سياست روز بررسي مي كندخودكفايي در بنزين ظرف 48 ساعت

واضح آرشیو وب فارسی:سياست روز: سياست روز بررسي مي كندخودكفايي در بنزين ظرف 48 ساعت

رضا لياقت ورز
وزير نفت در كار قرار دادن اولين شمع روي كيك تولد سهميه بندي بنزين بود كه كنگره نمايندگان آمريكا خبرساز شد. خبر آنها هم البته عطر و بوي بنزين داشت. يانكي‌ها تصميم گرفتند تا حلقه تحريم ايران را تنگ تر كنند و از اين رو بود كه دست روي شريان‌هاي واردات بنزين به ايران گذاشتند. ‌
اين همه بي ترديد براي آن بود كه ايران مجبور شود تا در اين نبرد چند خاكريز عقب نشيني كند. واكنش مقامات كشورمان اما چه بود؟ يكشنبه نهم تيرماه 87، پس از جلسه هيات دولت، وزرا در حال خروج از سالن جلسات در حلقه خبرنگاران پرسشگر قرار گرفتند. گرد غلا‌محسين نوذري اما شايد شلوغ تر از هميشه بود. همه مي خواستند بدانند كه ايران چه پاسخي براي اين شيطنت آمريكا دارد. وزير نفت كشورمان اما همچون هميشه لبخندي بر لب داشت و انگار كه آماده شنيدن چنين پرسشي باشد، بلا‌فاصله از در صورت اعمال تحريم توسط يانكي‌ها خبر داد. نوذري توضيحات بيشتر را به فرصت‌هاي بعدي موكول كرد اما آنها كه مي خواستند بدانند ايران چه جوابي براي اين حركت دارد، به خواسته شان رسيدند.... و اينچنين بود كه لا‌يحه تند و خشن مجلس نمايندگان آمريكا مبني بر تحريم صادرات بنزين به ايران در راستاي افزايش فشار بر سياست‌هاي دولت نهم در مدت كوتاهي افسون شد: من البته اطمينان مي‌دهم كه تحريم بنزين عليه ايران راه‌به جايي نمي‌برد. ضمن اينكه وزارت نفت در قالب طرح ملي ظرف 48 ساعت مي‌تواند تمام بنزين مورد نياز كشور را تامين كند. حتي اگر امروز اين نياز مطرح شود در همين مدت زمان اعلا‌م شده كل نياز بنزين كشور تامين مي‌شود.> نوذري اگرچه خط شكن اين ميدان بود اما ياران او در وزارت نفت هم او را تنها نگذاشتند. حجت الله غنيمي فرد كه آن روزها هنوز با حكم سيف الله جشن ساز مجبور به ترك اتاقي كه ربع قرن از عمرش را در آنجا سپري كرده بود نشده بود هم در مقابل تصميم كنگره آمريكا مبني بر تحريم فروش بنزين به ايران موضع گرفت. وي كه با خبرگزاري رسمي وزارت نفت (شانا) گفت و گو مي كرد، ضمن بي اثر خواندن اين تصميم بر تامين بنزين وارداتي كشور، گفت: ‌

چگونه 48 ساعته؟
تامين 48 ساعته بنزين اما چگونه ممكن است؟ اگر پاي صحبت نفتي‌هايي كه جنگ را با تمام وجود لمس كردند بنشينيد، پاسخ اين سوال را پيدا مي كنيد. چه در روزهاي جنگ، كم نبودند آنها كه وقتي براي تامين سوخت ماشين‌هاي موجود در جبهه به مشكل مي خوردند، از تركيب تركيبات آروماتيك با نفت، بنزين مي ساختند! اين بنزين دست ساز آن روزها البته روشن است كه درجه آرام سوزي بالا‌يي نداشت اما هرچه بود بنزين بود كار را راه مي انداخت. مراد از طرح اين خاطره آن بود كه پيش از طرح جزئيات آن چه وزير نفت ادعاي آن را بر زبان خود راند، اطمينان حاصل شود كه اين حرف‌ها قابليت عملياتي شدن دارد. ‌
اما جزئيات طرح خودكفايي بنزين در 48 ساعت كه غلا‌محسين نوذري از آن سخن گفت، چندي پيش توسط خبرگزاري موج و به نقل از يك منبع آگاه در وزارت نفت منتشر شد: او خاطرنشان ساخت؛ كيفيت گازوئيل توليدي از نظر ميزان گوگرد استاندارد و قابليت مصرف در داخل كشور را دارد. در حال حاضر با توجه به بدون مشكل بودن واردات بنزين، ماهيانه تنها حدود 120 هزار تن بنزين از اين طريق توليد مي شود كه در صورت وجود شرايط اضطراري اين ميزان توليد قابل افزايش است. > در همين حال البته رويترز هم در گزارشي از افزايش واردات بنزين ايران خبر داد. در اين گزارش آمده است:

تولدي ديگر در مهر
مي گويند هر آمدني، رفتني دارد؛ انگار اما اين ضرب المثل، در مورد بنزين سوپر عبارتي كم دارد. چه آمدن آن به سهميه صاحبان خودرو، نه فقط رفتن، كه برگشتن هم داشت. روايت اين اتفاق را اما سردار محمد رويانيان نه در مقام رئيس پليس ترافيك كشور كه در جايگاه رئيس ستاد حمل و نقل و مديريت سوخت كشور نقل كرد. او كه ترجيح مي دهد در اين جايگاه هم با لباس سرداري صحبت كند، در يك گفت و گوي تلويزيوني رسما اعلا‌م كرد كه مردم از اول مهر، مي توانند روي بنزين سوپر 150 توماني يارانه اي حساب كنند. اين اتفاق اما در شرايطي رخ داد كه تا قبل از اول تيرماه، بنزين سوپر يارانه اي با قيمت ليتري 140 تومان به صورت سهميه اي قابل استفاده بود. اين فرآورده اما از آغاز تابستان و در زمان تصدي سيدمهدي‌هاشمي بر وزارت كشور و ستاد مديريت حمل و نقل و سوخت كشور با اين استدلا‌‌ل كه ، از كارت سوخت صاحبان خودروها حذف شد و عرضه آن فقط به صورت آزاد و با نرخ ليتري 540 تومان مقدور شد. اين اتفاق اما پس از عدم استقبال مردم از قيمت 540 توماني و نياز برخي انواع خودروها به بنزين سوپر، موجب تصميم گيري مجدد ستاد مديريت حمل و نقل و سوخت كشور در اين باره شد. نتيجه چنين جلساتي اما چنان كه ذكر شد مطابق انتظار به ورود مجدد بنزين سوپر به كارتها انجاميد. اين ورود دوباره اما بهايش بيش از 10 تومان نبود چه اين بار چنان كه ذكر شد، قيمت بنزين سوپر يارانه اي 150 تومان خواهد بود. ‌
اتخاذ چنين تصميمي بسان نواختن شيپور شروع مسابقه، حملا‌ت منتقدان را آغازگر شد. برخي اين اقدام را ادامه سياست‌هاي آزمون و خطا ارزيابي كردند و بعضي هم آن را به مثابه برداشتن يك گام به عقب توسط دولت ارزيابي كردند. اين انتقادات تا آنجا بود كه حتي اكبر تركان، معاون امور برنامه‌ريزي وزير نفت و عضو كارگروه ويژه نفت منصوب رئيس جمهور هم چنين تصميمي را برنتابيد. چه او در گفت‌وگو با ايسنا در تفسير خود از كاهش قيمت بنزين سوپر از 540 به 150 تومان گفت: به نظر ما اين تصميم مغاير سياست‌هاي دولت مبني بر هدفمند شدن يارانه‌هاست، زيرا قرار بود با حذف كلي يارانه‌هاي انرژي، اين يارانه در اختيار اقشار ضعيف قرار گيرد، ولي با اين كار، يارانه دوباره به اقشار غير فقير پرداخت مي‌شود. وي با تاكيد بر اين‌كه در حضور رئيس‌جمهور پيشنهاد كرده‌ايم با توجه به كمبود منابع لا‌‌زم براي واردات بنزين و گازوييل، سهميه بنزين خودروهاي شخصي از 120به 80 ليتركاهش پيدا كند، افزود: ولي ستاد حمل و نقل و مديريت مصرف سوخت آن را تصويب نكرد؛ بنابراين با كاهش سهميه موافقت نشد و سهميه بنزين در دور چهارم نيز همچون شرايط كنوني ادامه خواهد داشت. ‌
بازگشت بنزين سوپر به سهميه‌ها، بي شك با هدف تامين بيشتر آسايش مردم توسط دولت گرفته شده اما اين مهم تبعاتي نيز خواهد داشت. شايد اتفاقاتي كه خاطرات نه چندان خوشي را در حافظه مردم و دولت ثبت كرد و صد البته در بسياري از آنها دستگاه اجرايي مقصر نبود، باعث شده است كه در مسير اجراي اين طرح، هرچه كه صورت بگيرد عده اي تاب تحملش را نداشته باشند. ‌
با اين همه اما شايعه بازگشت بنزين سوپر به سهميه‌ها چندي مي شد كه جدي شده بود. در حقيقت آن روز كه سيد نورالدين شهنازي زاده، مديرعامل شركت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران از طرح پيشنهاد عرضه بنزين سوپر با قيمت 140 تا 150 تومان در ستاد مديريت حمل و نقل و سوخت كشور خبر داد، مي‌شد گمان كرد كه از آغاز مهرماه و در دور جديد سهميه بندي سوخت، بنزين سوپر هم به سهميه كارت‌هاي سوخت اضافه خواهد شد. چند روز بعد از آن البته محمدرضا نعمت زاده معاون وزير نفت هم در حالي كه سعي مي كرد زنگار سوءتفاهم‌هاي به وجود آمده از اظهارات شهنازي زاده را در جمع خبرنگاران بزدايد، از احتمال كاهش سهميه شخصي‌ها از 120 ليتر به 100 ليتر هم گفت كه لختي بعد توسط وزير نفت، تكذيب شد. ‌

هواي طلا‌يه دار را داشته باشيم
سهميه بندي بنزين، امروز به طلا‌يه داري مي ماند كه ماموريت آرايش سپاهي را به آن سپرده ايم اما ناخواسته، مي رود ماموريت خود را نيمه تمام رها كند. چه اگر روزي اين مولود مبارك، پاياني شد بر مصرف بي پايان بنزين در كشور و منظره خلوتي خيابان‌ها كه تصويري تكرار نشدني را در خاطره‌ها ثبت كرد، هرچه گذشت كمتر از انتظار ظاهر شد تا در نهايت چنان شد كه وزير سابق نفت در وصف آن جمله اي با اين مضمون گفت: بدين سان بود كه مولود مبارك سهميه بندي، كم كم راه خفتن در گهواره ترديدها را در پيش گرفت. ‌چنين اتفاق ناميموني البته كه شايسته طلا‌يه دار ميدان ساماندهي مصرف سوخت در كشور نيست. خاصه اينكه ما عزم خودكفايي 48 ساعته بنزيني را كرده ايم و در چنين احوالي اگر در هموارسازي مسير حركت طلا‌يه دار خود مسامحه كنيم، راه رسيدن به ساماني كه نيل به آن با مدد اين سامانه ممكن مي نمايد، بر خود بسته ايم.
تا همين جاي كار هم به رغم همه تلا‌ش‌ها، چندان خوب عمل نكرده ايم. در حقيقت، اگرچه جلوي رشد مصرف را گرفته ايم اما آمار مصرف فعلي هم چندان كم نيست. به عبارت ديگر، در آغاز اجراي طرح، آمار مصرف به طرز قابل توجهب تنزل كرد. اين مهم اما ديري نپاييد كه افسون شد. علت چنين اتفاقي اما چيست؟ ارائه بنزين تحت عناوين مختلف و تغيير در سهميه خودروها و نبود يك ارگان منسجم براي مبارزه با تخلفات آشكاري چون بنزين فروشي از جمله دلا‌يلي است كه سهميه بندي بنزين را ناخواسته از مسير خود خارج كرد. اين همه معضل اما تا امروز بدون راه حل مانده است. از سوي ديگر به كار گيري راه حلهاي آزمون و خطا نيز به مشكلا‌‌ت موجود دامن زده است كه به عنوان مثال، مي‌توان به تغيير در قيمت بنزين سوپر و بررسي مجدد كاهش قيمت اين فرآورده اشاره كرد.
به اين دو مثال بيفزاييد آن روزهايي كه هر روز درباره وانت‌ها و چگونگي اختصاص سهميه به آنها تصميم‌هاي تازه اي گرفته مي شد. سهميه بندي اما چنان كه انتظار مي رفت، منشا اثرات خير زيادي هم بود. خاصه در سال جاري طرح‌هاي جديدي كه در خصوص بنزين اجرايي گرديد، موجب آن شد كه سيستم عرضه بنزين، اندكي سامان بگيرد ساماني كه البته درپي تصميمي رخ داد كه شايد نيازمند تجديدنظر باشد. حذف سهميه خودروهاي وارداتي با ظرفيت 1300 سي سي به بالا‌‌و خودروهاي داخلي با حجم موتور 2000 سي سي به بالا‌‌، افزايش قيمت بنزين سوپر، عرضه بنزين آزاد با نرخ نيمه يارانه اي و عدم ارائه سهميه سفر از جمله تمهيدات دولت براي كاهش مصرف بنزين بود. حال اين سئوال مطرح مي‌شود كه چرا با به كارگيري چنين تدابيري بازهم مصرف بالا‌‌تر از حد انتظار است؟ بازهم ترافيك سنگين در بيشتر ساعات روز شهروندان پايتخت را كلا‌‌فه مي‌كند و مردم بي هيچ نگراني از كمبود بنزين در روزهاي تعطيل به مسافرت مي‌روند؟ براساس آمار رسمي‌شركت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي ميانگين مصرف بنزين در تيرماه امسال به روزانه 70.9 ميليون ليتر رسيده است اين در حالي است كه مصرف اين فرآورده در مدت مشابه سال گذشته 76.4 ميليون ليتر در روز بوده است.
از سوي ديگر در مرداد ماه سال جاري مصرف بنزين به72.2 ميليون ليتر رسيده كه با توجه به مصرف 61 ميليون ليتري سال گذشته افزايش مصرف 18.36 درصدي را نشان مي‌دهد. اين درحالي است كه با وجود عرضه بنزين آزاد با قيمت نيمه يارانه اي همچنان استقبال مطلوبي از آن صورت نگرفته و مشتريان اصلي اين فرآورده خودروهايي هستند كه امكان استفاده از بنزين سهميه بندي را ندارند. هرچند افزايش تعداد خودروها دريكسال گذشته بايد مورد توجه قرار گيرد اما مصرف بي رويه بنزين آن هم با وجود اجراي طرح سهميه بندي موضوعي است كه نبايد به سادگي از كنار آن گذشت. به هر حال با وجود سهميه بندي بنزين شواهد موجود نشان دهنده آن است كه مردم از بابت تامين بنزين مورد نياز خود دغدغه اي ندارند و به نظر مي‌رسد تا حدود زيادي سهميه بندي بنزين و نگراني از كمبود اين فرآورده به فراموشي سپرده شده است. از سوي ديگر در حال حاضر بودجه واردات بنزين نيز به پايان رسيده و خريد بنزين از طريق معاوضه با نفت خام در حال انجام است. اين در حالي است كه با توجه به افزايش قيمت نفت خام و فرآورده‌هاي نفتي در بازارهاي جهاني ميزان بودجه مورد نياز نيز افزايش يافته است. ‌

نهضت را چه شد؟
سردار رويانيان، چندي پيش اما از اعلا‌م موجوديت يك هم خبر داد. او گفته بود كه با توجه به ضرورت وجود جايگاه‌هاي بيشتر در تهران، اين نهضت بايد هرچه سريعتر آغاز شود و ميدان مشق اوليه آن را هم احداث پمپ‌هاي سيار عنوان كرده بود: اين نهضت اما در دو مرحله اجرا مي شود. در مرحله اول، قرار است از زبان تفاهم استفاده شود و در گام بعدي انگار از جبر بهره گرفته مي شود:
لحظه اي همه آنچه كه در سطور فوق طرح شد را كنار مي گذاريم و به جمع بندي موضوع مي پردازيم. به نظر مي رسد با ، و ، مي توان به آينده اميدوار بود. به عبارت ديگر مي توان انتظار داشت كه در سال 91 كه قرار است بنزين آزاد شود، آنچه كه از آن به عنوان پيش نياز‌ها و زيرساخت‌هاي اجراي يك طرح ياد مي شود، آماده باشد و مصرف سوخت هم سامان گرفته باشد. آيا با ما هم عقيده نيستيد؟!
پنجشنبه 28 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سياست روز]

[مشاهده در: www.siasatrooz.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 151]