ادبیات فولکلوریک

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: ادبيات فولكلوريك

نویسنده: مصطفي مرداني -
شايد بهترين معادل برای ادبیات فولکلوریک، ادبیات مردمی يا عامیانه باشد (ادبیات توده هم استفاده شده که با توجه به بار سياسی واژه توده در زبان فارسی، معادل مناسبی به نظر نمی‌رسد و يا ادبیات محلی که باز هم به نظرم تنها قسمتی از معنای ادبيات فولکلوریک را در برمی‌گيرد؛ چرا که بسياری از داستان‌های فولکلوریک جز ميراث ملی يک کشور هستند.).منظور از ادبيات فولکلوریک، داستان‌ها و اشعاری است که سينه به سينه از نسلی به نسل ديگر منتقل می‌شوند و حاوی افسانه‌ها، باورها، آیین‌ها و آداب و رسوم مردم يک ناحيه يا کشور هستند. سخنی به گزاف نیست که ادبیات فولکلوریک، منشا و مادر ادبیات یک کشور و الهام‌بخش شاعران و نویسندگان در خلق آثار جدید است. اين روزها ملت‌ها سعی می‌کنند تا به انحاء مختلف ادبيات فولکلوریک خود را که به مانند گنجینه‌ای گرانبها از نسل‌های گذشته به آنها رسيده است، حفظ کنند.
ادب عامه يا ادب شفاهی يكی از شاخه های فرهنگ عاميانه يا فولكلور است که شامل قصه ها، افسانه ها، اسطوره ها، ترانه ها، تصنيف ها، بازی های منظوم، امثال و حكم، متل ها و چيستانهایی است كه شفاها از فردی به فردی يا از نسلی به نسل ديگر منتقل می شود. اين مجموعه از مشتركات فرهنگی يك ملت و عامل پيوند آنها ست.چون فرهنگ عامه متعلق به مردم عامه است از اين رو ادبيات عامه هم پيوندی عميق با واقعيتهای زندگی عادی مردم دارد. اين نوع ادبيات در واقع بازتاب زندگی اجتماعی, فرهنگی, رفتار, بينش, انديشه, احساس, مذهب, اخلاق و اعتقادات مردم يك جامعه است. ساختار ادبيات عامه بر دو اصل واقع گرايی و خيال پردازی استوار است كه از در هم آميختن اين دو، اثر هنری دلپذير و تازه ای به وجود می آيد. درون مايه ی ادبيات عامه نيز اغلب برداشتها و تلقی های ساده و بی پيرايه ای از زندگی عادی و روزمره مردم است كه به زبانی روان و ساده بيان می شود.اينگونه روايات ادب عامه حاصل و بازتاب ذهن جمعی افراد جامعه است كه به منظور ارائه راه كارهای مفيد برای زندگی و شناساندن ارزشهای اجتماعی به اعضای جامعه پديد می آيد.نقش آموزشی ادب عامه را نبايد از نظر دور داشت چرا كه تجربيات مفيد و ارزنده را با اشكال گوناگون به نسل بعد منتقل می كند . ادب عامه موجب استحكام رفتارهای اجتماعی می شود و اصول اخلاقی را تحكيم می كند. ادب عامه تلاش انسانهاست در گريز از محدوديت ها و ناكامی ها و نابرابری های اجتماعی و اقتصادی و محروميت های گوناگون و به همين دليل است كه آدمی خواستهای درونی و قلبی خود را با آرامش خيال در قالب افسانه ها و قصه ها و ترانه ها بيان می كند.
مهمترین مشخصه یک اثر فولکلوریک، حس نوستالژی‌ای است که به دلیل زنجیره تداعی‌هایش با فولکلور، ایجاد می‌کند. به همین سبب سرایش و خوانش یک اثر فولکلوریک نیازمند شناخت همه جانبه زبان عامه است. شناختی که گاه آن قدر علمی می‌شود که به پیچش می‌انجامد.در یک اثر فولکلوریک، ممکن است به واژگانی بربخورید که معنای آن‌ها را نمی‌دانید، ترکیباتی که به واسطه کاهش استعمال از یاد رفته‌اند و مانند این‌ها.
از سوی دیگر یک شعر یا ترانه را به اتکای استفاده ازابزار فولکلور نمی‌توان فولکلوریک محسوب کرد. چرا که در ادبیات فولکلوریک، فولکلور محور است نه ابزار. استفاده ابزاری از فولکلور یک شعر یا ترانه نوستالژیک می‌آفریند، که البته زیباست اما در تقسیم‌بندی شعر فولکلوریک نمی‌گنجد. برای مثال ترانه «کودکانه» (بوی عیدی، بوی توپ) از شهیار قنبری و یا ترانه «لاله زار» (از لاله زار که می‌گذرم...) از یغما گلرویی نمونه‌های موفقی درشعر نوستالژیک هستند. اما «بارون»، «پریا»، «دخترای ننه دریا» و «قصه مردی که لب نداشت»(همگی از احمد شاملو) اصولا جز ادبیات فولکلور محسوب می‌شوند. این آثار بازخوانی شاعر از ادبیات عامه‌اند. بازخوانی‌ای که حرف و اندیشه شاعر دردل اثر اصلی نفوذ کرده است و در حقیقت یک «نوافسانه» (درمقایسه با نواسطوره) می‌آفریند!
تفاوت عمده دیگر این است که در اشعار فولکلوریک، معمولا آشکارا، افسانه‌ای در خلال شعر روایت می‌شود چرا که داستان‌سرایی، زمینه مناسبی برای ایجاد ارتباط با مخاطب عام- که مخاطب اصلی و البته سازنده واقعی ادبیات عامه است - فراهم می‌آورد. اما در ادبیات نوستالژیک معمولا چنین روندی مشاهده نمی‌شود.

http://adabi.persianblog.ir

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 572]