اسلام، مدرنيته و مسئوليت بي مرز ما

واضح آرشیو وب فارسی:الف: اسلام، مدرنيته و مسئوليت بي مرز ما
۱۵ دي ۱۳۸۷

* برداشت اول: كه گفته است فراتر از شهروندي و مليت، مسئوليتي وجود دارد؟

گاهي زمزمه هايي از گوشه و كنار شهر به گوش مي رسد مبني بر اينكه ما جز همدردي و دعا براي ستمديدگان فلسطين چه مي توانيم انجام دهيم و اصلا با وجود اين همه گرفتاريهاي اقتصادي و مشكلات خانوادگي و نابسامانيهاي داخلي چرا بايد براي ديگران كاري انجام دهيم؟ اين شبهه با طول و تفصيل هاي زياد و به همراه نارضايتي از وضع موجود كشور، به ذهن شنوندگان عوام سرازير مي شود. جالب اينجاست كه همين فضا (البته با كليدواژه هاي متفاوتي مانند منافع ملي، آرمان زدگي احساسي يا حكومت غيرارزشي و سكولار) در محافل نوانديشي و دانشگاهي رواج دارد و گاه مايه مباهات و تمايز از تريبون‌هاي حكومتي به شمار مي رود!

* برداشت دوم: آيا نظام مدرن، انديشه جهان وطني را انكار مي كند؟

اعلاميه جهاني حقوق بشر، سازمانهاي سياسي بين المللي، اقتصاد واحد جهاني و در نهايت دهكده جهاني اطلاعات، همگي به معناي ميل مدرنيته به يك جامعه فرامرزي است و چنان كه بسياري چون آنتوني گيدنز گفته اند: مدرنيته از اساس مايل به جهاني شدن بوده است. مردمان امروز حق دارند سوار بر شبكه اينترنت، براي كسب وكار، تحصيل و حتي دوستيابي از مرزهاي تاريخ و جغرافياي خود پافراتر بگذارند، حق دارند از اخبار مستقيم كشورهاي جهان مطلع باشند و تعاملات علمي و مالي و فرهنگي برقرار كنند. حتي مقامات ايالات متحده نيز براي توجيه كشورگشايي خود، دست به دامن حق مردم عراق و افغانستان براي آزادي، صلح و عدالت مي شوند. اما جهان مدرن روي ديگر سكه حق يعني تكليف را نمي بيند: اگر حقوق انساني فرامرزي قابل تعريف باشد، مسئوليت نيز فرامرزي خواهد شد پس فراتر از شهروندي و مليت، مسئوليت انساني ديگري نيز متصور است (هرچند تبليغ همزمان اخلاق فردگرايانه به عنوان نيروي مخالف نوع دوستي، هنوز از جمله تناقضهاي مدرن به شمار مي رود و از اين روست كه نوع دوستي آنها قوت و استمرار ندارد).

* برداشت سوم: آيا اسلام، انديشه جهان وطني دارد؟

وعده قطعي جهانگير شدن عدل و صلح، يك مخرج مشترك براي تمام مذاهب اسلامي به شمار مي رود اما نكته اصلي آنجاست كه حتي پيش از دولت جهاني، اسلام مرزهاي قوميت، نژاد، مليت و حتي مذهب را درنورديده و اهل كتاب را به اتحاد با مسلمانان فراخوانده تا جبهه اي بي مرز عليه ظلم به انسانها و بندگي طاغوتها تشكيل دهد. بويژه در قرائت شيعي، تربيت شدگان و زمامداران اين مكتب، حساسيت و مسئوليتي بي مرز در مقابل حقوق انساني يا حاكميتهاي شيطاني دارند و اساس مسلماني وابسته به فريادرسي مظلومان است چه مسلمان و چه كافر. در كلام پيامبر اسلام نه صحبت از دهكده جهاني، بلكه فراتر از آن، بحث سرنشينان كشتي واحد در ميان است كه سرنوشتي مرتبط دارند.

* برداشت چهارم: جهان وطني، فصل مشترك اسلام و مدرنيته

بر اساس آنچه گفتيم، اگر پيروان آئين مدرنيته و مومنان مكتب اسلام در چند نگرش كلي، اشتراك داشته باشند، يكي از مهمترين نگرشها، «حق و مسئوليت جهاني با هدف صلح و عدل» است. حال نوانديشان ما را چه مي شود كه از مناديان فردگرايي نيز كاتوليك تر شده اند و مرام مدرن را مغاير حقوق جهاني، مسئوليتهاي جهاني و هويت فرامرزي انسان مي دانند و در عصر جهاني شدن (كه رئيس جمهور ايالات متحده در سازمان ملل متحد، از مثال اسلامي سرنشينان كشتي واحد بهره مي برد) چنان تفسير تنگي از منافع ملي دارند؟ اين خنثايي از اقتضائات كدام اسلام يا كدام مدرنيته است؟ در اينجاست كه بايد گفت به مار ماهي ماني نه اين تمام نه آن تمام.

* برداشت آخر: ستم ستيزي در هر تاريخ و هر جغرافيا

ترديدهاي برخي افراد در مسئوليت آنها در قبال فاجعه فلسطين، ريشه در انكار برخي خواص و نوانديشان دارد. تا اين ترديدهاي زمزمه اي و شكافهاي غيررسمي، رسما پاسخ عالمانه اي دريافت نكنند، نمي توان اميد داشت همچون سالهاي نخست انقلاب، عزم ملي واقعي عليه بي عدالتي جهاني شكل گيرد. در غير اين صورت همچنان تجمع اعتراض مردم تهران كم شكوه تر از اهالي بيروت برگزار خواهد شد و در كنار كفن پوشان ميدان فلسطين، خيل مردم بي خيالي نيز هستند كه با نگاه عاقل اندر سفيه مي گذرند.

آري، دل ما داغدار همه تازيانه خوردگان است، داغدار زنان بوسني، كودكان فلسطين، چريكهاي نيكاراگوئه، مردان يمن و مبارزان الجزاير و عراق. انتظار شيعه براي ظهور امام موعود (عليه السلام) و حتي خونخواهي حسين بن علي (عليهما السلام) نه يك عقده فرقه اي و دشمني با اشخاصي معدود در سال 61 هجري، بلكه تمثالي از آرزوي ما براي ستاندن حقوق مظلومان هر تاريخ و هر جغرافياست.

3817424

3.26 Copyright (C) 2008 Compojoom.com / Copyright (C) 2007 Alain Georgette / Copyright (C) 2006 Frantisek Hliva. All rights reserved."
يکشنبه 15 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: الف]

[مشاهده در: www.alef.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 116]