دمانس (زوال عقل) وضعیتی در مغز است که باعث می شود که مغز به سختی به خاطر بیاورد ،استدلال کند و ارتباط برقرار کند . رایج ترین شکل دمانس ،اختلال آلزایمر است . انواع دیگر دمانس شامل : دمانس عروقی می باشد. سالها قبل ،دمانس اغلب اختلال پیری (فرتوتی) نامیده می شد که حتی تصور می شد با افزایش سن ، بروز دمانس یک مساله عادی است . اکنون ما می دانیم که دمانس یک مساله نرمال و عادی نیست علت دمانس ،آسیب مداوم به سلولهای مغز است .
علایم دمانس چه چیزهایی هستند ؟
علایم بسته به اینکه دمانس کدام قسمت های مغز را تحت فرار داده و بسته به اینکه فرد در کدام مرحله از بیماری هست ،فرق می کند .
رایج ترین علایم دمانس شامل :
نقص حافظه ؛که شامل دشواری در انجام دستورات و کارهای روزمره است
مشکلات زبان از فبیل دشواری دریافتن کلمات یا دشواری در فهم کلام
دشواری در برنامه ریزی ، سازماندهی ،تمرکز و قضاوت
تغییراتی در رفتار و شخصیتچطور می شود دمانس را تشخیص داد ؟
یک تست واحدی که بتواند دمانس را کشف کند وجود ندارد . تشخیص دمانس مبتنی بر عوامل بسیاری است . این فاتورها شامل :علایم فرد ، تاریخچه پزشکی و نتایج تست های شناختی است .
(تست هایی که حافظه ،زبان و دیگر توانایی ها را اندازه گیری می کند ). تست خون نیز انجام می شود تا مشکلات دیگر فرد را رد کند .
همچنین از بیمار عزیز شما ممکن است تست آسیب مغز گرفته شود مثل ام .آر . آی یا سی تی اسکن .
درمان دمانس
در حال حاضر ، درمانی برای دمانس وجود ندارد . اما درمانهایی هست که می تواند کمک کننده باشند .
یکی از این درمانها ، دارو درمانی است که برای جلوگیری از پیشرفت علایم در بیمار به کار می رود .
بیمار عزیزتان را فعال نگه دارید و او را مشغول و درگیر به کار کنید که این نیز می تواند کمک کننده باشد . به علاوه ،چک آپ های منظم برای حفظ سلامتی بیمار عزیزتان مهم و حیاتی است .
دارو درمانی
دارو درمانی قسمت مهمی از درمان دمانس است . بعضی از داروها برای کاهش دادن به نقص حافظه تجویز می شود . داروهای دیگر می تواند به آسودگی خلق ،رفتار و مشکلات خواب کمک کند .
سعی کنید اسامی داروها را یاد بگیرید و بدانید که چطور آنها عمل می کنند.
چکاپ منظم (معاینه عمومی منظم)
مطمئن باشید از این که بیمار عزیز شما، دکتر را به خاطر چکاپ های منظم ملاقات می کند .چکاپ های منظم باعث می شود پیشرفت علایم و سلامت عمومی بیمار پیگیری شود . همچنین این کار به شما فرصتی می دهد تا از دکتر سوالاتی را بپرسید . سعی کنید یک دفتر خاطره از علایم بیمار عزیزتان تهیه کنید تا بتوانید درباره آن با دکتر بحث کنید . همچنین شما باید در مورد هر مشکلی که برای سلامتی بیمار عزیزتان ایجاد می شود ،با دکتر صحبت کنید .
فعالیت و تمرین
اغلب برای افراد دچار بیماری دمانس فعالیت منظم و تمرین مفید است . این فعالیت ها برای سلامتی آنها خوب است و حتی می تواند باعث کاهش پیشرفت علایم در آنها شود .
سعی کنید قسمتی از روز را به ایجاد فعالیت هایی اختصاص دهید و سعی کنید که آن فعالیت ها از جمله فعالیت هایی باشد ک ذهن بیمار عزیزتان را درگیر کند . از دکتر بپرسید که چه جور فعالیت هایی از همه بهتر است .
در زیر یکسری از فعالیت ها پیشنهاد می شود :
مراقبت روزانهمراقبت روزانه به این معناست که فعالیت ها برنامه ریزی شوند و به نیازهای شخصی بیمار توجه شود .
برای اجتناب از استرس ،از برنامه روزمره استفاده کنید .
از خانواده یا دوستان بخواهید که در انجام کارها همکاری کنند و در ضمن آگاه باشید که توانایی ای بیمار عزیزتان از روزی به روز دیگر می تواند تغییر کند .
اگر شما مشکلاتی در مواجهه با نیازهای بیمار عزیزتان دارید از دیگران کمک بگیرید و با مددکار اجتماعی یا سازمانهای حمایت کننده محلی صحبت کنید .
فعالیت و تمرینفعالیت منظم برای بدن و ذهن بیمار عزیزتان خوب است . حتی ممکن است باعثکاهش پیشرفت بیماری شود . اگر این امکان وجود دارد برنامه قدیمی و گذشته بیمار عزیزتان را همچنان حفظ کنید .
در زیر راهکارهایی توصیه می شود :
1. کارها را با همدیگر انجام دهید : به پیاده روی یا پارک بروید ،یا با همدیگر آشپزی کنید . به طور کلی ،فعلیت های تکراری گزینه های خوبی هستند .
2. تا جایی که ممکن است فعال باشید :این فعالیت ها انرژی محصور را آزاد می کند و می تواند بی قراری را کاهش داد . و باعث بهبود در خواب شوند .
3. فعالیت های اجتماعی انجام دهید : بیمار عزیزتان را به دیدن دوستان و خانواده و آشنایان ببرید اما سعی کنید که مسایل را ساده حفظ کنید .
صداهای بلند ،ازدحام و شلوغی و یا اینکه افراد زیادی در آن واحد با همدیگر صحبت کنند می تواند نتیجه عکس دهد و برای بیمار ناراحت کننده باشد .
رژیم غذایی (وعده های غذایی)در میان وعده ،غذای سالم با انواع مایعات تهیه کنید . توصیه های زیر می تواند موثر باشد :
1. غذای ساده انتخاب کنید . گزینه های زیادی می تواند گیج کننده باشد . سعی کنید آرامش داشته باشید و در حین غذا خوردن محیط را آرام نگه دارید .
2. غذاهای سالم را جایگزین کنید مثل میوه های تازه
3. از عادات غذایی مراقبت کنید . افراد دچار بیماری دمانس ممکن است خیلی کم و یا خیلی زیاد غذا بخورند . اگر شما نگرانی داشتید با دکتر خود صحبت کنید .
داروها را مصرف کنیدمطمئن باشید که همه داروهای تجویز شده مطابق با دستور مصرف و به طور منظم مصرف شوند این موارد توصیه می شوند :
1. بر مصرف داروها نظارت کنید . اگر بیمار عزیزتان نمی تواند به طور صحیح و خودش به تنهایی داروها را مصرف کند .
2. برنامه روزانه بچیند که داروها در زمان مشخص هر روز مصرف شوند .
3. مراقب باشید که تمام داروها مصرف شوند ،جعبه های قرص می توانند کمک کننده باشند .
4. برنامه ریزی رو به جلو داشته باشید ،مطمئن باشید و مراقب باشید که قبل از آنکه داروها تمام نشوند ،نسخه ها تمدید شوند .
استفاده از توالتدر بیماران دچار دمانس ممکن است "بی اختیاری" ایجاد شود (مشکل در کنترل مثانه) برای رفع مشکل توصیه می شود :
1. برای استفاده از توالت برنامه بچینید (مثلا هر 3 ساعت) و به دیوار نصب کنید .
2. آشامیدنی ها را قبل از زمان خواب محدود کنید تا از حادثه جلوگیری شود .
3. متوجه باشید که اگر حادثه اتفاق بیفتد ،بیمار عزیزتان هم به اندازه شما ناراحت می شود .
4. با دکتر صحبت کنید اگر بی اختیاری به طور ناگهانی رخ دهد این می تواند علامتی از دیگر موضوعات سلامت باشد .
راهکارهایی برای بهبود و اصلاح ارتباط
دمانس موجب می شود بیمار شما در فهمیدن ودرک مطالب مشکل پیدا کند . این می تواند مشکلی برای هر دو شما باشد .
به خاطر داشته باشید که این مشکلات اشتباه بیمار عزیزتان نیست بلکه به موجب بیماری ایجاد شده اند .
شیوه های مقابله با مشکلات ارتباطی
ساده بگویید :بهترین شیوه برای صحبت کردن باا بیمار عزیزتان ،این است که از لغات ساده و جملات کوتاه استفاده کنید . مطمئن باشید شما توجه او را جلب کرده اید و در طول یک زمان در مورد یک موضوع صحبت کنید .
از تن صدای آرام و مثبت استفاده کنید و تنظیم سرعت کلام نیز مهم است .
در مورد فعالیت هایی که ممکن است ساعات زیادی وقت و انرژی نیاز داشته باشند ، اطلاعاتی بدهید .
مثلا به جای اینکه بگوئید بیرون سرد است پس مراقب باشید که کلاه و کت خود را بپوشید .
بگویید :لطفا کت خود را بپوشید و اکنون کلاه خود را بگذارید .
از روش حواسپرتی استفاده کنید :بیمار شما ممکن است سعی کند کارهایی انجام دهد که غیر منتظره یا خطرناک هستند . در این مواقع یک تکنیک خوب استفاده از حواسپرتی است . سعی کنید توجه بیمار را به چیزهای جدید ی متمرکز کنید . سپس بیمار شما ممکن است فراموش کند که چه کاری را می خواسته انجام دهد .
مثلا به جای اینکه بگوئید :چه کاری انجام می دهی الان شما نمی توانید بیرون بروید .
بگوئید :ممکنه به من در آماده کردن شام کمک کنی ؟
صبور باشید :افراد دچار بیماری دمانس ،اغلب حافظه کوتاه مدت را از دست می دهند این بدین معنی است که آنها ممکن است سئوال یکسانی را بارها و بارها بپرسند . اگر چه که این می تواند نا امید کننده باشد اما آرامش خود را حفظ کنید . سعی کنید موضوع را تغییر دهید یا توجه بیمار عزیزتان را به تکلیف جدید متمرکز کنید یا سعی کنید بفهمید که چرا سئوال پرسیده می شود .
برای مثال بیمار غزیز شما ممکن است درباره از دست دادن ملاقات یا خلف وعده کرده نگران باشد مثلا به جای گفتن :من قبلا به شما گفته بودم که قرار ملاقات ساعت 2 است . بگوئید :نگران نباش ،من با شما می آیم .
سعی کنید جملات را توضیح دهید نا اینکه سئوال بپرسیدبیمار عزیز شما ممکن است نخواهند که فعالیت های خاصی را انجام دهد ، درخواست خود را بیان کنید به جای اینکه سئوال بپرسید . از سرنخ های دیداری استفاده کنید . مثلا :این جمله می تواند کمک کننده باشد "وقتیس که زمان حمام است حوله را آویزان کنید " .
به جای گفتن : شما می خواهید الان حمام کنید ؟
بگویید :زمان حمام شماست ،بگذارید کمکتون کنم تا آماده بشوید .
از بحث کردن درباره واقعیت و حقیقت اجتناب کنیدافراد دچار دمانس ،ممکن است توانایی تمیز گذشته از حال را نداشته باشند . اگر این اتفاق بیثتد روی تفسیرتان از واقعیت اصرار نکنید . ممکنه بهتر باشد که موضوع را تغییر دهید . همچنین از کاربرد کلمات زننده و ناملایم یا رفتارو ژست های عصبی خودداری کنید . بیمار غزیز شما ممکن نیست که شما را درک کند اما هنوز می تواند با اشارات و سخنان هیجانی شما نگران شود . و اگر بیمار عزیزتان خیلی ناراحت شد ،آرام بمانید . سعی کنید توجه او را به فعالیت یا موضوعات دیگری جلب کنید .
به جای گفتن :شما نمی توانید با پدرتان صحبت کنید زیرا او سالها پیش مرده است .
بگویید : بیایید بعضی عکس های او را با هم نگاه کنیم .
مقابله با تغییراتی در رفتار و شخصیت :
افراد دچار دمانس ممکن است لحظاتی به طور کامل نرمال به نظر برسند و در مواقع دیگر ،آنها ممکن است بدگمان ،عصبانی یا هراسان عمل کنند . آنها ممکن است آشفته شوند یا چیزهایی را ببینند که وجود ندارند . اگر این اتفاق بیفتد ،سعی کنید آنها را درک کنید . برای آنها ،جهان می تواند مکان خیلی پر استرس باشد ،به هر حال اگر این تغییرات ناگهانی و شدید هستند با دکتر صحبت کنید ،همچنین سما باید به هر علامتی از افسردگی که شامل کناره گیری ،کمبود علاقه به فعالیت ها یا غذا ،خستگی مفرط یا گریه می شود ،اشاره کنید .
چهار راهکار ساده برای اینکه به آلزایمر مبتلا نشویم :
1. هر روز کار جدیدی انجام دهید ،این می تواند شامل هر کاری باشد حتی کارهای ساده
2. در طول هفته ،حداقل یکبار بنویسید ،مهم نیست چه می نویسید این نوشتن می تواند حتی نوشتن خاطرات روزانه باشد .
3. موعظه گوش دهید ، به مسجد ،کلیسا بروید یا از طریق رسانه ها (تلویزیون ،رادیو) می توانید این کار را انجام دهید .
4. سعی کنید در طول روز مقداری با اعداد سرو کار داشته باشید . این می تواند شامل سروکار داشتن با شماره های تلفن و حفظ انها باشد یا شمارش معکوس را انجام دهید .
