بررسي علل رواج شايعه پراكني در ميان جامعه‌ يك كلاغ، چهل كلاغ‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: بررسي علل رواج شايعه پراكني در ميان جامعه‌ يك كلاغ، چهل كلاغ‌
جام جم آنلاين: شايعه دهان به دهان مي‌چرخد، رد يا تاييد مي‌شود، ‌قضاوت‌ها را برمي‌انگيزد، برخي واكنش‌ها را موجب مي‌شود و از ديدگاه كلي‌نگر بر زندگي افراد جامعه تاثير مي‌گذارد. در جامعه ما كه شايعه، گسترش و مقبوليت بيشتري دارد، اين تاثير پررنگ‌تر است و شايد اغراق نباشد اگر ادعا كنيم بخشي از مناسبات، ارتباطات و هويت جمعي ما را تشكيل مي‌دهد.

تعاريف متعددي براي اين پديده مرموز ارائه شده است كه همگي به مفاهيم كليدي آن نظير ابهام، اهميت،‌ جذابيت و سرعت انتشار اشاره دارد. اما چه چيز شايعه را جذاب مي‌كند؟ چرا سرعت انتشار و پذيرش آن تا اين حد زياد است و اهميت شايعه از كجا ناشي مي‌شود؟

جواب همه اين پرسش‌ها را بايد در بسترهاي اجتماعي و فرهنگي يك جامعه و البته شوون رفتاري ميان افراد و ساختار اطلاع‌رساني موجود جستجو كرد. شايعه كاركردي قوي دارد و ذهنيت و جهتگيري‌هاي مختلفي مي‌آفريند كه در مرحله توليد، انتشار و دريافت، خاستگاهي معين دارد. شناسايي بسترهاي شايعه در حوزه ‌هاي روان‌شناسي ، آداب و عقايد و فرهنگ ارتباطي نشان مي‌دهد شايعه از خلاء ناشي مي‌شود و در آن جريان مي‌يابد.

حال اين خلاء‌ مي‌تواند ذهني، رواني و دروني باشد يا واقعي، ملموس و بيروني. گزارشي كه مي‌خوانيد به ماهيت‌شناسي شايعه و دلايل پنهان و آشكار انتشار آن در جامعه ما اختصاص دارد.

شايعه را گزارش يا خبري نادرست و با اهميت دانسته‌اند كه به صورت غيررسمي و سينه به سينه ميان افراد و اقشار جامعه در گستره‌هاي وسيع جغرافيايي رد و بدل و همه‌گير مي‌شود. تعريف ديگري به اجمال شايعه را خبري مي‌داند كه فاش شود، ولي صحت آن مشخص نشود. در اين تعاريف 2 نكته قابل اعتناست؛ اول آن كه شايعه نتيجه نياز به اطلاعات و عدم دسترسي به آنهاست.

احساس نياز به اطلاعات و اخبار شالوده انتشار شايعه محسوب مي‌شود؛ چرا كه يك خبر بي‌‌ارزش هرگز ميان گروه‌هاي اجتماعي نقل نمي‌شود و قالب شايعه به خود نمي‌گيرد. در حقيقت سرعت شايعه چيزي جز اشتياق افراد براي دانستن ‌آن نيست. در اين باره ساختارشناسي نظام ارتباطي و اطلاع رساني شيوه‌اي راهگشاست.

هنگامي كه اين تصور ميان افكار عمومي وجود دارد كه رسانه‌هاي رسمي و كانال‌هاي ارتباطي اخبار مهم را به گوش همگان نمي‌رسانند، شايعه به صورت رسانه‌اي غيررسمي و اصطلاحا مردمي رخ مي‌نمايد و عرض اندام مي‌كند.

دكتر هادي فراهاني،‌ جامعه‌شناس و كارشناس علوم ارتباطات در اين باره معتقد است: دوشنبه 20 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 67]