پيدايش شهرنشيني در جهان

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: پيدايش شهرنشيني در جهان
در بخش قبل تاريخچه انقلاب شهري را بررسي كرديم. خوانديم كه اهميت شهرها در اندازه و بزرگي آنها نيست، بلكه نو آوري است كه در سازمان اجتماعي خود به وجود مي آورند. در اين بخش و در ادامه مطلب قبلي مي خوانيم:

اين گروه با رشد فعاليت‌هاي كشاورزي و ساختماني كار مديريت كارهاي جمعي را بر عهده مي‌گرفتند و آموخته‌هاي تجربي خود را درباره سلامتي در اختيار ديگران مي‌گذاشتند.

در مواقع اختلاف ميان شهروندان به اصلاح مي‌كوشيدند و در عين حال نقش تبيين زندگي و مرگ و اجراي مراسم آييني و ايجاد رابطه با جهان غير مادي را نيز ايفا مي‌كردند. سومين پيامد مازاد طعام پيدايش روستاها و سپس شهرهايي بود كه در اثر رشد كشاورزي، صنايع دستي، خوراك و وسايل زندگي فراوان داشتند. اين شهرها مورد توجه اقوام كوچرو قرار مي‌گرفتند و به ويژه در فصل برداشت محصول مورد هجوم قرار مي‌گرفتند. مردم ساكن در شهرها و روستاها نياز به دفاع از خود و دستاوردهاي تلاش خود را احساس كردند. بنابراين به فكر دفاع افتادند. ابتدا همه دفاع مي‌كردند. اما كم‌كم عده‌اي را از كشاورزي معاف كردند تا به دفاع از ساير ساكنان بپردازند. پيدايش قشر جنگاور نتيجه چنين تفكيكي بود. اين نوع سيستم كار ميان جنگجويان و كشاورزان در همه جاي دنيا مشاهده شده است. در چين قديم گروه‌هاي جنگاوري بودند كه شغلشان اين بود كه در مقابل سهمي ‌از محصول از روستاها در مقابل تهاجم خارجي دفاع كنند. در بعضي نقاط آمريكاي لاتين( از جمله مكزيك تا پايان قرن نوزدهم) نيز چنين رابطه‌اي ميان كشاورزان و جنگجويان وجود داشت. قشر سامورايي در ژاپن نيز چنين خاستگاه اوليه‌اي داشت. فئوداليسم اروپايي در اروپاي قرون وسطا نيز مبني بر چنين رابطه‌اي ميان شواليه‌هاي اسب سوار و كشاورزان به وجود آمد. جنگاوران ابتدا فقط در زمان مبارزه قدرت داشتند. اما كم‌كم در زمان صلح نيز قدرت خود را حفظ كردند. فاصلة ميان ايجاد يك قشر يا طبقه جنگاور و پادشاهي موروثي يك گام بيش نبود.دولت از همكاري جنگاوران و كاهنان و اطاعت بقيه مردم پديدار شد. اقوام ابتدايي را به اسارت مي‌گرفتند و از نيروي كار ايشان براي گسترش كشاورزي و استخراج معادن و تأمين سرباز بهره مي‌بردند. با استفاده از نيروي نظامي‌راه‌ها را امن مي‌كردند و تجارت ميان شهرها را رواج مي‌دانند و تمدن را به همه جا گسترش مي‌دادند، راز رشد امپراطوري‌هاي باستاني كه محصول شهرنشيني است، همين بود. به سخن ديگر، پيدايش و توسعه شهر، وجود تشكيلات سياسي و اجتماعي و حضور دستگاه‌هاي هماهنگ‌كننده را ضروري ساخت. زيرا ايجاد نظام‌هاي آبياري كارآمد و عظيم و راه‌هاي طولاني و حفظ امنيت آنها براي برقراري و گسترش تجارت و دفاع از جان و ثروت اجتماعات در برابر حمله بيگانگان و رسيدگي به امور داخلي اجتماع‌هاي شهري و روستايي كه از نظر كيفي و كمي ‌متفاوت با زندگي ابتدايي انساني بود، بدون تشكيلات حساب شده‌اي امكان پذير نبود.

پس رابطة شهرنشيني و پيدايش دولت بسيار واضح است. آن‌گونه كه بايد گفت بدون شهرنشيني و تجمع بسيار گروه‌ها و نياز به فعاليت‌هاي عظيم عام‌المنفعه و همگاني وجود دولت غير ضروري خواهد بود. پيدايش دولت نيز متقابلاً بر پديده‌ شهرنشيني اثر گذاشت و آن را در همه جا جهان آن‌ روز گسترش داد. اگر در جوامع شكارگر گردآورنده خوراك و همين‌طور در روستاهاي متكي بر كشاورزي تقريباً همه به يك كار مشغول بودند، با پيدايش شهرنشيني و تمدن تقسيم كار گسترش يافت.

نظاميان حرفه‌اي، درباريان، صنعتگران، مهندسان ساختمان و آبياري، كاهنان، هنرمندان و غيره و غيره همه براساس مازاد توليد (ابتدا خوراك و سپس محصولات صنعتي) و گسترش تجارت و مبادله پديدار شدند. افتراق اجتماعي به وجود آمد. اقشار و طبقات از هم متمايز شدند و نابرابري ميان اقشار يك جامعه و ميان جوامع مختلف اهميت پيدا كرد. رشد شهرنشيني و تمدن به شيوه‌اي تصاعدي صورت مي‌گرفت. هر گامي‌كه بشر به پيش برمي‌داشت، گام‌هاي ديگري را ضروري مي‌ساخت. ظهور كاخ و نظامي‌گرمي ‌و نيازهاي رزم آوران و درباريان يك بازار از كالاهاي غير اساسي و تجملي به وجود آورد و به ظهور يك طبقه صنعتگر انجاميد. رشد صنعت بر تكنولوژي كشاورزي و بهره‌وري آن اثر گذاشت.

ظهور امپراطوري‌ها تجارت را تقويت كرد و تجارت دانش‌ها انتشار فرهنگي را به دنبال داشت كه به پخش اختراعات، دانش‌ها و افكار در پهنة وسيعي از سرزمين‌هاي آنروز انجاميد. خط، حسابداري، تقويم خورشيدي و قمري، ديوان سالاري و نظام اداري، آغاز علوم رشد هنرها، همه محصول رشد شهرنشيني بودند. پس انقلاب شهري برخلاف انقلاب كشاورزي فقط انقلابي در تغيير شيوه معاش نبود، بلكه در ارتباط ميان انسان و محيط‌زيست او دگرگوني اساسي به وجود آورد و تمدن بشري كه مبتني بر كار، تكنولوژي حكومت و طبقات اجتماعي است، محصول آن است. بنابراين تاريخ شهرهاي قديمي‌ در واقع همان تاريخ تطور انسان است كه با خلق تكنولوژي و سازمان اجتماعي نوين از تأثير محيط زيست بر زندگي خود كاست و كنترل بيشتري بر جهان به دست آورد.

سه شنبه 12 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 212]