عيد پاداش گفتاري پيرامون پايان ماه مبارك و عيد سعيد فطر

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: عيد پاداش گفتاري پيرامون پايان ماه مبارك و عيد سعيد فطر
آيت الله جوادي آملي
معني ضيافت الهي
عيد فطر از اعياد مقدس اسلامي است و عيد در اسلام محصول ضيافت خداست. هر وقت سفره خاصي پهن شد و عده اي در كنار آن سفره الهي به ضيافت موفق شدند، براي آنها عيد است. وقتي سفره قرآن مطرح است، عيد خواهد بود؛ وقتي سفره عترت و ولايت مطرح است، عيد خواهد بود. اگر عيد فطر و اضحي از يك سو، و غدير از سوي ديگر عيد است، براي آن است كه آن مائده خاص و مادبه مخصوص گسترده شد و آماده شد تا مهمانان ويژه الهي از آن غذاي ملكوتي تناول كنند.
اصل دوم آن است كه در جريان ضيوف الرحمن حج، وقتي بسياري از اين مائده ها و مادبه ها تناول شد؛ روز دهم را در سرزمين منا عيد مي گيرند، آن هم براي هدف بالاتر.
همچنين وقتي ضيافت يك ماهه ماه مبارك رمضان به پايان رسيد، وقت توزيع جوائز فرا رسيد كه جايزه روزه داران و شب زنده داران را عطا كند، عيد رسمي مسلمان هاست. و اگر كسي بخواهد به بارگاه عيد بار يابد، بايد آن ضيافت ها را به خوبي تحمل كند.
«ضيافت الهي» يعني خوي فرشتگي پيدا كردن. اينكه در كتاب هاي فقهي ما در فضيلت روزه ماه مبارك رمضان گفته شد: در فضل صيام همين بس كه انسان شبيه فرشته مي شود، از اين قبيل است. اين تشبه به ملائكه هم در جريان مكه و حج مطرح است، هم در جريان روزه گرفتن.
فرشتگان دور عرش الهي يا بيت معمور طواف مي كنند و زائران حرم الهي دور كعبه طواف مي كنند. بسياري از كارهايي را كه فرشتگان انجام مي دهند، زائران اعم از حاجيان و معتمران نيز انجام مي دهند. اين تشبه انسان صالح سالك به ملائكه باعث مي شود كه اين ضيافت را تحمل بكند، بعد به عيد دسترسي پيدا كند. در فضيلت ماه مبارك رمضان هم كه بزرگان فقهي ما (رضوان الله عليهم) فرمودند: اين تشبه به فرشته هاست؛ بسياري از كارهايي را كه ملائكه مي كنند، روزه دار مي كند. چيزهايي را كه ملائكه پرهيز مي كنند، روزه دار پرهيز مي كند. همين ضيافت زمينه موفقيت تشرف الهي را فراهم مي كند كه مي شود عيد...
مطلب ديگر آن كه ماه مبارك رمضان در زبان كساني كه اهل اين ماه بودند، مثل اهل بيت (ع)، مخصوصاً امام سجاد (ع) به عنوان بهترين راه و بهترين ماه و از صفاياي الهي و برجسته ترين خصلت و وظيفه وخصيصه ياد شده است.
امام سجاد (ع) مي فرمايد: اين ماه طهور است و ماه صيام است و ماه قيام است و ماه تمحيص (1) كه انسان بايد يك ماه خود را پاك كند، از همه رجس ها و رجزها با والرجز فاهجر(2) و مانند آن مانوس بشود. وقتي تطهير كرد، شبيه فرشته شد، مي تواند عيد داشته باشد.
خود اين ضيافت به نوبه خود و در حد خود عيد است، چه اينكه امام سجاد (ع) در دعاي وداع ماه مبارك رمضان مي فرمايد: السلام عليك يا شهرالله الاكبر (3) كه اين اكبر صفت آن ماه است، نه الله. الله كه اكبر هست اما شهر خدا هم نسبت به شهور، اكبر است، براي اينكه فضلته و شرفته و كرمته و عظمته علي الشهور(4). اين ماه بزرگترين ماه است. يك ماه شب و روز انسان تلاش و كوشش مي كند تا پاك بشود؛ معلوم مي شود طهارت، ضيافت الهي است.
در روز عيد فطر و شب عيد فطر كه جايزه ها را توزيع مي كنند، انسان سالك صالح كه روزه دار بود به اين عيد دسترسي پيدا مي كند تا جايزه خود را بگيرد. جايزه اي كه به صائم مي دهند در بيانات امام سجاد به اين صورت درآمده است كه حضرت عرض مي كند: خدايا! توفيقي بده كه ما در اين روزه داري هدفي جز تو نداشته باشيم! لا نشرك بك شيئاً، ولا نبتغي مراداً سواك (5)، ما مطلوبي جز تو نداشته باشيم.
البته آنها كه عبادتشان خائفانه است، عيد آنها هم خائفانه است. آنهايي كه عبادتشان تاجرانه و مشتاقانه است، عيد آنها هم در همين حد است. ولي اولياي الهي كه صدر و ساقه ماه مبارك رمضان برايشان عيد است، آنها عيدشان وصال الهي است كه عرض كرد: خدايا! توفيقي بده، لانبتغي مراداً سواك. ما چيزي غير از تو نخواهيم. وقتي خدا با انسان بود، همه عالم با انسان است؛ چون لله جنود السموات و الارض(6). خداي سبحان گذشته از آن معيت مطلق كه فرمود معكم اينما كنتم (7)، با گروه خاصي هم هست كه ان الله مع الصابرين(8).
خدا با روزه داران است
«صابرين» مصاديق فراواني دارند كه از بارزترين مصاديق صابرين، روزه داران هستند. كه در جريان و استعينوا بالصبر و الصلاه (9)، يكي از مصاديق صبر همان روزه است. اگر انسان روزه دار بود، خدا با اوست. وقتي خدا با او باشد، صدر و سابقه عالم كه سپاه و ستاد الهي اند، با او خواهند بود. بنابراين روز عيد فطر، شب عيد فطر و فرصت فطر در حقيقت جايزه گرفتن است، تا كسي محصول عبادت يك ماهه اش را به عنوان جايزه دريافت بكند.
البته جايزه به مراتب بيش از عبادت است، چون من جاءبالحسنه فله عشر امثالها (10). كسي كه يك كار خير انجام داد، خداي سبحان ده برابر عطا مي كند. گاهي هم به هفتصد يا هزار و چهارصد يا و الله واسع عليم (11). آن مربوط به مقدار خلوص و تفضل و عنايت الهي است. به هر حال كسي كه روزه دار است، جايزه دريافت مي كند، مسرور مي شود. اگر در قيامت عده اي نامه اعمال را مي گيرند، و ينقلب الي اهله مسروراً (12)؛ در روز عيد فطر و همچنين شب عيد فطر عده اي كه جايزه خود را دريافت مي كنند، آنها هم ينقلب الي اهله مسروراً.
در دعاي امام سجاد نسبت به عيد فطر آمده كه عرض مي كند: خدايا! تو جعلته للمومنين عيداً و سروراً (13) ؛ اين روز را نشاط و بهجت براي مردان با ايمان قرار دادي. اين يك امر شخصي است كه انسان احساس مي كند به مقصد رسيده است كه دهم حاصل 30 روزه و ساغر گيرم...
اما يك وظيفه اساسي ديگري را اسلام به عهده امت اسلامي گذاشت كه در روز عيد فطر همگان در برابر آن وظيفه، مسئول اند. در همان دعاي نوراني امام سجاد (ع) آمده است كه روز عيد فطر براي مومنان عيد و سرور است. و براي اهل امتت، امت اسلامي مجمع و محتشد است. اينها همه جمع مي شوند، در نماز عيد شركت مي كنند، با همند اجتماع هم دارند. «احتشاد» عبارت از رويش معاونانه و متعاونانه است. اولاً اينها ريزش ندارند، رويش دارند. ثانيا با همند. ثالثاً هدف واحدي دارند، نه اهداف پراكنده. رابعا يك ماه طاهر شدند، امت طاهر هدف طيب و طاهر را مي طلبد. عرض كرد: خدايا! روز عيد فطر روز رويش عمومي و تعاون و هماهنگي طاهران است... اگر امت اسلامي با اين رويش ويژه عيد داشته باشند، نه ما در فلسطين مشكلي داريم، نه در عراق و افغانستان دشواري داريم، نه در ساير بلاد اسلامي؛ نه در داخل و نه در خارج! نه كسي خلاف مي كند، بيراهه مي رود؛ نه راه كسي را مي بندد. چون تمام اينها در اثر نديدن است. انسان خيال مي كند اين مسيري را كه طي مي كند، مسير حق است. در حالي كه جز انحراف و كج راهه چيز ديگري نيست.
همانطوري كه در بين فرشته ها هيچ تزاحمي نيست، و ما منا الا له مقام معلوم(14)؛ در جامعه اسلامي هم هيچ تزاحمي نيست، چون هركسي وظيفه خاصي دارد، مرتبت مخصوصي دارد و كار ويژه. اين رويش عمومي براي آن هدف والا، مجموعاً مي شود «عيد فطر». بنابراين تنها سرور شخصي نيست كه انسان وظيفه اش را انجام داد. اگر بيماري سلامت خود را باز يابد، مسرور است. و اگر بسته اي آزاد شود، مسرور است. و اگر بدهكاري دينش را اداء كند، مسرور است.
عيدفطر، مجمع عمومي مسلمين
در خطبه اي كه وجود مبارك رسول گرامي(ص) در آخرين جمعه ماه شعبان يا در روزي از روزهاي ماه شعبان ايراد كرده اند، فرمودند: شما بسته گناهان ايد، در اثر گنهكاري وامداريد، و يك انسان وامدار بايد گرو بسپارد، و خود شما گروئيد بر اساس كل نفس بما كسبت رهينه(15)، كل امري بما كسب رهين(16). ان انفسكم مرهونه بذنوبكم ففكوها باستغفاركم(17). استغفار شب و روز اين ماه ضيافت، انسان را آزاد مي كند؛ وقتي آزاد شد، مسرور است. پس «سرور» آزادي هست، «سرور» درمان هست، اداي دين هست، تقرب هست؛ اينها سرورهائي است كه هر انسان صائمي احساس مي كند ان شاءالله.
اما آن وظيفه عمومي و همگاني كه وفاق ملي باشد، هدف واحد باشد، حيثيت جمعي خود را بشناسد، به حيثيت جمعي خود بها بدهد، و از جهت اين حيثيت جمعي هم زنده باشد، وظايفش را انجام بدهد، آن رسالت روز عيد فطر است. بنابراين عيد فطر اهميتش گذشته از آن است كه پايان ماه مبارك رمضان است و آغاز شوال و روزه گرفتن در آن حرام است؛ اين احتشاد، احتفاد، مجمع عمومي بودن، اين جزء بركات ماه مبارك رمضان است كه در آغاز شوال ظهور مي كند. اين يك مجمع عمومي است، اين يك سازمان ملل است! اين جزء برجسته ترين مجامع عمومي است كه ميليون ها انسان طيب و طاهر احتشاد دارند. اين واژه «احتشاد» پيام فراواني را به همراه دارد.
اهميت روز عيدفطر هم در اين است كه آغاز اشهر حج است. كساني كه بخواهند حج تمتع انجام بدهند، اولش عمره است. امروز كه اول شوال شد مي توانند نيت بكنند. چندين فرق فقهي بين اول شوال و آخر ماه مبارك رمضان هست. اينكه تلاش و كوشش بر اين است كه معلوم بشود ماه ديده شد يا نه، فردا اول شوال است يا نه، براي همين است. چون همين نماز فطر در زمان ظهور امام(ع) واجب است مثل نمازهاي واجب ديگر، در غيرآن حضرت احتشاد عمومي است، سرور عمومي است. زكات فطر واجب است. روزه گرفتن حرام است.آغاز اشهر حج است كه انسان اگر قصد حج كند، قصد عمره تمتع بكند كه آغاز حج تمتع است، در اول شوال صحيح است و روز قبلش باطل است. حكم هاي فقهي فراواني براي آغاز شوال هست كه قبلش نبود. اينها باعث شد كه به اين روزها حرمت و اهميت بدهند.
بنابراين ما تلاش وكوشش مان بايد اين باشد كه نيت را خالص بكنيم و عبادت را تحويل صاحب خانه بدهيم و بدانيم ذات اقدس اله طبق بيان نوراني امام سجاد(ع) در مهمانخانه را باز كرده است، راهنما هم فرستاده است؛ هيچ حاجب و درباني هم در كار نيست. اگر كسي نرفت، عذري ندارد. به خدا عرض كرد: خدايا! در مهمانخانه را بازكردي، دليل و راهنما هم فرستادي،هيچ حاجب و درباني هم در كار نيست.
اميدواريم ذات اقدس اله عبادت فردفرد از برادران و خواهران را قبول كرده باشد! و اين قبولي هم طبق آن دعاي روز آخر ماه مبارك رمضان، فروعش به اصول محكم باشد كه محكمه فروعه بالاصول. يعني با عقائد خوبي، با حكمت خوب، با كلام خوب، با دين شناسي خوب، با دين پژوهي خوب، با پژوهشگري در مسائل اعتقادي كه زيربناي مسائل فرعي است اينچنين باشد محكمه فروعه بالاصول، و علي ما ترضاه و يرضاه الرسول(18). طوري باشد خداپسند باشد، پيغمبرپسند باشد. رضاي پيغمبر جز رضاي خدا چيز ديگر نيست. و خدا هم يك دين را مي پذيرد، رضيت لكم الاسلام ديناً(19). علي ما ترضاه و يرضاه الرسول يعني اسلام ناب باشد و مانند آن.
¤ پيام تلويزيوني آيت الله جوادي آملي (دام ظله العالي) به مناسبت فرارسيدن عيد سعيد فطر- قم؛ آبان 1383
3پي نوشت ها :
(1) برداشتي از صحيفه سجاديه. دعاي44
(2) مدثر. 5
(3) صحيفه سجاديه . دعاي 45
(4) المصباح للكفعمي. ص630
(5) صحيفه سجاديه . دعاي 44
(6) فتح. آيات 4 و 7
(7) حديد. 4
(8) بقره. 153
(9) بقره. 45
(10) انعام.(160)
(11) بقره. 247
(12) انشقاق. 9
(13) صحيفه سجاديه. دعاي 45
(14) صافات. 164
(15) مدثر. 38
(16) طور. 21
(17) وسائل الشيعه. ج.10 ص314
(18) اقبال الأعمال. ص267
(19) مائده.
دوشنبه 8 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 141]