خشکی دهان یک بیماری نیست بلکه می تواند عارضه ای از علل دیگر باشد. یه عنوان مثال:داروها، رادیوتراپی، اضطراب، کم آبی بدن، سندرم شوگرن،
داروها: عارضه جانبی برخی داروها خشکی دهان است چراکه روی غدد بزاقی اثر گذاشته و مانع از ترشح بزاق می شوند از جمله ضد افسردگی ها سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین، داروهای ضد صرع، آنتی هیستامین ها، اغلب داروهای اعصاب، بتا بلوکر ها (روی ضربان قلب و فشار خون تاثیر دارند)، داروهای مدر یا ادرار آور.
رادیوتراپی: رادیوتراپی سر و گردن می تواند به غدد بزاقی آسیب زده و مانع از ترشح و جریان بزاق گردد.
نفس کشیدن با دهان: که می تواند به علت انسداد بینی باشد.
اضطراب
کم آبی بدن: در افراد بیمار و تب دار که آب بدن از دست می رود، در نتیجه خشکی دهان نیز مشاهده می شود.
سندرم شوگرن: بیماری خود ایمنی که مفاصل و غدد اشکی و بزاقی بدن را گرفتار می کند و منجر به خشکی دهان و خشکی چشم می شود.
درمان خشکی دهان:
در صورت امکان عامل زمینه ای را رفع کنید. به عنوان مثال در خصوص داروها با پزشک خود برای داروی جایگزین مشورت کنید و یا عواملی که منجر به انسداد بینی، کم آبی بدن و یا اضطراب شده اند را حذف کنید. با این حال، علت خشکی دهان هرچه باشد،
راهکار های زیر در رفع خشکی دهان در اغلب موارد موثر بوده اند:
- اسپری از آب سرد برای خود تهیه کنید و مرتب زبان را با آن مرطوب کنید. همچنین قبل از رفتن به رختخواب یک لیوان آب بنوشید.
- تکه های یخ را بمکید.
- آدامس های بدون قند بجوید.
- خوردن آناناس و هندوانه در رفع خشکی دهان بسیار موثر است.
- مصرف کافئین و الکل را کم کنید. چراکه هر دو آنها ادرار آور بوده و باعث خشکی دهان می شوند. کافئین در چای، قهوه و کوکا کولا وجود دارد.
- می تواند به لب های خود پماد ویتامین A و یا پارافین به منظور جلوگیری از خشکی و ترک خوردن لب ها بمالید.
بزاق مصنوعی:
چنانچه دستورات فوق موثر واقع نگردد، ممکن است پزشک به شما بزاق مصنوعی تجویز کند که بصورت اسپری یا ژل مصرف می شود. البته مدت اثر هر بار مصرف بزاق زیاد نخواهد بود و مرتب و به فواصل نزدیک باید از آن استفاده کرد.
محرک های ترشح بزاق:
در برخی موارد غدد بزاقی تحت تاثیر عوامل مختلف قسمتی از عملکرد خود را از دست داده اند و با تحریک ترشح بزاق می توان خشکی دهان را بهبود بخشید. به عنوان مثال:
- مصرف آدامس های بدون شکر که تولید و جریان بزاق را افزایش می دهد.
- دارویی به نام پیلوکارپین منجر به افزایش تولید بزاق می گردد. این دارو در مواردی که دستورات ذکر شده برای بهبود خشکی دهان موثر واقع نمی شوند. تقریبا نیمی از افرادی که به دنبال رادیوترپی ناحیه سر و گردن دچار خشکی دهان شده اند از پیلوکارپین استفاده می کنند. البته تاثیر پیلوکارپین در حدود 3 هفته و گاهی چند ماه پس از مصرف مداوم می باشد. عوارض جانبی پیلوکارپین می تواند افزایش سایر ترشحات بدن از جمله عرق، آب بینی و حتی ادرار باشد که پس از مدتی بدن خود را با آن مطابقت می دهد. لذا پزشک معمولا از دوز کم دارو را تجویز کرده و سپس با خفیف شدن عوارض جانبی، به تدریج دوز آن را افزایش می دهد. افرادی که دچارنارسایی تنفسی ، کندی ضربان قلب، انسداد روده و یا آب سیاه (گلوکوم) هستند، نبایستی از پیلوکارپین استفاده کنند.
