عاشورا در نگاه اهل سنّت

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: عاشورا در نگاه اهل سنّت

عاشورا در نگاه اهل سنّت
معاونت پژوهشی مدرسهء عالی امام خمینی، در تاریخ 15/11/1383 نشست علمی ای با عنوان "عاشورا از نگاه اهل سنت" را با حضور استادان و پژوهشگران برگزار کرد.
عاشورا فراتر از یک فرقه در این نشست حجت الا.سلا.م ناصری داوودی، مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشکده.ء سیره، سخن گفت و نهضت عاشورا را یکی از ماندگارترین و پُراثرترین نهضت ها و جریان های تاریخی دانست که فراتر از یک فرقه در طول تاریخ اثرگذار بوده است، بلکه مرزهای فرقه ای مذهبی و حتّی دینی و جغرافیایی را در نوردیده و دانشمندان، علما، سیاست.گذاران و اصلا.ح گران را در خارج جهان اسلا.م نیز به خود جذب کرده است، مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشکدهء سیره گفت: " علی.رغم پندار برخی شیعیان، با نگاهی اجمالی به تاریخ به روشنی دریافت می شود که حادثه عاشورا به هیچ وجه اختصاص به جامعه.ء شیعه نداشته است. همان.طوری که فراتر از جامعه اسلا.می نیز اثرگذار بوده است. باید پذیرفت که عاشورا و پاس داشت شهادت سالا.ر شهیدان به عنوان یک مبنا و معیار می تواند گفتمان بین المذاهب باشد".
وی یادآور شد: " عاشورا نه تنها اختصاص به جامعه تشیع ندارد، بلکه می تواند به عنوان مبنای گفتمان و سوژه قابل بحث و معیار و محور مشترک و قابل توجه در میان مذاهب مطرح باشد و مبنای گفتمان بین تشیع و تسنن باشد، زیرا در منابع اصلی حدیثی، تاریخی، رجالی و حتی کلا.می اهل سنت به خصوص صحیح بخاری که در نظر اهل سنت بعد از قرآن (مما لا.ریب فیه) تلقی می.شود، احادیث و روایات متعددی نسبت به عظمت و جایگاه امام حسین(ع) از دیدگاه پیامبر اکرم(ص) وجود دارند. در بقیه.ء کتب صحاح هم احادیثی وجود دارند که می توانند مبنای گفتمان تشیع و تسنن باشند".

سندیّت حادثه کربلا در کتب اهل سنّت ناصری با استناد به شماری از احادیث صحاح سته گفت: " احادیث حسین منی و انا من حسین از پیامبر اکرم(ص)، "یا الحسن والحسین ریحانتان من هذه الا.مه" یا حدیث کسا و احادیث متعدد دیگر وجود دارند که شخصیت بی.مانند امام حسین(ع) را نشان می دهند و از دیدگاه اهل سنت و بنابر مبنای آنها در حدیث، پیروی از حضرت امام حسین(ع). و محبت آن حضرت و یاری رساندن به ایشان به خصوص در حادثه عاشورا به عنوان یک اصل در میان اهل سنت پذیرفته شده است. این احادیث در صحیح مسلم، .سنن ابوداوود و سنن ابن ماجه ترمزی با بیان ها و کمیت.های متفاوت آمده است و در مجموع تردیدی باقی نمی گذارند".
پیام هایی برای بشریت ایشان، در ادامه، به خطبه.هایی که دارای پیام هستند اشاره کرد و گفت: "این پیام ها هرگز اختصاص به شیعه ندارند، بلکه شامل بشریت می شوند". وی امر به معروف، نهی از منکر، مبارزه با فساد و تبعیض ، .اجرای عدالت و... استفاده از اصول صحیح، پایبندی به اصول و مکتب، استفاده نکردن از وسایل نامشروع مانند ترور برای اهداف مشروع را از جمله مسایلی دانست که شامل جامعه اهل سنت و شیعه می شوند.
حجت الا.سلا.م ناصری افزود: "مصلحان و انقلا.بیون جهان و متفکران غیر مسلمان مانند گاندی و بعضی از شخصیت های دیگر شرق و غرب، شیفته.ء مکتب حسین(ع) ، شخصیت او و عاشورا شده اند. درست است بعضی از منابع و مقاتل مربوط به اهل سنت، به خطبه.ها نپرداخته.اند، ولی بحث علمی و کاملا.ً مناظره.ای می.تواند آنها را ملزم به پذیرش این واقعیت ها نمود".
مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشکده.ء سیره شخصیت سیدالشهدا (ع) را در منابع اهل سنت یکی دیگر از دستاویزهای گفتمان یاد کرد و گفت: "با قطع نظر از احادیث نبوی(ص)، وقتی شخصیت این بزرگوار را در منابع روایی،.تاریخی و رجالی اهل سنت مطالعه. می.کنید، می بینید بسیاری از صفات که از نظر ما گاهی ممکن است غلوآمیز باشند در منابع اهل سنت وجود دارند که در منابع شیعه کم.تر وجود دارند یا از منابع اهل سنت وام گرفته شده اند. خود این امر نیز می تواند منابع گفتمان بین شیعه و اهل سنت باشد".

دیدگاه اهل سنت به عاشورا از لحاظ تاریخی ناصری داوودی، در ادامه، با اشاره به پیامدها و حوادث خارق العاده همزمان و بعد از عاشورا گفت: " اهل سنت، بیش.تر، به آثار و پیامدهای خارق.العاده شهادت امام حسین(ع) و یارانش در منابع تاریخی،. روایی، رجالی و مقاتل آنها پرداخته اند، در حالی که شیعیان نپرداخته اند یا به صورت محدود و پراکنده از منابع اهل سنت استفاده کرده اند". وی خاطرنشان کرد: "حوادثی وجود دارند؛ مانند ظاهر شدن حمره آسمانی بعد از شهادت حضرت به مدت ۶ ماه؛ حتی در بعضی بیابان های عراق و شام و بصره خون باریدن از آسمان و پر شدن خیمه ها از خون که شیعیان آنها را مطرح نکرده اند ولی اهل سنت در منابع خود آورده اند یا مسأله قرائت قرآن توسط رأس بریده سیدالشهدا(ع) در کربلا. و کوفه و شام، از زیر سنگ.های بیت المقدس همزمان و بعد از عاشورا خون جوشیدن ، یا ابتلا.ی تمسخرکنندگان و قاتلا.ن امام حسین(ع) به عقوبت های دردناک دنیوی، صداها و مرثیه ها و اشعار حتی رثایی شنیدن از جاها و مناطقی که افراد خواننده معلوم نیست و نیز مسلمان شدن تعدادی از مسیحیان با مشاهده.ء تلا.وت قرآن توسط سر بریده و خواب های عجیب که از که از اصحاب مورد پذیرش اهل سنت نسبت به عاشورا نقل شده است. نمونه های زیادی از این قبیل وجود دارند که عظمت شخصیت امام حسین(ع) را نشان می دهد و دیدگاه اهل سنت را از لحاظ تاریخی نسبت به عظمت این شخصیت بیان می کند؛ بیش.تر راویان این گونه حوادث که پیامدهای عاشورا را بیان کرده اند بصری.یا شامی بوده.اند.

دو رویکرد عاطفی و تحلیلی ـ اجتهادی اهل سنّت به عاشورا وی حادثه.ء عاشورا را از دیدگاه دانشمندان اهل سنت نیز بررسی نمود و اظهار داشت: " اهل سنت با توجه به منابع شان با دو رویکرد عاطفی و تحلیلی، اجتهادی به عاشورا نگریسته.اند؛ نقطه.ء عطف رویکرد عاطفی توجه به نفس مظلومیت است. حادثهء عاشورا با توجه به مقام سیدالشهدا(ع) و یارانش و با توجه به این که فرزندان پیامبرند و بعد از نیم قرن چگونه در صحرای کربلا. شهید می.شوند، با چه جرمی کشته می.شوند؟ پیام آنها چیست؟ بر سر فرزندان و زنان آنها چه می آید؟ بر سر اجسادشان چه می آید؟ اینها بعد رثایی حادثه.اند که مورد توجه اهل سنت قرار گرفته و به اتفاق عوامل حادثه را محکوم کرده.اند و نسبت به آن اظهار اندوه نموده.اند".
وی در تبیین جنبه اجتهادی، تحلیلی گفت: " اکثریت اهل سنت، نسبت به حادثهء عاشورا وقتی با رویکرد تحلیلی و اجتهادی هم برخورد کرده اند، موضع روشنی گرفته اند، به طوری که آن بعد عاطفی را نیز تکمیل کرده اند و جالب است که نقطه.ء عزیمت و بیت.العزال این موضع گیری اهل.سنت مسأله.ء جواز لعن و عدم جواز لعن یا وجوب لعن یزید و عدم وجوب آن است. دیدگاه بیش.تر اهل سنت این است که یزید بعد از واقعه عاشورا و ارتکاب این جنایت بی مانند تاریخی، کافر و واجب اللعن شد". ناصری داوودی در دایره.ء آرای اکثریت کسانی که با لعن یزید موافق.اند سخن گفت و خاطرنشان کرد: " قبل از این که صاحب نظران اهل سنت وارد معرکه شوند اصلا.ً لعن بر یزید و محکوم نمودن او و این که به عنوان فرد شماره.ء یک در جنایت عاشورا متهم شود از داخل خاندان اموی بروز پیدا کرد".

مسأله لعن یزید از دیدگاه اهل سنّت وی افزود: "بنابر گزارش های اهل سنت، یزید اعتراف می کند که شایستگی حکومت را ندارد و معاویه خلا.فت را از دست کسی گرفته که نسبت به او شایسته تر بود. پدر وی نیز به ناحق خلا.فت را غصب کرد و کسی را که نسبت به خلا.فت شایسته بود به شهادت رساند. در میان امویان نیز عمربن عبدالعزیز، خوش نام ترین خلیفه.ء اموی در میان اهل سنت است. وقتی در حضورش یکی از افراد اهل سنت یزید را امیرالمؤمنین خطاب می.کند، ایشان دستور می.دهد به او ۴۰ تا ۸۰ ضربه شلا.ق بزنند. در میان خانواده.ی اموی، ابوالفرج اصفهانی، یزید را لعن می کند. بعد از او جاحز و قبل از جاحز، از حسن بصری این مسأله.ء لعن آغاز می شود. میان بزرگان اهل سنت کسانی مثل حسن بصری، ابوحنیفه، عبدالحمید جعفر، ابن عجلا.ن،.عمربن جاحز، عبدالقاسم سلیمان طبرانی، قاضی ابوالعلا.ی حنبلی، ابوالقاسم شافعی، محمدبن طلحه دمشقی، عبدالفرج بن جوزی،.ابومظفر شمس الدین سبط جوزی،.سعدالدین تفتازانی، شمس الدین ذهبی،.جلا.ل الدین محمد مولوی بلخی،.حمدالله مستوفی، عبدالرحمن بن خلدون،.علی بن محمد مالکی، ابن صباغ، عبدالرحمن جامی، .فضل.الله روزبهانی، خونجی، شمس الدین،.ابن حجر و سیوطی از مهم.ترین شخصیت هایی هستند که لعن یزید را مطرح کرده اند و به صورت علنی یزید را واجب اللعن دانسته اند".
مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشکده.ء سیره درباره.ء اقلیت مخالفان با لعن یزید اضافه کرد: "عده ای به طور غیر مستقیم مسأله.ء لعن یا عدم لعن را در قالب تاریخ نگاری مطرح کرده اند. در تاریخ طبری مسأله.ء لعن به صورت مبهم مطرح شده است. به این صورت که روایات متعددی آورده است؛ صحیح و ضعیف، راست و بلا.واسطه یا دروغ و غیر قابل باور. همین طور در طبقات ابن سعد که سردسته.ء تاریخ نگارانی است که در مورد حادثه.ء عاشورا دچار انحراف، و تحریف و بدعت هایی شده است. همین ابن سعد مسأله لعن یا عدم لعن یزید را در قالب تاریخ نگاری با بافتن روایات جعلی و متناقض و ارائه این روایات غیر قابل باور مطرح کرده است".
وی ـ در ادامه ـ افزود: " ابن کثیر نیز در البدایه و النهایه در قالب تاریخ نگاری از قرن پنجم و ششم به بعد مشهور است. اولین شخصی که مسأله عدم جواز لعن یزید را مطرح کرده ست،.ابوحامد غزالی است.
بعد از او ابوبکر بن عربی مالکی در العواصم من القواصم به صورت بسیار جدی عدم جواز لعن یزید را مطرح کرده است.
ابن خلدون نیز با همهء این که امام حسین(ع) را عادل و امام می.داند در عین حال مسأله.ء شوکت در خلا.فت را مطرح و به نحو غیر مستقیم از یزید طرفداری می کند".

دیدگاه معاصر و عزاداری اهل سنّت ناصری داوودی، در پایان، به طرح نظریات معاصران پرداخت و اظهار داشت: "در دوران معاصر نیز همین اکثریت و اقلیت وجود دارند. در میان اقلیت تعدادی را می.بینیم که شخصیتی با عنوان استاد دانشگاه کویت کتابی نوشته است به نام برائه یزید بن معاویه من دم الحسین یا کتابی دیگری را یکی از اساتید مصری نوشته است با عنوان: اباطیل یجب ان طمح من التاریخ یا کتابی... مثل تاریخ اسلا.م دوره.ء اموی، دوره.ء عباسی و امم اسلا.می را نوشته است و طرفداری از یزید را به عنوان تاریخ نگاری یا حتی بحث.های جامعه شناسی و روان شناسی مطرح کرده است".
وی خاطرنشان ساخت: «ولی در میان معاصران اهل سنت بازهم اکثریت بیش از گذشته طرفدار لعن یزید و طرفدار شهادت امام حسین(ع) و تجلیل از وی می.باشند. در رأس آنها سید جمال الدین را جزو اهل سنت یا پذیرفته شده از سوی اهل سنت بدانیم در این باره نظراتی بسیار ظریف دارد که اصلا.ً اسلا.م را محمدی الحدوث و حسینی البقا می داند. همین طور مرثیه.ء بسیار زیبای مصلح دیگر اهل سنت، اقبال لا.هوری را داریم که اصلا.ً حادثه.ء عاشورا را به عنوان جریانی می داند که به حق ریشه در دوران آدم داشته و از زمان آدم تا خاتم(ص) ادامه دارد. او حادثهء عاشورا را از جهات گوناگونی قابل الگوگیری و تاخاتم ادامه دار می داند ".
مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشکده.ء سیره ، درباره.ء برخورد عملی اهل سنت با حادثه عاشورا، گفت: "در گذشته، اهل سنت نسبت به عاشورا با تجلیل و قدردانی برخورد کرده اند و این می.تواند از عواملی مؤثر برای گفتمان بین المذاهب درباره.ء عاشورای حسینی باشد. امروزه نیز اهل سنت در جنوب شرقی آسیا، اندونزی،.مسأله.ء تابوت کشان را دارند که کاملا.ً با فرهنگ ملی.شان آمیخته است و آنها را سوگوار نشان می دهد. همچنین است مسأله.ء نذر، نیت و روزه داری. همین طور در آسیای میانه عملا.ً سوگواری در گذشته با عنوان عاشورا و عاشوری در میان آنها با عنوان علم.هایی مطرح می باشد که نشان می دهد آنها سوگوار هستند". وی افزود: " در قفقاز، شمال آفریقا و در جهان عرب، خاورمیانه و حتی کشورهایی مانند پاکستان و افغانستان در میان اهل سنت و استان های کاملا.ً سنی نشین، عزاداری موجود است. حتی در دهه های اخیر دشمنان خارجی و بعضی متحجّران در صدد هستند که با این مسأله مبارزه کنند و عزاداری اهل.سنت را زیر سؤال ببرند و با آن مبارزه نمایند".
منبع : مجله ‏پژوهه (حوزه علمیه)، شماره 10

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 351]