واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد > اقتصاد کلان - عباس شاکری در سند چشم انداز 20 ساله کشور روی رقابت پذیری، ارتقاء تکنولوژی و رفتن به سمت تولیدات دانش محور تأکید شده است. اگر در این زمینه بتوانیم اهداف تأکید شده در این سند را محقق سازیم صادرات غیرنفتی ما متنوع و گسترده تر شده و شتاب خواهد گرفت و اگر وابستگی دولت به نفت هم کاهش یابد در این صورت با داشتن چندین منشأ ارزآوری عمده و انعطاف پذیری و رقابت پذیری تولید صادراتی، زمینه را برای ایجاد یک نظام ارزی و یک بازار عمیق و رقابتی ارز فراهم کرده ایم، اما در حال حاضر صادرات غیرنفتی از رشد متناظر با الزامات سند چشم انداز برخوردار نیست، از تولید دانش محور هنوز خبری نیست و نیازها و وابستگی دولت به ارز نفتی نیز روزبه روز در حال افزایش است. بنابراین با این عملکرد نمی توان به ایجاد و شکل گیری یک نظام ارزی باثبات در اقتصاد ایران امیدوار بود. وقتی وفور ارزهای نفتی است مشکلی نیست اما وقتی قیمت نفت کاهش یابد بطور حتم احاله قیمت ارز به بازار به وضعیت باثباتی منجر نمی شود و اساساً ارز در شرایط کمبود و کسری در اقتصاد ما وارد مدارهای سفته بازی و سوداگرانه می شود. در مواقع کمبود ارز در اقتصاد کشور، نرخ ارز تمایل به افزایش شدید دارد و این خود موجب افزایش انتظارات تورمی و بی ثباتی اقتصاد می شود. علاوه بر این بسیاری از تولیدات داخلی کشور وابستگی ارزی دارند و وقتی نرخ ارز بی ثبات باشد، هزینه های تولید افزایش می یابد و چه بسا رقابت پذیری کالاهای صادراتی را هم کاهش دهد. نکته بسیار مهمی که در اینجا وجود دارد این است که کشور اولاً باید از بازار ارز عمیق، کارا و رقابتی برخوردار باشد و ثانیاً انعطاف پذیری های فنی تولید بالا باشد. به عبارت دیگر بازار ارز باید عمیق و کارا باشد و عرضه صادرات و تقاضای واردات نیز با کشش باشند. به نظر می رسد در اقتصاد ایران بازار ارز عمیق نیست. نظام ارزی به معنی بازار عمیق و رقابتی ارز است که در آن در هر دو طرف عرضه و تقاضا عوامل ذره ای و جزء فعالیت دارند یعنی با تنوع و گسترش صادرات غیر نفتی، چندین منشأ ارزآوری در اقتصاد وجود دارد که شوک های موردی نمی تواند همۀ آنها را محدود کند و معمولاً رکود چند کالای صادراتی احتمالاً با رونق یا حداقل عدم رکود چند کالای صادراتی دیگر همراه است. بطور کلی برای اینکه عوامل عرضه کننده ارز از طریق صادرات در اقتصاد کشور ماهیت ذره ای پیدا کنند باید تعداد آنها و تنوع کالای صادراتی آنها به گونه ای باشد که امکان تبانی، هماهنگی و احتمال همبستگی های چرخه ای (رکود با هم و رونق با هم) برای آنها امکان پذیر نباشد. لازمه این کار نهادینه کردن استانداردهای کیفی و ارتقاء کیفیت و بهره وری است، بطوری که بتوان در چندین کالای پرتقاضا و دارای بازار بین المللی گسترده، رقابت پذیر شد و صادرات غیر نفتی را شتاب بخشید. اما در شرایط فعلی که سهم عمده درآمد ارزی ما از ناحیه فروش نفت است نمی توان بازار ارز عمیق و رقابتی داشت. نظام های ارزی در کل بر دو نوع اند: نظام ارزی شناور و نظام ارز ی ثابت . البته طیفی از ترکیب ها ن ی ز وجود دارد مثل نظام شناور مدیریت شده و شناور تعدیل شده که این دو نظام ارزی در میان اقتصاددانان ایران هم طرفداران خود را دارد. طرفداران نظام ارزی شناور معتقدند که اگر ارز متناسب با مقتضیات تراز تجاری و رقابت پذیری اقتصاد در مواجهه با اقتصاد بین الملل تغییر کند تاثیر بسیار مثبتی بر صادرات کشور خواهد داشت. منتقدان نظام ارز شناور بر این باورند که نظام ارزی ما نمی تواند به موقع نسبت به مقتضیات صادرات عکس العمل نشان دهد و به موقع به عوامل اقتصادی علامت بدهد . در این شرا یط احاله تعیین نرخ ارز به سازوکار بازار چه بسا به نرخ های ارز نوسانی و بی ثبات منجر شود. بنابراین برقراری نظام ارز شناور در چنین شرایطی تأمل برانگیز است. تغییرات نرخ ارز در ایران نشان می دهد که نرخ ارز در ایران به روش شناور مدیریت شده تعیین نگردیده است . یعنی این سازوکار بازار ارز نبوده است که نرخ ارز را تعیین کرده باشد و بانک مرکزی هم آن را تا حدی مدیریت کرده باشد و از بی ثباتی آن جلوگیری کند بلکه تغییرات نرخ ارز در ایران بیشتر از یک الگوی تثبیتی تبعیت کرده است. همچنین تحقیقات نشان می دهد که: -1 ارتباط مثبتی بین تغییرات نرخ ارز با تغییرات تورم در ایران وجود دارد. -2 در شرایط کنونی مقتضیات صادرات غیر نفتی با افزایش نرخ ارز سازگار است . اما مازاد ارزی در حساب های بانک مرکزی و بانک ها مقتضی کاهش نرخ ارز است . -3 باروند فعلی اقتصاد نمی توان به ایجاد و شکل گیری یک نظام ارزی با ثبات در اقتصاد ایران امیدوار بود. *استاد کرسی اقتصادکلان دانشگاه علامه طباطبایی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2425]