قلم میرعماد در دست تایپیست ها

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: بازآفرینی هنر خوشنویسی در نرم افزارهای کامپیوتری

امروزه هنرهای کاربردی از طریق کامپیوتر در اختیار همگان قرار دارد و این ره آورد تکنولوژی فرصت نمایش ایده ها، تفکرات و سبک های هنری را نه تنها به هنرمندان، بلکه به مخاطبان نیز داده است.
توانایی های گسترده کامپیوتر در حیطه هنرهای تجسمی، پرداخت و اجرای ایده های جدید را کوتاه، ارزان و قابل دسترس ساخته است. فراهم شدن این امکان جدید برای هنرهای کاربردی موجب شده تا خوشنویسی و دیگر هنرهای اسلامی که ویژگی کاربردی بودن در جان مایه آنهاست حیات دوباره ای در عصر حاضر بیابند.
در این نوشتار تقابل و تعامل کامپیوتر و خوشنویسی از جنبه ها و رویکردهای هنری صنعتی، اقتصادی، آموزشی و فنی مورد بررسی قرارگرفته است. همچنین تقسیم بندی جدیدی با رویکرد هنری صنعتی برای هنر اصیل خوشنویسی ارایه می دهد. در این تقسیم بندی، خوشنویسی و کاربرد آن در نشر رومیزی <خوشنویسی صنعتی> و خلق آثار هنری منحصر به فرد توسط خوشنویسان و خطاطان <خوشنویسی هنری> نام گرفته است. این تقسیم بندی باعث می شود تا بتوان تعاریفی جدید و نگاهی متفاوت به مقوله خوشنویسی با رویکرد نوع کاربرد آن ایجاد کرد.
پیش از این، چنین تقسیم بندی هایی برای سایر مقولات هنری متاثر از حضور کامپیوتر چه در حوزه هنرهای تجسمی و چه در غیر آن (مانند موسیقی) ارایه گردیده است.
در این مقاله همچنین سعی شده است پیشنهادها و راهکارهایی برای تولید و استفاده از نرم افزارهای خوشنویسی ارایه شود به نحوی که حضور کامپیوتر در این مقوله بیشتر ارایه یک فرصت باشد، نه ایجاد تهدید.
● رویکردهای هنری و صنعتی
زمانه عوض شده است. درصد بسیار بالایی از مردم باسوادند، با کامپیوتر کار می کنند و با اینترنت اطلاعات را جابه جا می کنند. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم، خوشبختانه یا متاسفانه صنعت چاپ و نشر جای هنر کتابت، و فونت ها جای دست خط های زیبای ایرانی را گرفته اند.
اینها همه مقتضیات زمانه اند که گزیری از آنها نیست.
لازم است در تعامل با زمانه، هنر خوشنویسی متناسب با نحوه خلق و استفاده از آن به شاخه هایی تقسیم شود و تعاریف جدید خود را بیابد. امروزه یکی از موارد استفاده از خوشنویسی، کاربرد آن در صنعت نشر رومیزی است.
این شاخه از خوشنویسی را که بسیار فراگیر است، می توان <خوشنویسی صنعتی> نام نهاد. در مقابل، آموزش خطوط سنتی و خلق آثار هنری منحصر به فرد توسط هنرمندان خوشنویس و خطاط را می توان <خوشنویسی هنری> خواند. این هر دو شاخه از خوشنویسی دارای ارج و قدر و جایگاه خود بوده و هیچ کدام را بر دیگری رجحانی نیست و دست اندرکاران هر دو بخش رسالتی سنگین و مسوولیتی خطیر بر دوش دارند. در یک بخش رسالت حفظ و اعتلای تناسبات هنری، نوآوری و بداعت، و پرورش جوانان علاقه مند نهفته است و در بخش دیگر مسوولیت ایجاد ارتباط با مردم، توسعه بخشیدن به کاربرد خطوط سنتی و ارتقای سطح سلیقه بومی مخاطبان قرار دارد. در مقام مقایسه باید اذعان داشت که هنر خوشنویسی، هنری با اصول مشخص و مدون و با پیشینه ای سترگ در جذب و پرورش استادان فرهیخته، سیر تحول و تطور خود را همچون گذشته طی می کند؛ اما خوشنویسی صنعتی جایگاهی جدید، مهم، همه گیر و در عین حال پرخطر و حساس دارد. از این رو بر دوش خطاطان و خوشنویسان است تا در کنار مهندسان و متخصصان مرتبط با صنعت، به ویژه دست اندرکاران تولید نرم افزارهای خوشنویسی، نه تنها زیبایی های خطوط ایرانی را در خوشنویسی صنعتی حفظ کنند، بلکه از این راه به توسعه هنر خوشنویسی اهتمام ورزند. بر هیچ کس پوشیده نیست که خوشنویسی صنعتی طیف گسترده تری از مخاطبان را در بر می گیرد و به نوبه خود موجب رشد و توسعه هنر خوشنویسی هنری نیز خواهد بود.
این راهی است که می تواند تهدید تکنولوژی برای هنر خوشنویسی هنری را به فرصت کاربرد فرهنگی خوشنویسی در صنایع تبدیل کند. در هر صورت هنرمندان در هر زمینه ای که کار می کنند، اگر از چگونگی و چیستی روند تحولات پرشتاب، در بنیان های فکری جامعه خود بی خبر باشند، یا به آن وقعی ننهند، در برقراری ارتباط میان مخاطب و اثر هنری خود دچار مشکل می شوند.
پیش تر بر وجه کاربردی بودن خوشنویسی صنعتی اشاره شد. این وجه از خوشنویسی صنعتی موجب شده است تا جنبه های زیبایی شناسانه و هنرمندانه در خوشنویسی هنری نمود متعالی تری داشته و در یک اثر منحصر به فرد، جایگاه مهارت و نگاه هنرمند حفظ شود و هنرمندان صاحب سبک و نظر در جایگاه واقعی خویش بیاستند و درگیر تقاضاهای کوچک و خفیف مردم برای نوشتن آگهی های تبلیغاتی، ترحیم و ... نشوند.
از طرفی نباید تصور شود که وجود یک نرم افزار خوشنویسی کاربر آن را به یک خوشنویس تبدیل می کند. چنان که هیچ کس به صرف در دست گرفتن یک دوربین عکاسی پیشرفته، عکاس هنرمندی به شمار نخواهد آمد. بسیار بوده اند کسانی که هنگام استفاده از نرم افزارهای خط نستعلیق به خود وعده خلق آثار منحصر به فردی را داده اند اما بعد از تجربه آن، خوشنویسی و هنرهای مرتبط با آن را دست نیافتنی تر از آنچه در ذهن داشته اند، یافته اند. این تجربه ها به طور قطع نتیجه ای جز توجه بیشتر به اعتبار هنر اصیل خوشنویسی و بالا رفتن ارزش معنوی و مادی آن نخواهد داشت.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 155]