انچه باید در مورد دندان بدانید!

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

دندان بهترین نقش و سخت..ترین ساختار را در فک انسان و بسیاری از جانوران مهره.دار دارد. عمده ترین کاربرد دندان ، تکه تکه و آسیاب کردن غذا.ها می.باشد. علاوه بر این ، در انسانها ، دندان نقش بسیار مهمی در تکلم و ادای صحیح کلمات ایفا می.کند. هر فرد در دوره زندگیش دارای دو سری دندان می.شود.

دندانهای شیری (Deciduous Teeth)

تعداد دندانهای شیری بیست عدد بوده که بطور مساوی در هر فک جای می.گیرد. پس از مدتی سی و دو دندان اصلی به مرور جایگزین دندانهای شیری می.گردند. از آنجا که دندانهای شیری پایه و اساس دندانهای اصلی و دائمی هستند، مراقبت از آنها و رعایت اصول بهداشت دهان و دندان ضروری می.باشد. این دندانها 20 عدد (10 عدد در هر آرواره) می.باشند که در نیمه هر آرواره دو دندان پیشین ، یک دندان نیش ، دو دندان آسیاب کوچک قرار گرفته است. تکامل دندانهای شیری از دوره جنین شروع می.شود و در آمدن آنها پس از تولد و از شش ماهگی شروع می.شود.
دندانهای دایمی (Dermanent Teeth)

این دندنها 33 عدد (16 عدد در هر آرواره) می.باشند که در نیمه هر آرواره دو دندان پیشین ، یک عدد دندان نیش ، دو دندان آسیاب کوچک و سه دندان آسیاب بزرگ قرار دارد. رویش دندانهای دایمی از شش ماهگی شروع و آخرین دندانهای آسیاب بزرگ به نام دندانهای عقل در سنین بیست سالگی در می.آیند. توضیح اینکه دندانهای آسیای بزرگ فاقد دندانهای شیری هستند. سی و دو دندان دائمی ، به شرح ذیل تقسیم بندی و نامگذاری شده.اند.
دندانهای پیش

به چهار دندان جلویی در فک بالا و پائین ( جمعا“ هشت دندان )، دندانهای پیش گفته می شود. دندانهای پیش بزرگ، تخت و دارای لبه تیز و باریک هستند که برای بریدن لقمه کاربرد دارند .دندانهای پیش تک ریشه ای هستند.
دندانهای نیش

در طرفین دندانهای پیش ، دندانهای نیش قرار دارند. شکل و ساختار آنها ضخیم و برجسته است که منتهی به یک سر تیز و برنده می.شوند. این دندانها برای بریدن قطعات گوشت بسیار مناسبند.
دندانهای آسیای کوچک

کنار هر دندان نیش ، دو دندان آسیای کوچک (جمعا“ هشت عدد) قرار دارند که فاصله بین دندانهای نیش تا آسیای بزرگ را پر می.کنند. سطح روی آنها پهن و تخت و لبه.های آنها تیز و عاج دار می.باشد. دندانهای آسیای کوچک کنار نیشها ، دو ریشه.ای و دندانهای آسیای کوچک کنار آسیاهای بزرگ ، تک ریشه.ای هستند. در فک پائینی ، تمامی دندانهای آسیای کوچک ، تک ریشه.ای می.باشند.
دندانهای آسیای بزرگ

سه دندان آخر در طرفین فکهای بالا و پائین ، دندانهای آسیای بزرگ هستند که شمار آنها جمعا“.به دوارده عدد می.رسد که به ترتیب آسیای اول ، دوم ، سوم نامیده می.شوند. دندانهای آسیای اول ، دقیقا“. کنار دومین دندان آسیای کوچک قرار داشته و به دندانهای آسیای شش سالگی هم معروف می.باشند.
دندان عقل

دندانهای آسیای بزرگ سوم که به دندان عقل نیز معروف می.باشند، در انتهای فکها واقع شده و معمولا“ بین 16 تا 20 سالگی شروع به در آمدن می.کنند. از آنجایی که دندانهای عقل ، آخرین دندانهایی هستند که در می.آیند، عمدتا“.روی فک جای کافی برای رشد آنها باقی نمی.ماند. اگر دندانها بهم فشرده و فک کوچک باشد، ممکن است دندانهای عقل زیر سایر دندانها یا استخوان فک نهفته شوند. اگر تنها قسمتی از دندان عقل دربیاید ایجاد درد و ناراحتی خواهد کرد که در آن صورت باید با جراحی از دهان خارج شود.

بین دندانهای عقل و آسیای بزرگ اول ، دندانهای آسیای بزرگ اول دندانهای آسیای بزرگ دوم یا دندانهای آسیای دوازده سالگی وجود دارد. دندانهای آسیای بزرگ ، دندانهای درشتی هستند که سطح آنها پهن بوده و برای آسیا ب کردن و جویدن غذا کاربرد دارند. آسیاهای بزرگ واقع بر روی فک بالایی ، ریشه.های مجزا دارند ولی دندانهای آسیای بزرگ فک پائینی ، دو ریشه.ای هستند.

ساختمان دندان

هر دندان دارای یک قسمت خارج از لثه به نام تاج و قسمت دیگری درون آرواره به نام ریشه می.باشد که مرز بین این دو قسمت را گردن یا یقه دندان می.نامند. ریشه دندان در درون حفره.ای از استخوان فک قرار گرفته که این استخوان از نوع نابالغ می.باشد. تاج دندان از داخل به خارج شامل مغز ، عاج ، مینا است و ریشه دندان از داخل به خارج شامل مغز ، عاج ، سیمان و لیگمان دور دندانی یا پریودونت می.باشد.
مغز دندان

در وسط دندان حفره.ای قرار دارد که این حفره در قسمت تاج ، وسیع بوده و اطاقک پالپی و در قسمت ریشه ، کانال ریشه.ای نامیده می.شود. پالپ دندان شامل ماده زمینه.ای ، الیاف کلاژن ظریف ، سلولهای فیبربلاست ، ماکروفاژ ، پلاسما سل ، لنفوسیت ، رگهای خونی و رشته.های عصبی می.باشد که عروق و اعصاب از سوراخی در عمق ریشه به نام سوراخ راسی به درون مغز وارد می.شوند. در محیط مغز سلولهای سازنده عاج قرار گرفته.اند.
عاج

عاج بافت مینرالیزه.ای شبیه استخوان می.باشد که در اطراف مغز دندان ، هر تاج و ریشه ، قرار گرفته و ضخامت عمده دندان را تشکیل می.دهد. مواد معدنی عاج عمدتا از نمکهای کلسیم به صورت بلورهای هیدروکسی آپاتیت می.باشد که حدود 70 در صد وزن خشک آن را تشکیل می.دهند. ماتریکس عاج حاوی الیاف کلاژن نوع I و کیکوز امینو گلیکان می.باشد که توسط سلولهای سازنده عاج (ادونتوبلاست) سنتز و ترشح می.گردند. عاج از نظر فیزیکی سفت تر از استخوان و زرد رنگ می.باشد. عاج توسط سلولهای ادونتوبلاست ساخته می.شود و زاویه این سلولها به نام زاویه تومز (Tomes Fibr) نامیده می.شود. زاویه تومز در عاج ، درون لوله.های باریکی به نام لوله.های عاجی قرار می.گیرند.

در سطح ، رو به حفره مغزی تا پایان عمر ادامه می.یابد. بنابراین با پیشرفت سن بر ضخامت عاج افزوده می.شود و از صحت حفره مغزی کاسته می.گردد. عاج ساخته شده در حد فاصل سلولهای ادونتوبلاست و عاج معدنی شده که فاقد مواد معدنی می.باشد، پیش عاج نامیده می.شود. عاج ، بر خلاف استخوان در صورت از بین رفتن سلولهای ادونتوبلاستی برای مدتها باقی می.ماند و این امر حفظ دندانهای فاقد مغز زنده را امکانپذیر می.سازد. عاج به علت حضور زوایای تومز و انتهاهای عصبی آزاد در درون لوله.های عاجی ، بافتی حساس می.باشد و همه تحریکات وارده به عاج به صورت درد دریافت می.شود. به همین دلیل سطح عاج در تاج دندان توسط مینا و در ریشه توسط سیمان پوشیده شده است.
مینا

مینا به عنوان لایه محافظی برای عاج تاج دندان محسوب می.شود. مینا سختترین بافت بدن به شمار می.رود که حدود 97 درصد آنرا مواد معدنی تشکیل می.دهد که عمدتا به صورت بلورهای هیدروکسی آپاتیت می.باشند. ماتریکس آلی مینا فاقد کلاژن و حاوی پروتئینهای ویژه.ای به نام آمیلوژن (Amelogenin) و انملین (Enamelin) می.باشد. ماتریکس مینا توسط سلولهایی به نام آمیلوبلاست سنتز و ترشح می.گردد که این سلولها در مرحله تکامل جوانه دندانی در سطح مینا قرار دارند و چون پس از در آمدن دندن از بین می.روند، مینا غیر قابل ترمیم است و هیچگونه آسیب وارده به آن جداره جبران نمی.گردد.

از نظر میکروسکوپی مینا از میله.ها یا منشورهای مینایی تشکیل شده که از عمق به سطح قرار گرفته.اند و در اطراف هر منشور مینا ناحیه غنی از مواد آلی به نام غلاف مینایی یا غلاف منشوری وجود دارد و ماده مینایی بین منشورهای مینایی را مینای بین منشوری می.نامند. آخرین محصول سلولهای آمیلوبلاست در سطح مینا لایه ظریفی را تشکیل می.دهد که کوتیکول مینا نامیده می.شود. مینا از نظر فیزیکی به رنگ سفید می.باشد که سطح دندان حداقل می.باشد (عاملی که به شروع پوسیدگی در این نواحی کمک می.کند).
سیمان دندان

سیمان بافتی شبیه استخوان ولی فاقد سیستمهای هاوسی و رگهای خونی است که در سطح خارجی عاج را در ناحیه ریشه دندان می.پوشاند. سیمان در نزدیکی یقه دندان نازک و در عمق ریشه ضخیم می.باشد. سیمان نزدیک یقه و همچنین سیمانی که در مجاورت عاج قرار دارند، فاقد سلول است و به سیمان بی سلول مرسوم است. ولی در بقیه جاها سیمان سلول دار بوده و حاوی سلولهایی به نام سمنتوسیت می.باشد. به علت سیمان سازی ، ضخامت سیمان با پیشرفت سن افزایش می.یابد.
لیگمان دور دندان

لیگمان دور دندان بافت همبند متراکمی است که هم به عنوان ضریع عمل می.کند و هم اتصال محکمی را بین ریشه دندان و استخوان بوجود می.آورد. این لیگمان در سطح رو به استخوان حاوی استئوبلاست و استئوکلاست و در سطح رو به سیمان حاوی سمنتوبلاست می.باشد. بافت همبند تشکیل دهنده لیگمان دور دندانی ، فاقد الیاف الاستیک و حاوی رگهای خونی و لنفی و اعصاب ، مخصوصا در سطح مجاور سیمان می.باشد. الیاف کلاژن لیگامان دور دندانی به صورت دسته.های متعدد افقی و مایل ، سیمان ریشه را به استخوان فک چسبانده.اند. ترتیب قرار گیری و انعطاف پذیری این الیاف جابجایی محدود دندان و انجام عملیات ارتودنسی را امکانپذیر می.سازد و همچنین به عنوان ضربه گیر از وارد شدن ضربه مستقیم به دندان و ساییدگی آن جلوگیری می.کند. فعالیتهای متابولیک و سنتز کلاژن در لیگامان دور دندانی دارای شدت بالایی است و به همین دلیل هر گونه اختلال در سنتز کلاژن باعث اختلال در ساختمان لیگامان و لق شدن دندانها می.گردد.
لثه (ْgum)

لثه قسمتی از مخاط دهان می.باشد که بطور محکم به پریوست استخوان فک در فک فوقانی و تحتانی چسبیده است. اپی.کلیوم لثه در سطح رو به حفره دهانی از نوع سنگفرشی مطبق شاخی است که بافت همبند زیرین آلن دارای پاپیهای بلندی می.باشد. در سطح مجاور دندان ، اپی.کلیوم لثه ضخیم شده و به سطح مینا چسبیده است و سلولهای اپی.کلیال توسط اتصالات نیمه دسموزوم به این لایه متصلند. این اتصالات با یشرفت سن به طرف ریشه عقب نشینی کرده و باعث نمایان شدن ریشه می.گردند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 279]