واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: نشست ادبي «به ياد حكيم توس» برگزار شد خبرگزاري فارس: عصر ديروز نشست ادبي «به ياد حكيم توس» با حضور مرضيه بهبهاني و عرفان نظرآهاري در محل فرهنگسراي خانواده برگزار شد. به گزارش خبرنگار فارس، بهبهاني در اين نشست به بررسي عوامل تاريخي ايجاد منظومه حماسي شاهنامه پرداخت و با تأكيد بر آنكه حساب مسلمانان از اعراب جداست، عنوان كرد: اسلام به واسطه حمله اعراب وارد سرزمين ايران شد و به سبب دل آزردگي و رنجش مستمر مردم از نظام طبقاتي ساساني قبول عام يافت. وي ادامه داد: اعراب كه در ابتدا با شعارهاي برابري و برادري وارد سرزمين باستاني ايران شده بودند پس از تسلط بر كشور رفته رفته از اسلام فاصله گرفتند و در جهت احيا جاهليت عربي و تركيب آن با مدل پوسيده حكومت امپراطوران و زورمندان غيرعرب گام برداشتند. وي با اشاره به زمينههاي تاريخي تأسيس نهضت شعوبيه، خاطرنشان كرد: گروهي از ايرانيان مسلمان با تأسي به قرآن در برابر فشارها و تبعيضهاي نژادي اعراب قد علم كردند و نهضت شعوبيه را كه در حقيقت نخستين نهضت ناسيوناليستي ايران پس از حمله اعراب است به راه انداختند. بهبهاني با بيان اينكه شاخه نظامي نهضت شعوبيه از قبيل جنبش بابك خرمدين چندان قرين توفيق نبود و موفقيت چشمگيري به دست نياورد، تصريح كرد: به رغم ناكامي شاخه نظامي نهضت شعوبيه وجه فرهنگي آن گسترش و پيشرفت بسيار چشمگيري پيدا كرد و منشا خدمات فراواني شد. وي عرفان را مولود نهضت شعوبيه دانست و گفت: عرفان در آغاز امر واكنشي در برابر نظام اشرافي و نابرابريهاي طبقاتي خلفاي فاسد بنياميه بود هر چند كه خود آن نيز همچون بسياري پديدههاي فرهنگي ديگر به تدريج به انحراف كشيده شد و كاركرد حقيقياش را از دست داد. وي با اشاره به نهضت ترجمهاي كه در دوران حكومت بنياميه و بني عباس به راه افتاد، يادآور شد: اين نهضت كه در حقيقت شاخهاي از نهضت شعوبيه محسوب ميشد از زبان عربي به عنوان زبان حامل سود ميجست. بهبهاني «اخوان الصفا» را تجلي وجه علمي نهضت شعوبيه توصيف كرد و گفت: بر خلاف گروهي كه اخوان الصفا را مليگرايان افراطي معرفي ميكنند اين افراد در مليت و توجه دادن به عناصر ملي جانب اعتدال را فرو ننهادند و ديديم كه جنبش آنها تا قرن هفتم هجري نيز دوام پيدا كرد. وي از خردگرايي و تفكر علمي به عنوان دو فرآورده ويژه فرهنگي نهضت شعوبيه ياد و تاكيد كرد: يكي از تجليات شعوبيه حماسه سرايي است و فردوسي بزرگ يكي از چهرههاي شاخص و بلكه شاخصترين چهرهاي است كه با سرودن شاهكار عظيمي چون شاهنامه خدمات فرهنگي نهضت شعوبيه را ماندگار كرد. وي با انتقاد از نفوذ تفكر اشعري در سرتاسر ادبيات ايران، اضافه كرد: متأسفانه تاريخ ادبيات ما پر است از چهرهها و شعرهايي كه با تخفيف عقلگرايي و خوار شمردن فلسفه و تعقل به اشعريگري و جبرگرايي در جامعه دامن زده و ميزنند. وي ادامه داد: ما حتي در جاهايي هم كه از تشيع دم ميزنيم باز متأثر از حكومتهاي اشعري مذهبي چون سلسلههاي غزنويان و سلجوقيان و چهرههاي برجستهاي چون خواجه نظام الملك و امام محمد غزالي، تقديرگرا هستيم و از بحث و فحص عقلي تن ميزنيم. اين استاد دانشگاه ناصرخسرو و فردوسي را دو چهره استثنايي در تاريخ ادبيات ما معرفي كرد كه به كلي از شائبه خردستيزي و اشعريگري مبرا هستند. بهبهاني همچنين عنوان كرد: حتي شاعراني چون مولوي و حافظ كه ما آنها را نيمه عارف نيمه روشنفكر ميدانيم هم در نگاه اول شعرهايشان تقدير زده و عقلگريز به نظر ميرسند. وي با اشاره به مفاهيم اومانيستي موجود در شاهنامه تاكيد كرد: بيگمان انديشه ايراني بعد از اسلام بر پايه گفتوگوي تمدنها و تضارب آراء و عقايد بنا شده و اين گرامي داشتن تعقل و منطق از طريق اصالت بخشيدن به انسان به نحو شايستهاي در شاهنامه باز تابانيده شده است. وي انسانهاي شاهنامه را انسانهايي توانمند، بزرگ و مسلط بر سرنوشت توصيف كرد و گفت: انسان فردوسي توان آن را دارد كه با بزرگترين دشمنانش بجنگد و پيروز شود و فردوسي هوشمندانه در اشعارش تاثير و تسلط ستارگان و اخترهاي آسماني بر سرنوشت انسانها را رد ميكند. وي در ادامه به بخش اسطورهاي شاهنامه اشاره كرد و از خصلت تأويل پذيري و قابليت روزآمد شدن به عنوان ويژگيهاي اساسي داستانهاي اسطورهاي نام برد. بهبهاني با بيان اينكه تراژدي گريه بر فضيلتهاست، همان طوري كه كمدي خنده بر رذيلتهاست، تصريح كرد: ما به اين جهت هنوز سوگنامه رستم و اسفنديار را ميخوانيم و از خواندنش متأثر ميشويم كه نميخواهيم در عالم واقع چنان فجايعي تكرار شود. وي افزود: كاركرد راستين ادبيات تصفيهسازي و شفاف كردن روح است. وي سپس با اشاره به نحوه چيدمان فردوسي در روايت داستانها، خاطرنشان كرد: فردوسي در نقل ماجراهاي شاهنامه كاملا " به منابع مكتوب پيش از خودش وفادار بوده است اما آنجه او را از حماسهسرايان ديگر ممتاز ميكند دقت او در گزينش كلمات و نحوه انتقال احساس به خواننده است. بهبهاني همچنين به زبان عفيف شاهنامه اشاره كرد و گفت: عفت كلامي كه ما در فردوسي ميبينيم در كل تاريخ ادبيات ما بيسابقه است و او حتي زماني كه ناسزا ميگويد، چنان ظريف و هنرمندانه حرف ميزند كه براي پي بردن به مفهوم آن بايد در كلمات دقيق شد و فكر كرد. در ادامه اين مراسم عرفان نظر آهاري كه مديريت جلسه را برعهده داشت در سخنان كوتاهي با اشاره به برخي ويژگيهاي ساختاري و محتوايي شاهنامه به معرفي آثاري در زمينه اين اثر حماسي پرداخت و از حاضران در جلسه خواست كه براي مطالعه در داستانهاي شاهنامه كتابهاي شاهرخ مسكوب را مطالعه كنند. انتهاي پيام/م
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 430]