عليرضا بهشتي در دانشگاه تهران: جامعه‌اي كه در آن نقادي باشد، جامعه‌اي سالم است تنها راهي كه ضريب اطمينان افراد را بالا مي‌برد، تصميم‌گيري براساس عقلانيت است

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: عليرضا بهشتي در دانشگاه تهران: *جامعه‌اي كه در آن نقادي باشد، جامعه‌اي سالم است *تنها راهي كه ضريب اطمينان افراد را بالا مي‌برد، تصميم‌گيري براساس عقلانيت است
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: سياسي

عليرضا بهشتي اظهار كرد: حضرت علي (ع) را نه به خاطر آن‌كه داماد و پسر عم پيامبر و از نخستين گروندگان به دين اسلام است اسوه مي‌دانيم بلكه به اين دليل كه اميرالمومنين ساخته و پرداخته‌ي مكتب وحي و بهترين پرورش يافته‌ي مكتب وحي است او را الگو مي‌دانيم.

به گزارش خبرنگار سياسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) اين مدرس دانشگاه در نشستي كه روز گذشته(سه شنبه) از سوي انجمن اسلامي دانشجويان دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران برگزار شد، با طرح اين پرسش كه چه نيازي به شناخت متوني كه بيش از 1400 سال از پديد آمدن آن گذشته است وجود دارد؟ گفت: در نهج‌البلاغه پندگيري از تاريخ بسيار تكرار شده است. از سوي ديگر با نگاه به تاريخ 100 ساله‌ي كشور مي‌بينيم كه در بسياري از موارد با يك دور مواجه هستيم؛ به گونه‌اي كه در بسياري از مقاطع اتفاقاتي كه در دوران مشروطه رخ داده دوباره در حال تكرار است و همان سخنان آن زمان تكرار مي‌شود.

بهشتي اضافه كرد: در آن زمان مردم به دليل هرج و مرج‌هايي به دنبال عدم تحقق كامل و دريافتن نيمه‌ي كامل آرمان‌هاي مشروطه در درون خود بودند، براي اين موضوع در خود احساس پذيرش نسبت به حضور يك سيستم خيرخواه ايجاد كردند و سپس اين موضوع بارها در تاريخ تكرار شد؛ به گونه‌اي كه هرج و مرج‌ها و بي‌نظمي‌ها ملت را به سويي كشاند كه حاضر بودند نظم را به هر قيمتي برگردانند.

وي خاطرنشان كرد: اندرزنامه‌هاي دوران مشروطه، قاجار و پس از قاجار نشان مي‌دهد كه بحث‌هايي كه آن روز مطرح بود با بحث‌هايي كه امروز مطرح مي‌شود تفاوت چنداني نكرده است. از اين رو مشخص مي‌شود كه درد ما يكي است؛ از اين رو واي به حال ملت، جمعيت و جامعه‌اي كه نخواهد از گذشته‌ي خود درس بگيرد و بخواهد دائم در دورهاي تاريخي گرفتار شود.

اين مدرس دانشگاه در ادامه گفت: حضرت علي (ع) كه تجربه‌ي حكومت پيامبر را به عنوان نخستين حكومت اسلامي پشت سر گذاشته بود 25 سال براي حفظ منافع و مصالح مردم سكوت كرد.

فرزند شهيد بهشتي با تاكيد بر اين‌كه وقتي علي (ع) از اسلام سخن مي‌گويد ديدگاهش از اسلام، ديدگاهي اصيل و انسان‌ساز است، اظهار كرد: اسلام قرار است ديني انسان‌ساز باشد. از اين رو به انجمن اسلامي شما توصيه مي‌كنم تا جايي كه مي‌توانيد آغوش خود را باز نگه داريد و بگذاريد هركسي كه به شيوه و منش شما علاقه‌مند مي‌شود در تشكل شما قرار گيرد. مبادا در اين زمينه تنگ‌نظري كنيد.

وي خاطرنشان كرد: اسلام قرار است ديني باشد كه تا آن‌جا كه مي‌تواند جاذبه داشته باشد. به قول شهيد بهشتي، جاذبه تا حداكثر ممكن و دافعه تا حداقل لازم. اين اصلي براي برقراري رابطه بين افراد، گروه‌ها و تشكل‌هاي مسلمان است.

بهشتي به خطبه‌ي صفين اميرالمومنين اشاره و اظهار كرد: علي (ع) عالم به علوم، دانا، باتجربه و بهترين پرورش يافته‌ي مكتب وحي است. بر اين اساس جايگاه خود را در اين خطبه به عنوان حاكم بيان مي‌كند. بر اساس بيان اميرالمومنين هيچ‌كس و هيچ مقامي نمي‌تواند بگويد كه حق يكسويه است. از اين رو نبايد اين‌گونه باشد كه اگر كسي چيزي مي‌گويد بدون پاسخگويي انجام شود. عدم پاسخگويي حتي در حكومت معصومين نيز وجود نداشت.

اين مدرس دانشگاه ادامه داد: يكي از درس‌هايي كه از اين فراز اميرالمومنين مي‌گيريم آن است كه هرگاه همبستگي در ميان ملتي ضعيف شود حقوق متقابل حاكمان و پيروان، مردم و حكومت دچار خدشه مي‌شود.

به گزارش ايسنا، بهشتي با تاكيد بر اين‌كه حس عدالت‌خواهي و حق‌خواهي حس مهمي است، گفت: هنگامي كه شما دانشجويان فارغ‌التحصيل شده و وارد بازار كار مي‌شويد هرگاه احساس كرديد و ديديد حق‌خواهي و حق‌محوري در شما كمرنگ شده است اين علامت خطري به شمار مي‌آيد. از اين رو هرگاه ديديد كه در كنارتان حقي ضايع مي‌شود و مي‌توانيد با بي‌تفاوتي از كنار آن بگذريد اين نشانه‌ي خطراست. در اين صورت بايد به خود آييد و بدانيد كه مشكل از كجاست و راه صحيح را پيدا كنيد.

اين مدرس دانشگاه به بخش ديگري از فرازهاي اميرالمومنين در نهج‌البلاغه مبني بر اين‌كه هيچ‌كس هرچند كه در شناخت و اجراي حق جايگاه عظيم داشته باشد و در فضل فضيلت، پرسابقه باشد در چنان مقامي نيست كه در اجراي حقوق الهي، بي‌نياز از ياد ديگران باشد و ... اشاره و اظهار كرد: اگر اين فرازها هر روز در جلوي چشم باشد ملاك و معياري است كه راه و روش را به ما نشان مي‌دهد. بر اين اساس حتي در زمان حضور معصوم كه معصوم از خطا و گناه مبراست، آن‌چه كه بر جامعه و روابط اجتماعي در همه‌ي سطوح حتي سطوح حاكميت لازم است رعايت عقل جمعي است. هيچ‌كس نمي‌تواند ادعا كند كه بالاتر از عقلانيت جمعي مي‌تواند كار كند. اين كلام و سخنان علي (ع) در صدر اسلام و بحبوحه‌ي تاسيس جامعه‌ي اسلامي بيان شده است.

وي در بخش ديگري از سخنانش با بيان اين‌كه شورا بايد محل برخورد عقايد باشد، گفت: امروز شورا و مشورت هرچند كوچك و بزرگ بايد مخاطبي باشد و به يكديگر نظر داده شود. بر اين اساس كدام‌يك از ما با اين سخن اميرالمومنين مي‌توانيم ادعا كنيم كه عقل كل هستيم.

فرزند شهيد بهشتي به بخش ديگري از سخنان حضرت علي (ع) در رابطه با انتظارش از مردم و نقد و انتقاد گفت: طبق بيان حضرت علي (ع) كه مي‌فرمايد من تلخي و گزندي نقد منتقد را از شيريني و حلاوت ستايش ستايش‌كنندگان بيشتر مي‌پسندم، اشاره كرد و گفت: بايد همواره به اين نكته توجه كنيم كه كسي كه نمي‌تواند حتي حرف حق را بشنود چه‌طور مي‌تواند به حق عمل كند. اگر ما تحمل شنيدن سخن حق را نداشته باشيم چه‌طور مي‌توانيم به حق عمل كنيم.

وي ادامه داد: متاسفانه گاه مي‌بينيم كه ما انسان‌ها خضوع و خشوعي در مقابل فردي عادي براي انجام كار خود نشان مي‌دهيم كه اين درست نيست. ما بايد از سخنان حضرت علي (ع) در روابط بين خود استفاده كنيم. از اين رو انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران مي‌تواند از اين سخنان در درون خود و در روابط با تشكل‌ها و دانشجويان استفاده كند.

به گزارش ايسنا، بهشتي در پاسخ به اين پرسش كه وقتي ديده مي‌شود كه حقي ضايع مي‌شود اما ما نمي‌توانيم كاري كنيم و آن‌گاه دچار افسردگي مي‌شويم در اين حالت بايد چه كنيم؟ گفت: كمترين كار آگاهي به افراد ديگر است. در اصلاح جامعه و حركت‌هاي اجتماعي آن‌چه كه مهم است حركت اصلاح‌گرايانه‌اي است كه ما را به هدف مي‌رساند. پيامبر (ص) 13 سال در مكه و در آن شرايط براي اسلام تبليغ كرد. اگر قرار بود پيامبر مثل من و شما فكر كند اكنون صداي اسلام در جهان شنيده نمي‌شد.

وي ادامه داد: ما در اين زمينه بر اساس امر به معروف و نهي از منكر وظايفي داريم اما متاسفانه در شرايط كنوني اين مفهوم بسيار كوچك شده است. امر به معروف و نهي از منكر يعني نقد مشفقانه و جامعه‌اي كه در آن نقادي باشد جامعه‌اي سالم است. البته نقد با شايعه‌پراكني بسيار تفاوت دارد؛ چرا كه نقد به معناي ارزيابي و گفتن خوبي و بدي‌ها در كنار يكديگر است.

بهشتي خاطرنشان كرد: اگر امر به معروف و نهي از منكر درست فهيمده شود مكانيزم و ساز و كاري است براي اصلاح و بازبيني و محاسبه‌ي مستمر و دائم اجتماعي. اين موضوع در جامعه‌ي دين‌دار و غيردين‌دار تفاوت و حيات آن جامعه را منجر مي‌شود. اگر به مباني امر به معروف و نهي از منكر به درستي آگاهي داشته باشيم ديگر نيازي به اعلاميه حقوق بشر براي آزادي نيست و در زير اين مفهوم، آزادي مطبوعات، اجتماعي و ... رقم مي‌خورد.

فرزند شهيد بهشتي در ادامه تاكيد كرد: با وجودي كه همواره تعداد افرادي كه به دنبال حق هستند كم است، اما اگر شما بتوانيد در اين زمينه الگويي باشيد كار كمي انجام نداده‌ايد. بايد با مراجعه‌ي به تاريخ از الگوهايي همچون پيامبر (ص) و حضرت علي (ع) درس بگيريم. پيروان حضرت علي (ع) بايد همچون او استقامت را ياد بگيرند و نااميد نشوند. از اين رو در راه اميرالمومنين كميت مهم نيست و بايد در هر شرايطي اميد خود را از دست ندهيم.

اين استاد دانشگاه در تعريف حد و حدود مصلحت و مصلحت‌گرايي در مكتب حضرت علي (ع) گفت: در اين زمينه خداوند در نهاد انسان وجدان را قرار داده است. از سوي ديگر در كارهاي جمعي و حركت‌هاي اجتماعي بهترين كار به بحث گذاشتن آن كار است. اين موضوع باعث مي‌شود كه تصميم درست از دل عقلانيت جمعي بيرون بيايد.

وي با بيان اين‌كه در دوره‌ي امام (ره) عقلانيت جمعي و خصوصياتي از اين دست بسيار حاكم بود، افزود: حق‌گويي، مصلحت است و اين‌طور نيست كه فقط نگفتن حق مصلحت باشد. اما تنها راهي كه ضريب اطمينان افراد را بالا مي‌برد اين است كه تصميمات بر اساس عقلانيت جمعي بيرون آيد.

بهشتي در پاسخ به پرسش ديگري مبني بر اين‌كه حق نسبي يا مطلق است، گفت: حق نسبي نيست اما شناخت حق نسبي است. البته در شناخت حق نيز درجه‌بندي‌هايي وجود دارد كه عقلانيت جمعي اين شناخت را تكميل مي‌كند. از سوي ديگر مي‌توان گفت كه شناختي به شناخت ديگري ترجيح دارد اما نسبي‌گرايي مطلق در اين موضوع وجود ندارد.

وي در پايان در پاسخ به پرسشي گفت: در امر روابط اجتماعي، امر عقلايي به امر عقلاني برتري دارد. امر عقلايي امر عقلاني است براي آن‌كه بتوان كاري را مورد اجماع ديگران قرار داد.

انتهاي پيام
چهارشنبه 3 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 188]