتر از پنجاه دينار به آنها عطا نكن، و بيشتر از آن به اختيار خودت است. اگر از عمه هايت، كسي از تو كمك خواست، كمتر از 25 دينار به آنها مده، و بيشتر از آن به اختيار توست. ] فرزندم [ اين سفارش من، به خاطر رشد و رفعت مقام توست، پس به ديگران انفاق كن و از خداي صاحب عرش، ترس فقر وتنگدستي نداشته باش.

سه|ا|شنبه|ا|13|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 185]