وضع مسكن در روستاهاي ايران

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: وضع مسكن در روستاهاي ايران
واحدهاي مسكوني خانواده هاي سنتي روستايي از يك سو تحت تاثير اقليم و شرايط محيط طبيعي است و از سوي ديگر با الگوي معيشت خانواده ها ارتباط دارد.

به طور عمده خانواده هاي روستايي در ساختن مسكن از امكانات محيط پيرامون خود و مواد و مصالحي كه طبيعت در اختيار آنان قرار مي دهد، استفاده مي كنند.

جنگلي
روستاييان ساكن دهكده هاي جنگلي در ساختن خانه ها بيشتر چوب به كار مي برند، ديوارها، كف و سقف اتاق چوبي است، حتي پوشش بسياري از واحدهاي مسكوني مناطق جنگلي از قطعه هاي تخته به طول 80 تا 90 و عرض 30 تا 40 و قطر 4 سانتي متر به نام (Lat) تهيه مي شود كه در پشت بام به شكل خاصي آن ها را روي هم سوار مي كنند.

در گيلان -ويژه ناحيه هاي جنگلي استخوان بندي خانه هاي سنتي از جنس چوب و پوشش بام ها از مواد گياهي «گالي» است.

كوهستاني
در روستاهاي مناطق كوهستاني سنگ و گل مصالح عمده ساختمان هاي سنتي را تشكيل مي دهد. در دشت هاي مركزي و سرزمين هاي حاشيه كوير، خانه ها خشت و گلي و با ديوارهاي ضخيم ساخته مي شود و اغلب به صورت سقف گنبدي (ضربي) يا گهواره اي است تا گرماي محيط به درون اتاق نفوذ نكند.

بر بالاي بام بعضي خانه ها بادگيرهايي براي تهويه هوا ايجاد شده است.

مناطق نيمه خشك
در مناطق نيمه خشك ايران گاه ساختمان هاي بلندي با حجم زياد ديده مي شود كه در وسط كف آن حوض بزرگي وجود دارد. اين نوع بناها كه به حوض خانه معروف است هواي خنكي دارد و تابستان ها براي حفظ بدن از گرماي طاقت فرساي محيط مورد استفاده خانواده قرار مي گيرد.

در اورازان دهكده اي از طالقان واحدهاي مسكوني قديمي عمدتا گلي است، پوشش سقف خانه ها تيرچوبي و كاه گلي است و ديوارها تا كمر از سنگ و باقي با گل چينه است. در خانه هاي نوساز آجر و بعضا تيرآهن هم به كار رفته است. ويژگي اساسي مساكن روستايي اختلاط فضاي كار توليدي و فضاي مسكوني است. مسكن هاي روستايي برخلاف مسكن هاي شهري تنها محل سكونت و استراحت خانواده نيست، بلكه به اقتضاي نوع كاركرد اقتصادي خانواده، مركز نگاهداري و پرورش دام و طيور، توليد فراورده هاي دامي ، محل كارگاه صنايع دستي و نيز نگاهداري وسايل توليد و محصولات كشاورزي است.

تقسيمات داخلي ساختمان ها تا حد زيادي متاثر از نحوه معيشت خانواده ها ست. مثلا در روستاهاي شمال ايران زير پوشش ساختمان فضاي خالي به نام بام وجود دارد كه روستاييان از آن به عنوان انبار براي نگهداري لوازم زندگي، وسايل توليد و محصولات توليدي به ويژه شالي شلتوك استفاده مي كنند.به علت بارندگي شديد و مداوم و رطوبت زياد هوا ، خشك كردن شالي در فضاي باز دشوار است و بام خانه براي نگهداري شالي محل مناسبي است و خانواده هاي روستايي معمولا شالي ها را در بام خانه انبار مي كنند، تا هم از باران محفوظ بماند و هم در اثر حرارت اتاق كه غالبا داراي بخاري يا اجاقي است كه در آن به منظور گرم نگهداشتن اتاق در موقع ضروري و پخت و پز آتش مي افروزند به تدريج خشك شود و نپوسد.

همچنين در بام برخي طويله ها، كاه، علوفه و خوراك دام ها و چهارپايان را نگهداري مي كنند و در برخي از خانه هاي قديمي زير اتاق نشيمن طويله اي وجود دارد كه دام ها و چهارپايان به هنگام زمستان در آن جا نگاهداري مي شوند تا از سرما محفوظ بمانند.

در گذشته به علت وجود نا امني هايي كه در روستاها وجود داشت، با نگاهداري دام ها و چهارپايان در اين محل از دستبرد محفوظ مي ماندند.

شرايط تغيير و دگرگوني در وضع مساكن روستايي
در سال هاي اخير تغييرات و دگرگوني هاي زيادي در وضع مسكن هاي روستايي پديد آمده است.

بر اثر بهبود نسبي وضع اقتصادي خانواده ها در نتيجه افزايش قيمت محصولات كشاورزي و نيز به دست آوردن درآمدهاي غير كشاورزي، كم و بيش نوسازي در روستا آغاز شد و گروه هاي زياد از خانواده هاي روستايي در واحدهاي مسكوني خود تغييراتي ايجاد كرده اند.

بعد از انقلاب بر اثر توجه روستايي به وضع سكونت خود، كمبود مسكن چه از نظر كيفي و چه از لحاظ كمي در روستا احساس شد و خانواده هاي روستايي به احداث خانه هاي جديد اقدام كرده اند. وجود خانه هاي نوساز آجري با پوشش ورقه هاي آهن سفيد، آسفالت يا موزائيك در كنار اتاق هاي گلي و جگن پوش و كاهگلي و نيز احداث خانه هاي ويلايي به سبك خانه هاي شهري نمونه اي از اين تغييرات است.
دوشنبه 4 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 188]