آسيب شناسى مهاجرت جوانان به خارج از كشور به كجا چنين شتابان؟

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: آسيب شناسى مهاجرت جوانان به خارج از كشور به كجا چنين شتابان؟
به اعتقاد كارشناسان مهاجرت جوانان به خارج از كشور موضوعى چند وجهى و پيچيده است كه پرداختن به آن با رويكرد تك علتى كار خطايى است. يك مدرس دانشگاه اين پديده را امرى سازمان يافته مى داند. عضو هيئت علمى پژوهشكده امام(ره) و انقلاب اسلامى گفت: ترغيب جوانان به مهاجرت از سوى كشورهاى ديگر به صورت سازمان يافته صورت مى گيرد. مهرآئين در گفتگو با فارس با بيان اين كه جذب جوانان براى كشورهاى سرمايه دارى امر بسيار مهمى است، گفت: در كشورهاى خارجى اين سياست رشد يافته و سعى مى كنند به صورت سازمان يافته جوانان موفق و نخبه كشورهاى ديگر را جذب كنند. در رابطه با پديده مهاجرت جوانان به خارج از كشور گفت: گستردگى ارتباطات و كم رنگ شدن نقش مرزها اين امكان را در اختيار مردم هر جامعه اى قرار مى دهد. همچنين با توجه به ويژگى هاى روحى روانى و شخصيتى جوانان مهاجرت همواره براى آنان موضوع جذابى بوده است اما در اين ميان آنچه مهم است اينكه جوانان اين گونه تصور مى كنند كه مهاجرت عاملى براى رشد و تحرك اجتماعى است. وى با بيان اين كه مهاجرت در كشورمان موج طبقاتى است، توضيح داد: افرادى كه در طبقه بالايى قرار دارند اين گرايش در ميانشان شدت بيش ترى دارد به گونه اى كه تصور مى كنند سفر به كشورهاى خارجى باعث مى شود تا منزلت اجتماعى آن ها ارتقا يابد. حتى طبقات متوسط جامعه نيز نسبت به اين امر گرايش دارند. ضمن اين كه افرادى نيز هستند كه با توجه به افزايش سطح تحصيلات و ارتقاى شغلى مانند مديران و مسئولان اين گرايش در آن ها نيز ايجاد مى شود. اين جامعه شناس در ادامه به كشورهاى ديگرى كه نظام سرمايه دارى دارند اشاره كرد و گفت: در اين دسته از كشورها مقوله جذب نخبگان بسيار مهم است،اين مسئله به گونه اى است كه در حال حاضر به يكى از سياست هاى رشد يافته تبديل شده است. كنفرانس هاى بين المللى و طرح مقالات در زمينه هاى مختلف همچنين ارسال دعوت نامه از سوى اين كشورها براى نخبگان و جوانان نشان مى دهد اين امكانات از سوى كشورهاى خارجى به صورت سازمان يافته فراهم مى شود. مهرآئين افزود: حتى برگزارى المپياد هاى علمى نيز مى تواند به پيشرفت اين دسته از اهداف كمك كند، ولى اين به اين معنى نيست كه از شركت جوانان در المپيادهاى علمى جلوگيرى شود بلكه در مقابل، كشورها نيز بايد جوانان را از وجود چنين سياست هايى آگاه كنند. اين كارشناس امور اجتماعى عامل ديگرى كه باعث پيدايش زمينه مهاجرت جوانان به خارج از كشور مى شود را شبكه هاى اينترنتى دانست و گفت: گسترش ارتباطات جهانى و شبكه هاى اينترنتى همچنين ازدواج اينترنتى منجر به افزايش ميل به مهاجرت به كشورهاى ديگر مى شود. عضو هيئت علمى پژوهشكده امام(ره) و انقلاب اسلامى با اشاره به وجود فرصت هاى شغلى و بين المللى اظهار داشت: سازمان ها و نهادهاى بين المللى كه در زمينه تجارى يا سياسى فعاليت مى كنند با ارائه فرم هاى اشتغال اقدام به جذب نيرو از كشورهاى مختلفى كه به عنوان هدف مد نظر دارند، مى كنند. مهرآئين با بيان اين كه با اين پديده به دو گونه برخورد مى شود، ادامه داد: برخى با بى تفاوتى برخورد مى كنند، اما عده ديگرى اعزام نيروى انسانى به كشورهاى خارجى را به منظور انتقال تخصص و تجربه به داخل كشور امرى مثبت تلقى مى كنند.در واقع نيروهايى كه به كشورهاى ديگر اعزام مى شوند مى توانند در زمينه فرهنگى و ديگر زمينه ها باعث تبادل اطلاعات شوند. ضمن اين كه از اين طريق با دانش فنى و سياسى نظام بين الملل آشنا مى شوند و در راستاى اين اهداف پيش مى روند. وى در ادامه تاكيد كرد: مهاجرت امر مثبتى است همان گونه كه در اسلام و زمان پيغمبر (ص) اين امر وجود داشته است و به نظر مى رسد مهاجرت موجب رشد جامعه مى شود به شرط اين كه برنامه ريزى و كنترل شده باشد. عضو هيئت علمى پژوهشكده امام(ره) و انقلاب اسلامى تصريح كرد: عوامل سياسى و اقتصادى يا پديده بى كارى مى توانند در وجود مهاجرت موثر واقع شوند، اما لازم است تا با سياست گذارى و اتخاذ تدابير صحيح در راستاى توسعه كشور از اين پديده استفاده كنيم. ضرورت بررسى دلايل مهاجرت جوانانيك جامعه شناس با تاكيد بر نقش عوامل فرهنگى در گرايش جوانان به مهاجرت از كشور گفت: دلايل مهاجرت جوانان به خارج از كشور شايسته تحقيق و بررسى است. سليمان پاك سرشت درباره مهاجرت جوانان به خارج از كشور و وجود عوامل مختلف در اين رابطه گفت: شيوه پرداختن به اين موضوع همواره به گونه اى بوده است كه به شناخت مسئله منجر نشده است و به همين دليل گاهى اوقات هم اين موضوع به بيراهه كشانده شده است. وى با بيان اين كه فرار مغزها به يك اپيدمى در كشورهاى جهان سوم تبديل شده است، اظهار داشت: در كشور ما عوامل خاص و درونى ديگرى وجود دارند كه باعث پيدايش چنين تمايلاتى مى شوند. همچنين جوانانى كه تمايل به يافتن فرصت هاى شغلى مناسب، اقتصادى و معيشتى هستند تمايل به خروج از كشور را دارند. نخستين واكنش درباره مهاجرت جوانان فقدان فرصت در كشور است اين استاد دانشگاه با تاكيد بر اهميت بررسى پديده مهاجرت جوانان به خارج از كشور و پيامدهايى كه براى جامعه به دنبال خواهد داشت، تصريح كرد: نخستين واكنش و پيامد كه در رابطه با مهاجرت جوانان با آن مواجهيم، وجود ناكامى و فقدان فرصت در كشور و عدم توانايى افراد در رفع اين مسائل است، به همين دليل عده اى به خارج از كشور مهاجرت مى كنند و تغيير محل اقامت مى دهند يا اين كه براى مادام العمر كشورشان را ترك مى كنند و در مقابل گروه ديگرى تصور مى كنند كه اين دسته از جوانان به دليل نبود فرصت هاى شغلى يا تحصيلى مناسب به مهاجرت اقدام كرده اند. عدم علاقه جوان به جامعه برچسبى نيست كه براى مهاجرت جوانان به كار ببريم اين جامعه شناس افزود: توسعه اين گناه نسبت به جامعه خودى و در نهادهاى مختلف نظير نهادهاى اقتصادى يا آموزش پيامد هايى را به دنبال خواهد داشت ضمن اين كه نمى توان اين گونه تصور كرد كه هر جوانى كه به خارج از كشور سفر مى كند علاقه اى به فرهنگ و جامعه خود ندارد و دچار بيگانگى با كشورش شده است. نمى توان اين برچسب ها را براى همه به كار برد و به طور طبيعى عده اى به اين نتيجه خواهند رسيد كه بخشى از افراد ناگزير به مهاجرت هستند. ايرانيان به راحتى فرهنگ كشور ديگر را مى پذيرند پاك سرشت با بيان اينكه مهاجرت جوانان به خارج از كشور پيامدهاى مثبت و منفى به دنبال خواهد داشت، گفت: نتايج مطالعات انجام شده نشان مى دهد ايرانيان در بين مهاجران بيش ترين پذيرش اجتماعى را نسبت به فرهنگ هاى كشور مقصد دارند و به راحتى فرهنگ كشور ديگر را مى پذيرند. وى ادامه داد: مهاجران كشورهاى ديگر با تشكيل اجتماع، انسجام خود را در كشور ديگرى حفظ مى كنند و كشور كوچكى را در دل كشور ديگرى ايجاد مى كنند، اما متاسفانه اين اتفاق درباره ايرانيان كم تر رخ مى دهد و در نتيجه افرادى كه از كشور خارج مى شوند به جاى اين كه طورى رفتار كنند كه سنبل فرهنگى كشورشان محسوب شوند و شيوه زيست ديگرى را در جامعه مقصد معرفى كنند، بالعكس عمل مى كنند، نتيجه اين مى شود كه دركشورهاى ديگر نگرش مثبتى نسبت به جامعه ايرانى ايجاد نمى شود. نارضايتى از كشور دليل تمايل عده اى از جوانان به مهاجرت است اين استاد دانشگاه بخشى از عوامل مهاجرت را وجود مخالفت و نارضايتى از كشور دانست و گفت: موضوع مهم ديگر اين واقعيت است كه هنوز استراتژى و برنامه مشخصى درباره اين كه جوان ايرانى با چه ويژگى هاى مشترك در بين آحاد جامعه بايد شناخته شود وجود ندارد، در چنين جامعه اى بايد پروتكل مشخصى وجود داشته باشد تا بتوانيم ويژگى هاى شخصيتى يك جوان ايرانى را بشناسيم و در راستاى آن برنامه ريزى كنيم. مهاجرت جوانان به خارج از كشور نياز به مهندسى فرهنگى دارد وى گفت: بايد بخشى از مهندسى فرهنگى معطوف به اين موضوع شود، يعنى در رابطه با هويت ملى معيارها و مولفه هايى كه براى معرفى همه افراد جامعه وجود داشته باشد در زمينه فرهنگى مورد بررسى قرار گيرد و هر كسى كه در داخل كشور زندگى مى كند احساس كند كه با برخى از اين مولفه ها مشترك و نزديك است و به طور كاملا طبيعى احساس ايرانى بودن كند. پاك سرشت افزود: زمانى كه مولفه ها محدود باشد و همه افراد جامعه را شامل نشود اين احساس تعلق در آن ها ايجاد نمى شود. فرد ناآشنا با گذشته تاريخى و هويت ساز، كشور راترك مى كند و به طور طبيعى در معرض انتخاب هايى قرار مى گيرد كه شيوه زندگى جوان را توجيه مى كند و به همين دليل خيلى راحت مشروعيت به زندگى خودش مى دهد و جذب زندگى كشور مقصد مى شود. مسائل فرهنگى دليل مهاجرت جوانان به خارج از كشور است اين جامعه شناس تصريح كرد: اكثر محققان معتقدند ايرانيان بيش ترين پذيرش فرهنگى را دارند. پديده تمايل جوانان به خارج از كشور نشانه يك پيامد و يك مسئله فرهنگى در كشور است و شايسته تحقيق و بررسى است و اين نشانه احساس عدم تعلق و پذيرش از جامعه خودى و بيگانگى با فرهنگى كه به عنوان كانون وحدت بخش يك جامعه محسوب مى شود، است بنابراين لازم است تا در راستاى اين موارد سرمايه گذارى كنيم. غرب نيازمند جوانان فارغ التحصيل دانشگاهى ايران است عضو هيئت علمى دانشگاه اصفهان با بيان اينكه غرب با بحران كمبود جوان فارغ التحصيل دانشگاهى روبه روست، گفت: كشورهاى غربى نيازمند جوانان فارغ التحصيل دانشگاهى ايران هستند. محمد حسين اديب به فارس گفت: از ۵ سال ديگر بحران كمبود فارغ التحصيل دانشگاهى به يك اوج خطرناك و نگران كننده در غرب خواهد رسيد و در آن نقطه فارغ التحصيلان جوان ايرانى در معرض موقعيت جذب در مراكز مهم استراتژيك اقتصادى غرب قرار مى گيرند. در صورت تداوم اين فرايند طى ۱۰ سال قدرت اجتماعى جامعه ايرانى به صورت يك لابى اقتدار ويژه اى براى ايران به همراه مى آورد كه داراى بار اقتصادى، اجتماعى و سياسى است. وى در ادامه با اشاره به تحقيقاتى كه در زمينه وضعيت تحصيلى جوانان در ساير كشورها انجام داده است، گفت: از سال ۱۹۷۰ ميلادى تا سال ،۱۹۹۰ سالانه ۱۰۰ هزار نفر و در مجموع ۲ ميليون نفر در انگلستان متولد شده اند، از سال ۱۹۸۷ميلادى هر سال فقط ۱۰۰ هزار انگليسى مى توانند وارد دانشگاه شوند، در سال ۲۰۰۶ ميلادى تنها ۲۵۰ هزار نفر در اتحاديه اروپا متولد شده اند به عبارتى ديگر ۱۸ سال بعد فقط ۲۵۰ هزار نفر متولدين اتحاديه اروپا مى توانند وارد دانشگاه شوند و اين به اين مفهوم است كه ۷۵ درصد ظرفيت دانشگاه هاى اتحاديه اروپا بلااستفاده خواهد بود. اديب افزود: در سال ۱۹۹۰ميلادى حدود ۴۳۰ هزار نفر در دانشگاه هاى انگلستان پذيرفته شدند.در سال جارى يا بايد ظرفيت دانشگاه هاى انگلستان به شدت كاهش يابد و يا اين كه دانشجويان خارجى در دانشگاه انگلستان جايگزين دانشجويان داخلى شوند. عضو هيئت علمى دانشگاه اصفهان افزود: رئيس گروه مشاوران اقتصادى اتحاديه اروپا اعلام خطر كرده است و اين به منزله به هم خوردن تعادل فارغ التحصيلان دانشگاهى و اشتغال در دنيا است. وى افزود: دانشگاه هاى ايران طى ۱۵ سال آينده ۴ برابر جمعيت متولد اتحاديه اروپا دانشجو خواهد پذيرفت و اين به معناى به هم خوردن تعادل ژئواستراتژيك در سياره زمين است. اديب اظهار داشت: آفريقا فاقد زير ساخت لازم براى توسعه دانشگاه است و متوسط سطح تحصيلات مردم برزيل ۶ كلاس آموزشى است. تعداد دانشجويان پذيرفته شده در هند و چين در تناسب با جمعيت بسيار كمتر از ايران است. و در مقايسه با ايران زير ساخت هاى آموزشى چين و هند پيش مدرن است. اتحاديه اروپا به زودى با كمبود فارغ التحصيل دانشگاهى روبه رو مى شود عضو گروه اقتصادى دانشگاه اصفهان افزود: رئيس مشاوران اقتصادى اتحاديه اروپا در پايان مى نويسد در دهه آينده در سال ۲۰۰۷ ميلادى ۵ ميليون نفر در چين و ۳ ميليون نفر در هند از دانشگاه هاى اين كشورها فارغ التحصيل شده و با توجه به قلت پذيرش دانشجوى بومى در دانشگاه هاى غرب به زودى اتحاديه اروپا با كمبود فارغ التحصيل دانشگاهى روبه رو مى شود و يا اين كه فارغ التحصيلان دانشگاه هاى چين و هند بايد در غرب جايگزين مردم بومى شوند. اديب اظهار داشت: رئيس گروه مشاوران اتحاديه اروپا نسبت به افزايش پذيرش دانشجو در ايران به غرب هشدار مى دهد و مى نويسد در سال ۲۰۰۷ ميلادى دانشگاه هاى ايران ۹۵۰ هزار نفر دانشجو پذيرفتند. چين با هزار و ۳۰۰ ميليون نفر جمعيت ۵ ميليون و هند با هزار و ۱۰۰ ميليون نفر جمعيت ۳ ميليون و ايران با ۷۰ ميليون جمعيت سالانه به زودى ۹۵۰ هزار فارغ التحصيل دانشگاهى خواهد داشت. وى ادامه داد: اتحاديه اروپا و كشورهايى مثل ژاپن و كره جنوبى به شدت با كمبود جوان و فارغ التحصيلان دانشگاهى، همچنين ايران و كشورهاى نفت خيز عربى به شدت با مازاد فارغ التحصيل دانشگاهى و جوان روبه رو مى شوند. غرب نيازمند فارغ التحصيلان دانشگاهى ايران است اين استاد دانشگاه تصريح كرد: نهايتا غرب كه با كمبود فارغ التحصيل دانشگاهى روبه رو مى شود براى تداوم رشد اقتصادى در سطحى گسترده نيازمند جوانان فارغ التحصيل دانشگاه هاى ايران و كشورهاى عربى مى شود. اديب گفت: افزايش تعداد دانشجويان در ايران به ۲ برابر طى ۳ سال اخير شرايطى را در ده سال آينده ايجاد مى كند كه جوانان ايرانى مراكز حساس امور مالى و اقتصادى غرب را در يد خود قرار مى دهند. عضو هيئت علمى دانشگاه اصفهان اظهار داشت: با توجه به كمبود نيروى جوان كه كشورهاى غربى با آن مواجه هستند و نياز به نيروى جوان و تحصيلكرده جوانان ايرانى، فرصت خوبى محسوب مى شود و شرايط بسيار مناسبى براى ايران ايجاد مى كند. موج هاى انتقال سرمايه از كشور با پديده مهاجرتيك اقتصاد دان با اشاره به مهاجرت جوانان و خانواده هاى سرمايه دار تصريح كرد: با مهاجرت افراد متمول به طور قطع سرمايه زيادى از كشور خارج مى شود، همواره اين گونه بوده است كه با پيدايش پديده مهاجرت موج هاى انتقال سرمايه از كشور نيز آغاز مى شود. ابراهيم رزاقى با بيان اين كه مسائل اقتصادى به عنوان عوامل فرعى در امر مهاجرت به شمار مى روند و عوامل فرهنگى اهميت بيشترى دارند به فارس گفت: با مهاجرت افراد متمول به طور قطع سرمايه زيادى از كشور خارج مى شود، همواره اين گونه بوده است كه با پيدايش پديده مهاجرت موج هاى انتقال سرمايه نيز از كشور آغاز مى شود. اين استاد بازنشسته دانشگاه ادامه داد: افرادى كه مهاجرت مى كنند هر كدام با شرايط مختلفى اقدام به مهاجرت مى كنند، دسته اى از افراد هستند كه داراى مهارت هاى بالايى هستند و گروه ديگر با سرمايه از كشور خارج مى شوند و عده اى هم با وجود نداشتن سرمايه بالا اقدام به مهاجرت مى كنند. جوانان گمان مى كنند براى مشكلات اقتصادى بايد به خارج از كشور سفر كنند وى ادامه داد: مشكلاتى كه در رابطه با مهاجرت جوانان وجود دارد زياد است يكى از اين مشكلات ندانستن زبان است افرادى كه كم درآمد هستند فكر خارج رفتن را وسيه اى براى حل مشكلات اقتصادى خود مى دانند و اين ناشى از مسئله فرهنگى است. بدين ترتيب جوان گمان مى كند براى از بين بردن مشكلات اقتصادى به خارج از كشور سفر كند. خيلى از افراد حتى به كشورهاى خليج فارس مهاجرت مى كنند. اين استاد بازنشسته دانشگاه افزود: واسطه ها چه كسانى هستند و چه كسانى جوانان را به خروج از كشور ترغيب مى كنند، حتى عده اى از جوانان حاضر هستند به صورت قاچاق به خارج از كشور مسافرت كنند، اما عده اى هم به واسطه ترغيب دوستان و آشنايان در خارج از كشور و توصيف خوبى هاى خارج از كشور به مهاجرت ترغيب مى شوند. توصيف شرايط آرمانى باعث مى شود كه جوان ايرانى به مهاجرت ترغيب شود و به نوعى جوان ايرانى تصور مى كند با مهاجرت مشكلاتش حل مى شود و سعى نمى كند تا مشكلاتش را در داخل كشور خودش رفع كند. جوانى هم كه هيچ تخصصى نداشته باشد در هر حال سرمايه كشور محسوب مى شود رزاقى در ادامه عامل اصلى را مقوله فرهنگى دانست و گفت: آنچه مهم است اين كه حتى اگر جوانى كه هيچگونه تخصص و مهارتى نداشته باشد در هر حال براى جامعه هزينه هايى را در بر داشته است و به نوعى سرمايه كشور محسوب مى شود. اين اقتصاددان افزود: اگر جوان در كشور ديگرى با مزد ارزان هم كار كند باز هم براى كشور مقصد به صرفه است، اما در اين ميان گروهى اين موضوع را به انتقال معكوس ناميده اند.يعنى به جاى اينكه سرمايه از كشورهاى صنعتى به كشورهاى در حال توسعه منتقل شود بالعكس شده و سرمايه از كشورهاى در حال توسعه به كشورهاى صنعتى و پيشرفته منتقل مى شود و مجددا كشورهاى صنعتى سود مى بينند. اين استاد بازنشسته دانشگاه با اشاره به تبليغات وزارت كار براى اعزام جوانان ايرانى به خارج از كشور اظهار داشت: نبايد به جاى ايجاد اشتغال براى جوانان ، آنها را به خروج از كشور تشويق كنيم. وى گفت: در بعضى از موارد جوانان پس از مهاجرت داراى تخصص و تجربه شده و همراه با سرمايه مضاعف به كشور بر مى گردند در اين صورت مهاجرت براى كشور ارزآور مى شود. هم چنين گروهى نيز هستند كه در خارج از كشور مهارتى كسب نمى كنند و سرمايه اى هم به دست نمى آورند اين نوع از مهاجرت براى كشور ارزآور نيست.
جمعه 26 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 213]