كياني: يكي از ريشه‌هاي محكم تعزيه، آئين‌هاي عاشورايي است

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: كياني: يكي از ريشه‌هاي محكم تعزيه، آئين‌هاي عاشورايي است
"حسين كياني" نويسنده و كارگردان تئاتر، "تعزيه" را جامع‌ترين، شكيل‌ترين و عميق‌ترين نمايش ايراني دانست و گفت: يكي از ريشه هاي محكم تعزيه، آئين هاي عاشورايي است.

به گزارش روز چهارشنبه ايرنا، وي كه چندي پيش نمايش "بيداريخانه نسوان" را روي صحنه داشت، با اشاره به ارزشمند بودن آئين‌هاي عاشورايي، تصريح كرد: اگر تعزيه را ريشه‌يابي كنيم، متوجه مي‌شويم كه آئين‌‌هاي عاشورايي نقش عمده‌اي در شكل گيري و عظمت اين شكل بي‌نظير نمايش ايراني داشته است.
وي افزود: اين آئين‌هاي عاشورايي بوده كه شكل پيدا كرده، منسجم و داستان‌دار شده و سپس تبديل به تعزيه شده است. پس يكي از ريشه‌هاي محكم تعزيه، آئين‌هاي عاشورايي است.
كياني، معتقد است: اگر نمايشنامه‌نويسان كمتر به اين مقوله مي‌پردازند، شايد به اين دليل است كه اين آئين‌ها را صرفاً در حد آئين مي‌دانند و احساس مي‌كنند كه ‌قابليت‌هاي نمايشي ندارد. بطور حتم اگر تعزيه ريشه‌يابي شود، براي ما اين نتيجه حاصل شود كه يكي از ريشه‌هاي آن، همين آئين‌هاي عاشورايي است. آن موقع متوجه اين نكته خواهيم شد كه آئين‌هاي عاشورايي قابليت فراواني دارند و قادرند جذابيت‌هاي نمايشي هم ايجاد كند.
نويسنده و كارگردان نمايش"خيشخانه"، درباره قابليت‌هاي نمايشي فراوان آئين‌هاي عاشورايي مي‌گويد: «اولين و شايد بهترين بهانه يا ايده براي كارگرداني آئين‌هاي عاشورايي، خود واقعه كربلاست كه هر مقطعي از آن،‌ از ابتدا تا انتها مي‌تواند جذابيت‌هاي متفاوت و مختلفي داشته باشد. يعني از حركت امام حسين(ع) به سمت كربلا و سپس روزهايي كه مي‌گذرد و مسائلي پيش مي‌آيد كه منجر به فاجعه كربلا مي‌شود. پس هر مقطع آن، قابليت نمايشي فراواني دارد كه اوج آن، روز عاشوراست.»
وي افزود: البته بايد ديد كسي كه مي‌خواهد كار كند، كدام مقطع را انتخاب مي‌كند. به نظر من، تمام مقاطع اين سير، داراي جذابيت‌هاي فراوان و دراماتيكي است.
‌‌كياني با تاكيد بر لزوم حفظ آئين‌هاي عاشورايي به همان شكل سنتي، ولي همسان با ذائقه روز جامعه، عنوان كرد: آئين‌هاي عاشورايي را بايد صد در صد حفظ كرد؛ منتهي اين كاري است كه در كشورمان صورت نگرفته است.
وي افزود: در تمام دنيا بخصوص كشورهاي آسياي شرقي كه پيشرفته هم هستند، تمام آئين‌هايشان را به صورت موزه‌اي حفظ كرده و با كارشناسي دقيق، قابليت‌هاي آن را بررسي و به روز كرده‌اند. يعني با استفاده از توانايي‌هاي اين آئين‌ها، در هماهنگي با مخاطب روز، ارتباط برقرار مي‌كنند. ولي ما هنوز به دنبال اين كار نرفته‌ايم.
وي ادامه مي‌دهد: در دوره ناصري و يا بعد از آن، در همين تهران دَه‌ها تكيه بود كه انواع آئين‌هاي عاشورايي و بويژه تعزيه در آنها برگزار مي‌شد، ولي الان يك تكيه كه صرفاً تعزيه‌اي در آن برگزار شود، در تهران به چشم نمي‌خورد. پس ما نمي‌توانيم ادعا كنيم كه آئين‌هاي عاشورايي را به صورت موزه‌اي حفظ كرده‌ايم. در شهرستان‌ها هم بندرت شاهد اين قضيه هستيم كه آئين‌ها به شكل اصيلش برپا شود. اگر همت و حمايتي باشد تا اين آئين‌ها به صورت موزه‌اي حفظ شود، قابليت فراواني دارد و مي‌تواند كاركرد مهمي در تئاتر امروز داشته باشد.
كياني، درباره خلق متون و اجراهاي خلاق آئين‌هاي عاشورايي متذكر شد: مهمترين و درست‌ترين راه،‌ ‌پژوهش است. پژوهشي كه تحت حمايت مستقيم و دقيق‌ صورت گيرد. ضروري است كه آيين هاي نمايشي را بازشناسي و بازكاوي كرد. البته نه با يك نفر، بلكه توسط يك جمع كارشناس و آن هم نه در يكي ‌دو ماه و يا يكي دو سال، چرا كه اين كار مطالعه دامنه‌داري را مي‌طلبد.
وي خاطرنشان ساخت: اگر مي‌خواهيم از دل اين آئين‌ها به يك نمايش خاص و جذاب مذهبي و گيراي ملي برسيم، در مرحله اول، به يك پژوهش با حمايت نياز داريم. اگر زماني اين پژوهش انجام شود و در دسترس علاقه‌مندان و كارگردانان قرار گيرد، طبيعي است كه هر آدم خلاق و با ذوقي مي‌تواند از دل اين پژوهش‌ها، به توانمندي‌هاي ويژه‌اي دست پيدا كرده و آن را در تئاتر بكار گيرد.
كياني، پايه و اساس اين قضيه را، پژوهش و حمايت دانست و گفت: اختصاص دادن يك بودجه خاص و هدفمند براي برگزار كردن‌ آئين‌هاي عاشورايي به صورت‌ همايش، به خودي خود، اتفاق خوبي است، ولي كامل نيست و كسري‌هاي زيادي دارد. اگر بخواهيم چشم‌انداز خوبي را متصور شويم، برگزاري يك همايش كفايت نمي‌كند.
وي در ادامه ‌افزود: با اين كه يكي از خاستگاه‌هاي مهم تعزيه، آئين‌هاي عاشورايي است، ولي داراي متون مكتوب نبوده و اصولاً ادبيات در اين مقوله، خيلي جايگاه عميقي ندارد. شما خيلي نمي‌توانيد براي متن تعزيه، ارزش ادبي بالايي قائل شويد، چرا كه در ادبيات تعزيه، اين ارزش‌ها بيشتر احساسي و مذهبي است. ولي در دوره‌اي كه تعزيه در اوج بود، رفته رفته ادبيات و متون تعزيه به شكلي گيرا و جذاب به سوي اُدبا پسندي مي‌رسيد كه مورد رضايت عام هم بود؛ بنابراين از جنبه نمايشنامه‌نويسي هم بطور صد در صد مي‌تواند مثمرثمر باشد.
اين كارگردان و نويسنده اضافه كرد: اگر يك نمايشنامه‌نويس، ساختارهاي اجرايي نمايش‌هاي بومي را نداند، طبيعي است كه نمي‌تواند يك نمايشنامه ايراني را كه بر پايه سخن نمايشي خود خواهد بود، بنويسد. پس مي‌بينيم كه هدفمند شدن آئين‌هاي عاشورايي، رابطه مستقيمي با توسعه و رونق نمايشنامه‌نويسي در آن حيطه دارد.
نويسنده و كارگردان نمايش "پنهان‌خانه پنج در" درباره منزوي نشدن آئين‌هاي عاشورايي معتقد است: اگر چشم‌انداز خوبي براي آئين‌هاي عاشورايي متصور باشيم‌‌، قائل به تفكيك آن از تئاتر نيستم. در واقع، فكر مي‌كنم كه تفكيك اين نوع آئين‌ها از كليت تئاتر، باعث منزوي شدن آ‌نها مي‌شود.
اين نويسنده و كارگردان تئاتر، درباره رشد و توسعه همايش آئين‌هاي عاشورايي گفت: اگر اين همايش، بنيادهاي درست و برنامه‌هاي مدت داري داشته و فقط براي بيلان كاري هم نباشد، خوب است. اگر غير اين باشد، طبعاً كمكي نخواهد كرد.»
وي درباره ماندگاري آئين‌هاي عاشورايي اظهارداشت: آئين‌هاي عاشورايي متعلق به قشر خاصي نيست و به همه مردم تعلق دارد، چرا كه اين اتفاق 1400 سال پيش رخ داد، ولي هنوز در دل مردم ايران زنده مانده است. اگر اين آئين‌ها متعلق به قشر خاصي بود، مطمئناً تا اين زمان ادامه پيدا نمي‌كرد. چه بسا در مقاطعي از تاريخ، آئين‌هايي وجود داشته كه متعلق به قشر خاصي بوده و از بين رفته است. ولي آئين‌هاي عاشورايي اين گونه نبوده و نيست.
كياني، تصريح كرد: ماندگاري آئين‌هاي عاشورايي، كاملاً ثابت مي‌كند كه طيف عظيمي از جامعه در طول دوران مختلف پذيراي اين آئين‌ بوده و برايشان جاذبه و پذيرندگي بالايي داشته كه به ماندگاري آن هم كمك والايي كرده است؛ ولي بايد بدانيم كه اگر در اين كار، هدفمندي نباشد، برگزاري آئين‌هاي عاشورايي مختص به قشر خاصي مي‌شود.
‌وي در پايان سخنانش درباره هدف‌ برگزاري همايش آئين‌هاي عاشورايي گفت: اگر اين همايش برنامه‌اي هدفمند داشته باشد و از اساسنامه درست و فكر شده‌اي هم برخوردار باشد، بسيار خوب است.
اين نويسنده و كارگردان تئاتر، در عين خال افزود: اگر هدف از برگزاري اين همايش صرفاً جهت زرق و برق دادن به تئاتر كشور و يا بالا بردن بيلان كاري باشد، راهگشا نخواهد بود؛ چرا كه سالي يك بار، چراغ‌هاي رنگيني روشن مي‌شود و بعد هم بسرعت خاموش مي‌شود كه قطعاً اين كار فقط تزئين تئاتر ايران است.
كياني اظهار عقيده كرد كه اگر از پيش، بنيانگذاران و برگزار كنندگان، بينديشند و دورنماي خوبي از اين جشنواره‌ها و همايش‌هاي موضوعي داشته باشند، مي‌تواند به اساس و بنياد تئاتر ايران كمك كند. حيف است كه اين همه انرژي، نيرو و هزينه بي‌جهت تلف شود.
چهارشنبه 13 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 130]