یوز ایرانی روی خط انقراض

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: یوز ایرانی روی خط انقراض
یوز ایرانی یوزپلنگی از نژاد آسیایی است که چون تنها 60 قلاده از آن در مناطق کویری ایران باقی مانده به یوز پلنگ ایرانی مشهور شده است و حالا دیگر دیدن آن به آرزویی دور تبدیل شده است. پروژه حفاظت از یوزپلنگ در ایران رسما از تاریخ 19 شهریور 1380 آغاز شد که هدف آن حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و زیست بوم های مرتبط با آن بوده است./گروه دانش و فناوری

تا صد سال گذشته، .یوزپلنگ سریعترین دونده روی زمین، در گستره پهناوری از کره خاک، از آفریقا تا خاورمیانه و هندوستان و بخش های دیگری از اسیا می زیست. در سده گذشته متاسفانه از شمار این جانوار ارزشمند و زیبا به شدت کاسته شد و نسل زیر گونه ای از آن یعنی یوزپلنگ آسیایی در شرف نابودی قرار گرفت. براساس گزارش های موجود، نسل این جانور در هندوستان و دیگر مناطق آسیا به کلی منقرض شده است و اکنون تنها در بخش های کوچکی از حاشیه صحراهای ایران شمار اندکی از این حیوان ( شاید حدود 50 قلاده ) باقی مانده است و به همین دلیل در بسیاری از اسناد و نوشته های جدید به جای « یوزپلنگ آسیایی » دیگر از عبارت « یوزپلنگ ایرانی » استفاده می شود. با توجه به این مهم فعالیت پروژه حفاظت از یوزپلنگ در ایران رسما از تاریخ 19 شهریور ماه 1380 آغاز شد که هدف آن علاوه بر حفاظت یوزپلنگ آسیایی یا همان یوز ایرانی و زیست بوم های مرتبط با آن موارد ذیل نیز است:
می توان به مواردی شامل تهیه و تدوین یک پروژه مدیریتی بر اساس قابلیت های اکولوژیکی و نیازهای اقتصادی، اجتماعی جوامع محلی در زیستگاه های یوزپلنگ، افزایش آگاهی های عمومی، به ویژه در مورد ساکنان اطراف زیستگاه های منتخب برای مشارکت مردم در حفاظت از یوزپلنگ و گونه های مرتبط با آن، توانمند سازی کارکنان سازمان حفاظت محیط زیست برای نگاهبانی بهینه از زیستگاه های برگزیده، تحکیم قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در راستای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و گونه های مرتبط اشاره کرد.

زیستگاه عمده یوزپلنگ در ایران دشت کویر است که بخش هایی از استانهای کرمان، خراسان، سمنان، یزد، تهران و مرکزی را در برمی گیرد. اکنون این ناحیه وسیع استپی و بیابانی به آخرین پناهگاه یوز آسیایی مبدل شده است. به طور مشخص و کاملا واضحی طی دو دهه اخیر تعداد گزارش های رسیده از این ناحیه وسیع در مورد مشاهده یوز کاهش یافته و تنها گزارشات معدودی از مشاهده جانور در پارک ملی کویر، مناطق توران، نایبندان، دره انجیر، میاندشت و خوش ییلاق بدست آمده است.
این در حالی است که بین سالهای 46 تا 57 گزارشاتی از تهران ( به خصوص پارک ملی کویر )، سمنان ( توران، خوش ییلاق و مناطق اطراف )، خراسان ( منطقه میاندشت و مناطق اطراف طبس )، یزد ( منطقه کالمند و مناطق دیگر اطراف بافق، مهریز، تفت و شهر یزد )، اصفهان ( منطقه موته و کلاه قاضی )، فارس ( پناهگاه حیات وحش بهرام گور )، کرمان ( منطقه خبرو روچون )، مازندران ( پارک ملی گلستان )، هرمزگان ( اطراف حاجی آباد ) و نیز گزارشات غیر مکتوبی از سیستان ( اطراف هامون صابری ) و بلوچستان ( بمپور ) و حتی نفت شهر در استان کرمانشاه مبنی بر مشاهده یوز وجود داشته است.
این روزها پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس، پارک ملی خارتوران سمنان به همراه سه منطقه دیگر یعنی پارک ملی کویر و مناطق دره انجیر و بافق از معدود مکان هایی اند که هنوز یوز در آن ها مشاهده می شود و از جمعیت های اندک باقی مانده این جانور باشکوه پشتیبانی می کنند.

مخاطرات
عواملی چند بقای یوزپلنگ آسیایی را در ایران تهدید می کند که از آن میان می توان به دو عامل اصلی اشاره کرد.
1) تخریب و بهم. ریختگی زیستگاه که ناشی از فرایند تبدیل زمین به بیابان در بخشهای وسیعی از کشور است . در این میان پارکهای ملی و دیگر مناطق حفاظت شده بخصوص مورد تخریب قرار گرفته. اند که عمده آن در سالهای 1366 تا 1369 صورت پذیرفته.
2) کاهش روز افزون طعمه.
تخریب زیستگاه: توسعه کشاورزی و صنایع، اسکان انسانها، معدن .کاوی، و طرح. های زیربنایی در اکثر زیستگاه های طبیعی ایران تغییراتی بوجود آورده است. افزایش تعداد دام، بدون توجه به ظرفیت محیط و فصل مناسب، در تخریب و کاستن گیاهان نقش بسزایی داشته و این به نوبه خود به از بین رفتن سم .داران، که مهمترین طعمه یوزپلنگ میباشد، منتهی شده است. تقریباً تمامی مردم روستایی ساکن در زیستگاه یوزپلنگ آسیایی بز، گوسفند، و شتر پرورش میدهند.
این مسئله مدت زیادی است که به. مانعی در حفاظت از حیات وحش تبدیل شده است. اما امروزه دامداری به تجارتی فراگیری تبدیل شده است و چرای بیش از حد، بخصوص در مناطق حفاظت شده، کماکان رایج است ( که در فصول خشک به تغذیه صنعتی بدل میشود ). فرایند تبدیل زمین به بیابان بسیاری از مناطقی را که یوزپلنگ درآن زندگی میکند از بین برده و مناطق وسیعی را به محیط تخریب شده، که دارای ارزش اقتصادی یا حیات وحش اندکی می باشد، تبدیل کرده است.
تهدیدهای غیر زیستگاهی: شکار مستقیم وحوش در ایران با وفور فزاینده سلاح گرم و استفاده از خودرو برای شکار همبستگی کامل دارد. اکثر شکارچیان غیر قانونی از اهمیت یوزپلنگ و طعمه.های آن در نظام بوم .شناختی آگاه نیستند و شکار غیرقانونی در نظر آنها جرمی ناچیز به حساب می آید.
علاوه بر شکار غیر قانونی، سالانه حدود یک میلیون مجوز شکار با سهمیه 300 گلوله به. طور رسمی صادر می شود. باید به تمامی این تهدیدها بهره. برداری تجاری از گونه. های خاص را نیز افزود که به صورت بی رویه ادامه دارد. گونه. هایی چون آهو، پلنگ، باز، هوبره، کبک، مرغابی و تمساح از جمله گونه. های در خطرند. با توجه به تعداد اندک یوزپلنگ باقی مانده در مناطق، و به خاطر اینکه نسبت ماده به نر این گونه هنوز روشن نیست، با شکار هر یک گربه .سان لطمه سنگینی به نظام ژنتیکی گونه در حال انقراض وارد می شود.
متأسفانه نظارت بر شکار غیرقانونی دشوار است؛ به عنوان مثال، زیستگاه.های یوز غنی از کانیهای مهم صنعتی و تجاری است که توسط وزارت صنایع و معادن مورد بهره. برداری قرار گرفته می شود. استخراج معدن به خودی خود تهدیدی محسوب نمی شود اما جاده سازی مناطق مذکور را برای همگان، از جمله شکارچیان غیرقانونی، قابل دسترس میکند ...

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 304]