فيلمي كه ساخته نشد روايت هنرمندان از فيلمنامهي «آخرين پيامبر» علي حاتمي

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: محمدمهدي دادگو گفت: با توجه به دورخيزي كه معاونت سينمايي براي ساخت پروژههاي فاخر دارد، اميدوارم فيلمنامه «آخرين پيامبر» علي حاتمي يكي از كارهايي باشد كه سال 87 جدي گرفته و توليد شود.
اين تهيهكننده و يكي از دوستان نزديك زندهياد علي حاتمي در گفتگو با خبرنگار سينمايي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) آخرين پيامبر (ص) را از معدود فيلمنامههايي دانست كه علي حاتمي آنرا به صورت كامل نوشته است و اظهار داشت: حاتمي مدتها تحقيق ميكرد و با روحيات خاصي كه داشت شبها با وضو سراغ كار ميرفت. دل ميسپرد و فيلمنامه را مينوشت و آن را تمام و كمال نوشته و چيزي باقي نگذاشته است، هر چند در قيد و بند نوشته نبود و به عنوان كارگرداني خلاق و بديههساز براي بداهه هم كار ميگذاشت، اما اين سناريو را كامل نوشته است.
وي ادامه داد: حتي همان سالها براي اينكه از روايات و احاديث فيلمنامه اطمينان پيدا كند، از رييس مجمع «تقريب مذاهب» مشاوره گرفت كه كار تاييد شد و مورد توجه قرار گرفت.
دادگو اظهار داشت: آخرين پيامبر (ص) در سه بخش قبل از بعثت، از بعثت تا هجرت و از هجرت تا وفات حضرت محمد (ص) را در بر ميگيرد و در واقع شاهكاري است كه علي حاتمي آن را با ذهن بازنوشته است اما متاسفانه عمر او وفا نكرد تا آن را بسازد.
تهيهكننده «هزاردستان» نگارش اين فيلمنامه را قبل از پروژه جهان پهلوان دانست و گفت: در همان موقع ميخواست آن را بسازد، اما چون پروژه عظيم بود و مقدمات زيادي لازم داشت و بايد بخشهايي در مصر و جاهاي ديگر گرفته ميشد پس آن را به بعد از تختي موكول كرد و مدام ميگفت: «خدا عمري به من دهد تا كار را شروع كنم» كه تقدير اين بود آخرين پيامبر توسط خودش ساخته نشود.
دادگو با بيان اين كه صداوسيما و بنياد سينمايي فارابي چند بار به توليد اين سناريو اقدام كرده است اظهار داشت: كارگردانهايي در نظر گرفته شدند، اما اين كار بودجه زيادي ميخواهد و كساني بايد داوطلب شوند كه مقتضيات لازم را داشته باشند و بودجه زيادي از نظر اجرايي به توليد اين پروژه اختصاص يابد كه به نظر من داود ميرباقري مناسبترين گزينه براي ساخت اين كار است.
اين تهيهكننده ادامه داد: خود من حدود 5 سال قبل هنگامي كه در تلاش بودم تا بنياد حاتمي را براي جمعآوري آثارش تشكيل دهم، قصد داشتم اين فيلمنامه را نيز به مرحله توليد برسانم كه شرايط تاسيس اين انجمن فراهم نشد. مرحوم حاتمي نوشتههاي ديگري هم مانند «ملكههاي برفي» و «گاردن پارتي» دارد كه قابليت ساخت دارند و اميدوارم روزي ساخته شوند.
وي اظهار اميدواري كرد: با توجه به بودجه مصوب مجلس براي سال 87 و اهميت به توليد چنين آثاري فيلمنامه آخرين پيامبر (ص ) ساخته شود.
« من يك آرزوي بسيار مهم دارم و آن اين است اگر عمر ناقابلم ياري كند و اگر مهر خداوند شامل زندگي هنريام شود يك بار به ساخت يك شخصيت بدون نقطه ضعف بپردازم و آن ساخت فيلم عظيمي از زندگي حضرت رسول خدا (ص) است.
من از روزي كه فيلم محمد (ص) و يا «الرساله» آثار مصطفي عقاد را ديدم، همواره اين آرزو را داشته و دارم و از خداوند ميخواهم كه قبل از مرگم اين توفيق نصيبم شود...»
علي حاتمي در بخشي از گفتگويي كه ده سال قبل با روزنامه ابرار داشت، آرزوي مهماش را ساخت، فيلمي درباره حضرت محمد (ص) عنوان كرد. اما درست چهار ماه بعد، در آذر ماه سال 75 چشم از جهان فروبست و آرزويش ... .يكي از فيلمنامههايي كه علي حاتمي به نگارش در آورد «آخرين پيامبر» بود. فيلمنامهاي به سفارش مركز طرح «پژوهش كاربردي سينماي ايران»؛ او قصد داشت فيلمي با شكوه كه بتواند طيف گسترده و انبوه تماشاگران را به خود جلب كند را بسازد.
اميد روحاني يكي از نزديكان و همراهان علي حاتمي در گفتوگويي كه دو سال قبل با ايسنا داشت درباره شكلگيري فيلمنامه «آخرين پيامبر» اينگونه سخن گفت: سالهاي 70 - 71 مركز «پژوهش كاربردي سينماي ايران» كه در آن دوره رئيس آن آقاي خوشنويس (مسئول فعلي فيلمخانه ملي) بود، تصميم گرفتند فيلمنامههاي را به فيلمسازان مختلف پيشنهاد دهند.
برهميناساس؛جلسات و دعوتهاي مختلفي از فيلمسازان بزرگي همچون مخملباف، بيضايي، كيميايي، مهرجويي،تقوايي، حاتمي، كيارستمي و ديگران انجام شد كه از اين ميان يك تعدادي آمدند كه براساس آن بحثها و گفتگوها، فيلمنامههاي مختلفي هم نوشته شد.
بهعنوان نمونه مسعود كيميايي فيلمنامه «عينالقضات» را نوشت، علي حاتمي هم فيلمنامه «آخرين پيامبر» را نوشت و سپس به آن مركز تحويل داد و در حقيقت اين فيلمنامهها براي آن مركز بود و اگر آلان هم، آن مركز وجود داشته باشد چون فيلمنامهها را خريده است، خودش نيز حق ساخت آن را دارد.
اميد روحاني كه در سال 77 به مدت كوتاهي دبير سرويس صفحات لايي روزنامهاي به نام «گزارش روز» بود؛ دو سال بعد از درگذشت علي حاتمي، تمامي فيلمنامه
«آخرين پيامبر» را در سه شماره پياپي اين روزنامه به چاپ ميرساند.
وي درعين حال مطرح ميكند: علي حاتمي بعد از اينكه فيلمنامه «آخرين پيامبر» را به آن مركز تحويل داد و به مرحله ساخت نرسيد در يك فرصتي ميخواست آن فيلمنامه را چاپ كند كه عجل فرصت نداد.
به گفته روحاني فيلمنامه «آخرين پيامبر» از جهت امكانات توليدي و ساخت جزء فيلمنامههاي پر هزينه محسوب ميشد. همان زمان طي صحبتهايي كه با مرحوم حاتمي براي ساخت اين فيلم داشتيم پيشبيني او اين بود كه 4 تا پنج سال ساخت اين فيلم طول خواهد كشيد.
روحاني در ادامه گفتگويش با ايسنا به شيوه خاصي كه مرحوم حاتمي در فيلمنامه «آخرين پيامبر» داشته است، اشاره ميكند: تمام آن فيلمنامه با شيوهاي براي گريز از سبك اجرايي مصطفي عقاد در فيلم محمد رسولالله نوشته شده بود. چون همانطور كه در فيلم محمد رسولالله شاهد هستيم، براي نشان دادن حضرت محمد (ص) شيوهاي همچون دوربين از نگاه پيامبر و ... كه نشانههاي از حضور معصوم را به تماشاگر منتقل بكند،استفاده شده است. اما تاكيد علي حاتمي اين بود كه از اين شيوه استفاده نكند، بنابراين او از شيوه نمايش ايراني به اين صورت كه اجرا آن را به «شبيهخواني» تبديل كند استفاده كرد. به هرحال اين شيوه خاص «حاتمي» بود و خودش هم ميتوانست آن را بسازد و هر فصلي كه مينوشت، دكوپاژ ميكرد كه براي ساخت آماده باشد.
روحاني در ادامه ميگويد: فيلمنامههاي كه توسط آن مركز پيشنهاد ميشد که دربارهي چگونگي ساخت آنها هيچ پيشبينيهايي انجام نشده بود.
به گزارش ايسنا: علي حاتمي در بخشي از توضيحاتي كه درباره فيلم «آخرين پيامبر» به قصد نظرخواهي به روحاني نوشته است آورده است:« …. شايسته است متن فيلم «آخرين پيامبر» محمد رسول الله (ص) به جاي دو بخش در سهبخش، به ترتيب از تولد تا بعثت، از بعثت تا هجرت و از هجرت تا رحلت تهيه شود… .
… توضيح مجدد: رحلت حضرت ختمي مرتبت (ص) به صورت نمادين در بخش اول طي صحنهاي الحاقي با خروج اسامه، فرماندهي لشگر اسلام منتخب حضرت رسول اكرم (ص) از جوار بستر ارتحال و تشرف به بارگاه ملكوتي آن حضرت با استفاده از شيوههاي نمايشي نوين موردپسند تماشاگر امروزي انجام ميپذيرد. به جهت جذب تماشاگر جوان (كه اين اسلام حقيقتا دين جوانان است) حتي الامكان صحنههاي غم افزا و منتج به افسرده حالي را به اشاره و در عوض به صحنههايي كه مسبب شادابي و سلحشوري و مصفاي دل و جان و روح است بپردازيم كه مبشر خلق و خوي محمدي است ….
همچنين به دليل حفظ وحدت مذاهب اسلامي كه از اهداف اصلي تهيه اين فيلم مبارك است صحنهي پاياني (فينال) فيلم صحنه موثر و پرشكوه حجت الوداع است كه در حقيقت به نوعي يك جمع بندي عيني است از آنچه در طول بيست و سه سال رسالت آخرين پيامبر خدا محمد مصطفي (ص) بر اسلام عزيز و پيامبر عظيمش گذشت. در صحنه موخر با شيوهي نمايشي حركت به آينده (فلاش فوروارد) عظمت اجتماع امت اسلامي را متشكل از ملل گوناگون همه در يك رخت و يك هيات برگرداگرد خانهي خدا در مناسك حج، پس از چهارده قرن بقاء وعالمگيري اين دين مبين در برابر ديدگان جهانيان به نمايش ميگذاريم، انشاء الله»
بنا بر اين گزارش؛ از حاشيهنويسي دست نوشتههاي علي حاتمي مشخص است كه علاوه بر قرآن از منابع متنوعي استفاده كرد و با صاحبنظراني هم مشورت و مكاتبه داشته است.
اميد روحاني مطرح كرد: اين فيلمنامه همانند كارهاي قبلي حاتمي از ويژگي خاصي كه فقط خود حاتمي ميتوانست به آن بپردازد؛ بهره برده است.
عزتالله انتظامي هم از فيلمنامه نساخته علي حاتمي به نام آخرين پيامبر(ص) ياد ميكند و به ايسنا ميگويد: «زينالعابدين رهنما» كتاب زيبا و قشنگي درباره حضرت محمد(ص) نوشته بود كه علي حاتمي تصميم گرفت فيلمنامهاي براساس اين كتاب آماده كرد. فيلمنامه آماده شد ولي سناريو رد شد و آقاي حاتمي آن را به آقاي رهنما برگرداند. علي حاتمي سناريوي ديگري را با نام «آخرين پيامبر» آماده كرد و آن را به من داد تا بخوانم و نظرم را بدهم. آن را خواندم و خيلي خوشم آمد در واقع خيلي خوب روي آن كار شده بود. فقط پيشنهاد كردم به خاطر اينكه فضاي كار درست در بيايد در كشورهاي عربي ساخته شود كه نظر خود حاتمي هم همين بود. اين سناريو مورد تاييد مراجع قم هم قرار گرفت و پروژه بسيار عظيم بود و بعد از سريال «هزاردستان» تنها سريالي بود كه دوست داشتم در آن بازي كنم كه نشد.
در واقع حاتمي ميخواست دولتهاي ديگر را براي ساخت اين مجموعه به مشاركت بكشاند كه اجل مهلتش نداد. سناريوهاي علي حاتمي خاص بود و با وجود اينكه سناريوي اين كار كامل است، اما معتقدم شخص ديگري نميتواند اين كار را بسازد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 201]