جايگاه شايسته ايرانيان در فرهنگ و تمدن بشري

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: جايگاه شايسته ايرانيان در فرهنگ و تمدن بشري

كشور با عظمت ايران چه پس از ظهور اسلام چه قبل از آن برپايه فرهنگ و سياست علم و دانش و فنون استوار بوده و تاريخ گواه و شاهد آن است. اين پويايي علي و تمدن درخشان علاوه برهمسايگان تا اقصي نقاط عالم گسترش يافته است.

كلمه ايران در طول تاريخ تداعي‌كننده يك فرهنگ و تمدن است و اين فرهنگ و تمدن قبل از آنكه با كلمه ايران مانوس باشد با كلمه فارسي هماهنگي دارد و اين بدين لحاظ است كه تاريخ اين سرزمين به تاريخ و تمدن فارسي معروف شده است و اين خود از دلايلي است كه تمدن ايراني را مرزهاي ايراني ايجاد نكرده است بلكه آن واقعيتي خلاق و مستمر است كه از دوران باستان عليرغم همه فرازونشيب‌ها وجود داشته است. استثنايي بودن تمدن ايران به خاطر پيوند آن با ملت ايران است و اين پيوند هميشه بوده و تاكنون ادامه دارد و باعث شده است كه ميراث گذشته واقعيتي زنده باشد.

موقعيت خاص جغرافيايي ايران و نيز ويژگي‌هاي رواني و اجتماعي ايرانيان باعث شد تحت‌تأثير فرهنگ و افكار مختلف قرار گيرند؛ از جمله افكار عرفاني فلسفي هند و يونان باستان، و از همه مهمتر اسلام مورد استقبال ايران و ايراني قرار گرفت.

ايران به عنوان يك كشور آسيايي ارتباطي مداوم و وسيع با بخش‌هاي متمدن اروپايي و مصر داشته است. فرهنگ و تمدن اسلامي اگر به زبان عربي بودنش، عربي ناميده مي‌شد توسط ايرانيان شكوفا شد. پشتوانه غني فرهنگ و انديشه ملت ايران و اعتقاد راسخش به دين اسلام و ميل به فداكاري‌اش در راه اعتدال آنان را در استخدام پي افكندن تمدن اسلامي واداشت.

فرهنگ و تمدن ايراني همواره موجوديتي پويا، بالنده و سيال بود و در عين حال از هويت و كليتي كه بدان تشخص و تمايز مي‌بخشيده، برخوردار بوده است و اگر بخواهيم از منظر علمي روند انديشه و علم را در فرهنگ ايران و ايراني جويا شويم، سنت علمي حاكم برآن است كه موجب تمايز و خاص بودن آن از ديگران است.

آنچه فارابي و خوارزمي را يك انديشمند ايراني قلمداد مي‌كند شاخصه‌هاي معرفتي است كه آنان بدان تعلق دارند. نيز آنچه كه زكرياي رازي را به عنوان انديشمند «پارسي» مي‌شناساند تنها تعلق وي به سرزمين ايران نبوده است. رازي به عربي مي‌نوشته، چنانكه بسياري ديگر از متفكران آن عصر از اين زبان به عنوان نمادي براي بيان انديشه‌هايشان استفاده مي‌كرده‌اند.

اما رازي از آن رو يك دانشمند ايراني است كه به رشته سنتهاي پويا و متحول كه در آن هويتي «ايراني» توانيم ساخت تعلق داشته است.

مرداني چون سلمان فارسي، محمدبن زكرياي رازي، ابن‌بابويه، شيخ صدوق؛ ابوريحان بيروني، فارابي، خوارزمي، ابن‌مسكويه، ابوسعيد ابوالخير، خواجه عبدالله انصاري،‌ ابوعلي سينا، محمدبن جرير طبري، ابوحامد غزالي، شهاب‌الدين سهروردي، خواجه نصير طوسي، امام فخر رازي، صدراي شيرازي، و معاصرترين ايشان علامه طباطبايي و بنيانگذار انقلاب اسلامي(ره) در زندگي و تفكر بشر تأثيري بس عظيم نهاده‌اند.

سلمان فارسي به عنوان يك روشنفكر ايراني كه از ناروايي‌ها و مظالم قدرت مخرب مغان و روحانيون زرتشت كه آيين زرتشت را تحريف كرده و به صورت سلاحي عليه مردم و به سود طبقات برتر بكار مي‌بردند به جان آمده و آيين مزدك را پذيرفته است، بعد از قتل مزدك ناگزير از زادگاه خويش مي‌گريزد و بعد از سالها دربه‌دري در فلسطين و سوريه و بين‌النهرين به مكه مي‌رود و با پيامبر اسلام آشنا مي‌شود. پيامبر(ص) در شأن و شوكت و مقام علمي و درستي و حقيقت‌جويي سلمان پارسي مي‌فرمايد: «هرگاه دانش و معرفت معلق در ثريا باشد مرداني از مردم پارسي بدان دست يابند.»

محمد زكرياي رازي پزشك و محقق، كيمياگر شهير ايران در قرن سوم هجري كه كتاب «الحاوي» او به عنوان دايرهًْ المعارف حلبي، ثمره آزمايشهاي شخصي اوست.

ابوريحان بيروني بزرگترين دانشمند نجوم و رياضي يكي از فضلاي ايران است. زبان سرياني و يوناني را براي مطالعه كتابهاي يوناني فراگرفت و در هند سانسكريت آموخت و كتاب «آثار الباقيه و تحقيق ماللهند و قانون مسعودي» از آثار او در علم و معرفت مشهور است.

خوارزمي دانشمند بزرگ رياضي و نخستين پايه‌گذار اصول جبر از علماي ايران است. كلمه الگوريتم اروپاييان از نام وي ساخته‌اند كه اساس محاسبه برمبناي اعشاري ده است.

ابن سينا را كه با او حكمت در ايران و جهان و به‌ويژه دانش و فن پزشكي به اوجي از مسير زمانمند خود مي‌رسد، مي‌توان حكيم و فيلسوف شرقي راستين دانست. «شفا» و «قانون»‌ وي چون دو مرواريد درخشان برتارك علم وخرد و تمدن بشري مي‌درخشد.

شهاب‌الدين سهروردي كه به عنوان يكي از ايرانيان پاك‌نژاد در مدنيت اسلامي درخشندگي خاصي دارد، حقايق فلسفي و ذوقي را به صورت رمز و نماد بيان داشته است. او در اقسام حكمت و فنون تبحر داشته است و نتيجه فكر سرشار او امروزه به صورت كتابها و رسائل دردست پژوهندگان قرار دارد.

انديشه پويا و نو در آثار علامه طباطبايي در كتاب اصول و روش رئاليسم به اوج رسيده است. اين كتاب 5 جلد است و توسط فيلسوف شهيد مرتضي مطهري جمع‌آوري شده و خود پاورقي‌هايي برآن نگاشته كه به نوبه خود كتاب ديگري در تفسير انديشه‌هاي علامه است.

انديشمند بزرگ زمان، امام خميني(ره) تحولي عظيم در عرصه سياست و فرهنگ ايراني به وجود آوردند و انسانيت را بيدار و از ورطه خمودي به سوي اميد و نور رهنمود گشتند و انقلاب اسلامي هديه بزرگ ايشان به ايران و ايراني و نيز پايگاه و اميد مستضعفان و مظلومان جهان معاصر است.

ايرج بابايي

دوشنبه 2 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 228]